EYT'yi gün farkıyla kaçıranlar bir yana SGK primleri ya da SGK başlangıç tarihleri, çalışmaya başladıkları tarihten çok sonra olanlar çare aramaya başladı. EYT dönemini kapsayan yıllarda çalıştığı halde sigortası yatırılmayanlar öncelikle o dönem işverenlerinin kapısını çalmaya başladı. İşverenlerini bulamayanlar avukatların kapısını aşındırmaya başladı. Hakkına zamanında sahip çıkmayan yıllarca SGK neymiş, ben maaşıma bakarım diye çakışanlar, yakın akrabaların yanında bir baltaya sap olmak için kayıtdışı çalışanlar şimdi neredeyse o dönem yanlarında çalıştıkları insanları düşman bellemeye başladı.
Öncelikle bir işim olsun ile başlayan, işe girerken SGK'yı asla düşünmeyenler, önce kendi geleceklerine darbe vuruyorlardı. Bekarken anne babalarına sağlayabilecekleri sosyal güvenlik haklarından, evlendiklerinde eşlerinin sosyal güvence haklarını da hiçe sayarak SGK'sız çalışmayı göze alıyorlardı. Elime çok para geçerken gibi asla aslı astarı olmayan bir düşünce içinde çalışma hayatalrının bir bölümünde kendi kendilerine darbe vuruyorlardı. Bir de bunun yanında işten çıkarıldıklarında ne tazminat ne de işsizlik maaşı alabiliyorlardı.
Kendi Düşen Ağlamaz
Kendi Düşen Ağlamaz
Şimdi, EYT gibi bir imkan ile SGK'ya müracaat edenler devleti suçlama gibi bir gereksiz düşünceye kapılsa da yine de kendi kazdıkları kuyuya düşmenin bedelinin de devlete mal etmekten geri de durmuyorlar.. Oysa hata kendilerinin ve bu arada zamanında işçiyi korkutarak, kandırarak, bilgisizliğinden yararlanarak SGK'yı düşman belleten ve insanların geleceğini çalan hırsız işverenlerdir.
Oldu bitti , yapıldı. Bunun çözümü var mı diye sorarsanız.
EYT'den Faydalanmak için Çare mi ?
erolkara.net olarak konuyu enine boyuna araştırdık, hukukçuların, SGK çalışanlarının, sosyal güvenlik uzmanlarının bize ne bilgi verebileceğini öğrenmek için yola düştük. Sorduk, soruşturduk. Notlar aldık.
Pek iç acıcı sonuçlara elde edemezsek de yine de bir taş atacak kadar imkanların da var olacağını öğrendik.
Sorular Sorular
erolkara.net olarak konuyu enine boyuna araştırdık, hukukçuların, SGK çalışanlarının, sosyal güvenlik uzmanlarının bize ne bilgi verebileceğini öğrenmek için yola düştük. Sorduk, soruşturduk. Notlar aldık.
Pek iç acıcı sonuçlara elde edemezsek de yine de bir taş atacak kadar imkanların da var olacağını öğrendik.
Sorular Sorular
Herkesçe bilinen Hizmet Tespit Davası açılır mı ?
Hizmet Tespit Davasında zaman aşımı var mı ?
Zaman aşımının dikkate almayacak haller olabilir mi ?
EYT için geçmişe dönük dava işe yarar mı ?
Zaman aşımının dikkate almayacak haller olabilir mi ?
EYT için geçmişe dönük dava işe yarar mı ?
EYT öncesi prim eksikliği için arabulucuların rolü var mıdır ?
Mahkeme sonrası kaybedilirse ne olur ?
Mahkeme sonrası kaybedilirse ne olur ?
İşveren ölmüşse başka bir çaremiz var mı ?
****
Sigortasız Çalışma Nasıl İspat Edilir ?
Tanık, belge, kamera kayıtları, işçinin işyerinde çekilmiş fotoğrafları, ücret bordroları, banka dekontları, işyerinde tutulan özlük dosyaları ....
Resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür.
Yargıtay'ın bazı içtihadlarında "Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır." denildiğine rastlıyoruz.
Yargıtay'ın bazı içtihadlarında "Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır." denildiğine rastlıyoruz.
EYT Kapsamı
EYT düzenlemesiyle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini doldurmak gerekiyor. İşe başlama tarihine göre 5 bin ile 5 bin 975 gün arasında değişen prim günü şartını da tamamlayanlar herhangi bir yaş şartı aranmadan emekli olabilecek.
EYT düzenlemesiyle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini doldurmak gerekiyor. İşe başlama tarihine göre 5 bin ile 5 bin 975 gün arasında değişen prim günü şartını da tamamlayanlar herhangi bir yaş şartı aranmadan emekli olabilecek.
Yaş ve prim şartı bir tarafa düzenlemede önemli olan 1999’dan önce sigorta başlangıcının olması.
Önce SGK'ya Gidiyorsunuz
Hizmet tespit davası açmadan önce SGK’ya başvuru zorunluluğu bulunmaktadır. Kuruma başvuru şartı, 6100 sayılı Kanun‘un 115/2. maddesi kapsamında tamamlanabilir dava şartı olarak değerlendirilmektedir.
Hizmet tespit davası açmadan önce SGK’ya başvuru zorunluluğu bulunmaktadır. Kuruma başvuru şartı, 6100 sayılı Kanun‘un 115/2. maddesi kapsamında tamamlanabilir dava şartı olarak değerlendirilmektedir.
Hizmet Tespit Davasını Kimler Açar
Hizmet tespit davasını kişinin kendisi veya vefat durumunda mirasçıları açabilir. Hizmet tespitine konu işyerinde hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde mahkemeye başvurulabilir.
Aynı iş yerinde birden fazla giriş - çıkış yapanların dava açma süresi de işten ilk ayrıldıkları tarihte başlar. Sigortalının vefatı durumunda mirasçılar sigortalının ölüm tarihinden itibaren dava açabilir.
Hizmet Tespit Davasında Zamanaşımı
İşçiler sigortasız çalıştıkları sürelerini, işten ayrıldıktan sonraki ‘5 yıl içinde’ açacakları hizmet tespit davası ile de tespit ettirebilir. Şahitlerin bilgisi ve delillerin tutarlı olması halinde mahkemece tespit edilen ücretler ile çalışma gün sayıları SGK tarafından dikkate alınır ve o işçinin sigortasına geriye dönük işlenir.
İşçiler sigortasız çalıştıkları sürelerini, işten ayrıldıktan sonraki ‘5 yıl içinde’ açacakları hizmet tespit davası ile de tespit ettirebilir. Şahitlerin bilgisi ve delillerin tutarlı olması halinde mahkemece tespit edilen ücretler ile çalışma gün sayıları SGK tarafından dikkate alınır ve o işçinin sigortasına geriye dönük işlenir.
Dolayısıyla 8 Eylül 1999’dan önce başladığınız bir işte son 5 yıl içinde işten ayrıldıysanız ve sigorta girişiniz 8 Eylül 1999’dan önceki dönemlerde yapılmadıysa bu kapsamda atacağınız bir adım emeklilik yaşınızı öne çekeceği gibi EYT düzenlemesinden yararlanma imkanınız oluşacaktır.
Aynı işyerinde çalışıyor olsanız da işten ayrılmadan hizmet tespit davası açma hakkınız var.
Eğer işten ayrıldıysanız ve 5 yıllık süreyi geçirdiyseniz haklı nedenleriniz, delilleriniz ve şahitleriniz olsa dahi halen faaliyette olan işverenin mahkemede, konuya ‘zamanaşımına uğradığı’ gerekçesiyle itiraz edebileceğini unutmayın.
Davayı kaybeder ve mahkeme masraflarını cebinizden ödemekle kalırsınız
Hizmet Tespit Davası Nerede Açılır, Ne Kadar Sürer
İş Mahkemelerinde açılan hizmet tespit davaları genellikle 6 ay ila 3 yıl arasında sürebilir. Bazen üst mahkeme onay süreçleriyle birlikte daha da uzayabiliyor.
Hizmet Tespit Davasında Zamanaşımına Girmeyen Haller
'Zamanaşımı' önünüze engel olarak çıkıyorsa bunda yapılacak bir şey yok.
'Zamanaşımı' önünüze engel olarak çıkıyorsa bunda yapılacak bir şey yok.
Kaybettiniz.
Ancaaaakk...
Ancaaaakk...
8 Eylül 1999’dan önceki dönemlerde farklı işyerlerinde 1 gün dahi sigortalı çalıştıysanız, priminiz ödenmemiş olsa bile, sadece SGK işe giriş bildirgeniz verilmiş ise bu zamanaşımı bu durumdakiler için geçersizdir.
Bu durumdakilere umut ışığıdır.
Bu durumdakilere umut ışığıdır.
Yıllar sonra dava açma hakkı bulunuyor.
Yargıtay kararlarında, işverenin sigortalılara ait belgelerden birini SGK’ya vermiş olması durumunda hak düşürücü sürenin işlemeyeceği yer aldığı görülmektedir.
1999 yılından önce işverenler çalışanlarıyla ilgili SGK’ya önce işe giriş bildirgesi gönderiyordu. Daha sonra ise aylık prim hizmet belgesi iletiliyordu. Bazı işverenler işe giriş belgesini gönderdiği halde prim hizmet belgesini göndermiyor yani SGK’ya prim ödemesi yapmıyordu. Bu kişiler bir belgeyle SGK’ya kayıtlı durumda değerlendirildiğinden mahkemeler, şahit de varsa o tarihte 1 gün dahi olsa çalışmış olduğuna kanaat getiriyor.
Bir başka ifadeyle aylık sigorta primleri bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi gibi belgelerin SGK’ya verilmiş olması durumunda yargı yoluyla hak talep edilebilir ve sigorta başlangıcı geriye çekilebilir.
Yine işçi sigortasız çalıştırıldığı işyerinde ara vermeksizin sonrasında sigortası yaptırılarak çalıştırılmış ise hizmet tespiti davası açılabiliyor.
İşçinin o tarihte çalıştığını ispat etmesi gerekiyor. Yazılı belge ile kanıtlayamayanlar tanık gösterebilirler.
Hizmet Tespit Davasında kimseyi ikna edemezdiniz. Kimse gelmiyorsa üzülmeyin. Şahit getiremezseniz bile siz bir liste verebilir, mahkemeden o dönem çalışanların isimlerini vererek tanık olarak dinlenilmesini isteyebilirsiniz. Ya da mahkeme kuruma yazı yazarak bahsi geçen yıllarda birlikte bordrolu olarak çalışanların listesini ister. Yeter sayıda kişi ya da kişilere çağrı yaparak mahkemeye davet eder.
Hak Düşürücü Haller İçin Geçerli Belgeler
Hak Düşürücü Hallerden Yararlanabilecek Diğer olasılıklar
Bu kapsamda kabul edilen belgeler yönetmelik düzenlemesiyle belirlenmiştir:
- İşe giriş bildirgesi (Yönetmelik m.27)
- Dört aylık sigorta prim bordrosu (Yönetmelik m.17)
- Aylık sigorta primleri bildirgesi ( Yönetmelik m.17)
- Sigortalı hesap fişi (Yönetmelik m.18)
- Diğer istisna hali ise kurumca işçinin, işveren yanında iş akdine tabi olarak çalıştığının tespit edilmesi halidir. Bu haller de ayrıca düzenlenmiştir.
Yargıtay'ın süreklilik kazanmış kararlarına göre:
- Müfettiş durum tespit tutanağı ya da tahkikat raporlarıyla çalışma tespit edilmişse,
- Sigortalının primleri Kurumca icra yoluyla tahsil edilmişse
- İşveren bildirim yapmış ancak sigorta primini Kuruma yatırmamışsa,
- Sigortalı işçi iken memurluğa geçmiş olursa,
- İşe giriş bildirgesi Kuruma süresinde verilmiş; bordrosu SGK’ya verilmemişse
- İşçilik hakları tazminatlarına (ihbar, kıdem tazminatı, ücret alacağı vs.) ilişkin aynı döneme ait kesin hüküm niteliğini taşıyan yargı kararları varsa, hizmet tespit davaları zamanaşımına uğramaz.
Arabulucular çözüm mü ?
Hizmet tespit davası niteliği gereği arabuluculuk kapsamında değildir. Bu sebeple dava açılmadan önce arabulucuya başvurmak zorunlu değildir.
Şirket kapatıldıysa
Yargıtay, Sigortalılık başlangıcının tespiti davasında sadece SGK’nın davalı olarak gösterilmesini yeterli görmektedir. Bu nedenle şirketin kapatılması halinde dava, sadece SGK'ya karşı açılabilir. Bununla birlikte bazı durumlarda mahkemenin şirketin yeniden ihyasına ve kayyum atanmasına karar verdiği durumlar var. Bu da uzun bir süreç oluyor.
Çalıştığınızı İspat Ettiniz, SGK Başlangıç Tarihini Düzelttirdiniz ?
Hizmet tespit davası sonunda 8 Eylül 1999 tarihinde önceki çalışmasını ispatlamış olanlar tıpkı en başından beri sigortalıymış gibi ister E-Devlet Kapısı üzerinden isterse SGK İl Müdürlükleri’nden EYT başvurusunda bulunabileceklerdir.
Bu kişiler emekliliğe kavuştuktan sonra dava süresince birikmiş ve haketmiş oldukları emekli maaşlarını da toplu şekilde alabileceklerdir.
Derleme @erolkaranet
