Toz şeytanı.. Bazen bir filme konu olmuş, bazen insanı şaşırtan görüntüsü ile bir hava olayının adına. Bazen bir öyküde bulursunuz, bazen bir bir kitabın kapağında..
Şeytan zaten insanı endişeye ve tedirginliğe sürükleyen bir varlık.
İnsanın düşmanı.
Anadolu'nun bir çok yerinde Dalaz, dalas veya toz şeytanı; küçük hortumdur.
Meteorolojide PO sembolü ile gösterilir. Bazı diğer hortumlardan farkı bulutlardan aşağı doğru değil, yerden yukarı doğru oluşması ve bulutlarla bağlantısı olmamasıdır.
Şeytan zaten insanı endişeye ve tedirginliğe sürükleyen bir varlık.
İnsanın düşmanı.
Anadolu'nun bir çok yerinde Dalaz, dalas veya toz şeytanı; küçük hortumdur.
Meteorolojide PO sembolü ile gösterilir. Bazı diğer hortumlardan farkı bulutlardan aşağı doğru değil, yerden yukarı doğru oluşması ve bulutlarla bağlantısı olmamasıdır.
20-25 saniye süren 10-15 metre boyunda küçük hortumdur. Genellikle kasırgalardan daha küçük olmalarına rağmen, toz şeytanları tozu ve diğer kalıntıları havaya kaldırdıklarından yine de yıkıcı olabilirler. Küçük yapılar zarar görebilir,
Yine de küçük cisimleri havaya kaldırıp savurabilir.
İnsan hayatı açısından riskli değildir.
Ekilmiş alanlarda meydana geldiğinde ürünlere zarar verebilir.
Yine de küçük cisimleri havaya kaldırıp savurabilir.
İnsan hayatı açısından riskli değildir.
Ekilmiş alanlarda meydana geldiğinde ürünlere zarar verebilir.
Toz şeytanlarının tipik çapları 10 ila 300 fit arasında değişir ve ortalama yükseklikleri yaklaşık 500 ila 1000 fit arasındadır. Daha büyük toz şeytanlarındaki rüzgar hızları 60 mil veya daha fazlasına ulaşabilir.
Toz Şeytanları Nasıl Oluşur?
Toz şeytanları, genellikle asfalt ve toprak veya hatta sulanan tarlalar ve toprak yollar gibi farklı yüzey türleri arasındaki arayüzde, güçlü yüzey ısıtması olan alanlarda oluşur. Tipik olarak, zemin havayı zeminin hemen üzerindeki sıcaklıkların çok üzerindeki sıcaklıklara kadar ısıtabildiğinde, açık gökyüzü ve hafif rüzgarlar altında meydana gelirler. Bu çok dengesiz bir durumdur, çünkü ısınan hava üzerindeki soğuk havadan daha az yoğun ve daha hafiftir. Toprağın sıcaklığı, üstündeki havadan çok daha fazla ısınırsa, bu kararsız konfigürasyonu serbest bırakmak için dikey karışım gerçekleşecektir. Zemin yeterince ısındığında, lokalize bir hava cebi, üzerindeki daha soğuk havanın içinden hızla yükselecektir. Sıcak havanın ani yükselişi, havanın yatay olarak yeni oluşan girdabın dibine doğru hızlanmasına neden olur. Hızla yükselen bu hava cebi dönmeye başlayabilir ve dikey yönde gerilmeye devam ederse dönüş hızı artacaktır. Dikey esnemeden dönme hızındaki bu artış, bir buz patencisinin kollarını vücutlarına doğru getirirken artan dönüşüne benzer. Yükselen havanın yerini almak için gelişen girdaba doğru daha fazla sıcak hava hücum ettikçe, bu dönme etkisi yoğunlaşır.
Hava yükseldikçe soğur ve sonunda girdabın merkezine geri iner. Optimum koşullar altında, girdabın dış duvarı boyunca yükselen sıcak hava ile girdapta batan daha soğuk hava arasında bir denge oluşur. Toz şeytanı daha sonra yerde hareket etmeye başlar ve gittikçe daha fazla toz toplar, bu da girdabı vurgulayarak onu gözle görünür hale getirir. Toz şeytanı, bir kez oluştuğunda, içinden sıcak havanın hem yukarı hem de dairesel olarak hareket ettiği huni benzeri bir bacadır. Toz şeytanı için sabit bir sıcak kararsız hava kaynağı mevcutsa, zeminde hareket etmeye devam edecektir. Ancak, sıcak kararsız hava tükendiğinde veya denge başka bir şekilde bozulduğunda, toz şeytanı parçalanacak ve dağılacaktır.
Hava yükseldikçe soğur ve sonunda girdabın merkezine geri iner. Optimum koşullar altında, girdabın dış duvarı boyunca yükselen sıcak hava ile girdapta batan daha soğuk hava arasında bir denge oluşur. Toz şeytanı daha sonra yerde hareket etmeye başlar ve gittikçe daha fazla toz toplar, bu da girdabı vurgulayarak onu gözle görünür hale getirir. Toz şeytanı, bir kez oluştuğunda, içinden sıcak havanın hem yukarı hem de dairesel olarak hareket ettiği huni benzeri bir bacadır. Toz şeytanı için sabit bir sıcak kararsız hava kaynağı mevcutsa, zeminde hareket etmeye devam edecektir. Ancak, sıcak kararsız hava tükendiğinde veya denge başka bir şekilde bozulduğunda, toz şeytanı parçalanacak ve dağılacaktır.
@erolkaranet
