Kamu araçlarını kullanan şoförlerin kusurları nedeniyle araçlarına yazılan trafik cezalarının kurum bütçesinden ödenmesi, Sayıştay tarafından kamu zararı olarak değerlendirildi. Kararların sonucunda, şoförlerin araç muayene işlemlerinin zamanında yapılmamasından, hatalı araç kullanımı ve kusuru nedeniyle araca yazılan trafik cezasının ilgili personele ödettirilmesi gerekmektedir.
Kamu İdaresi Türü Belediyeler ve Bağlı İdareler kararı
Yılı 2021
Dairesi 3
Karar No 422
İlam No 18
Tutanak Tarihi 15.12.2022
Kararın Konusu Çeşitli Konuları İlgilendiren Kararlar
Trafik cezası ödemesi
.......... Belediyesi mülkiyetinde bulunan ve trafik kurallarına uygun olarak kullanılmadığı tespit edilen .......... ve .......... plakalı araçlar için tahakkuk ettirilen trafik cezalarının Belediye bütçesinden ödenmesi suretiyle .......... TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler incelenmiştir.
14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12 nci maddesinde;
“Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.
Zararların ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır. Ancak fiilin meydana geldiği tarihte en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brüt aylığının yarısını geçmeyen zararlar, kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararına göre ilgili memurca ödenir.”,
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Kamu zararı” başlıklı 71 inci maddesinde;
“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
…
Kamu zararının, bu zarara neden olan kamu görevlisinden veya diğer gerçek ve tüzel kişilerden tahsiline ilişkin usul ve esaslar, Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.”,
19.10.2006 tarihli ve 26324 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Kamu zararının belirlenmesi” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında;
Kamu zararının belirlenmesinde;
…
e) Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması
…
g) Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi,
…
esas alınır.”,
hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerine göre, kamusal görevlerin yerine getirilmesi sırasında kamu personelinin kişisel sorumluluğu kapsamında, kamu kaynağında artışa engel olacak ya da azalışa sebebiyet verecek şekilde gerçekleşen mevzuata aykırı uygulamalar dolayısıyla oluşan zararların, yukarıda anılan hükümler çerçevesinde tazmin edilmesi gerekmektedir.
Ancak .......... Belediyesinin Rapora konu olan .......... ve .......... plakalı araçlarının, tahsis edildiği personel tarafından trafik kurallarına aykırı bir şekilde kullanılması sonucu, kamu idaresine para cezası gibi bir ek malî külfet getirilmesine sebebiyet verildiği,
Söz konusu araçlar için tahakkuk ettirilen trafik cezalarının Belediye bütçesinden ödenmesi ve söz konusu ödemenin hatalı kullanıma neden olan personele rücu edilmemesi suretiyle .......... TL kamu zararına sebebiyet verildiği,
Söz konusu kamu zararının ortaya çıkması hususunda; 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32 ve “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 üncü maddeleri gereğince, ödeme emri belgesinde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin sorumlu olduğu,
görülmekle birlikte, söz konusu tutarın, .......... tarihli ve .......... numaralı banka tahsilat makbuzu ile ahizinden tahsil edilerek, .......... tarihli ve .......... numaralı Muhasebe İşlem Fişi ile ilgili hesaba gelir kaydedildiği görüldüğünden, .......... TL tutarındaki ödeme için ilişilecek husus kalmadığına, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
*****
SAYIŞTAY 5. Daire
Yılı:2012
Kara No:415
İlam No:580
Tarih:4.2.2020
Trafik cezası ve gecikme cezası
............. tarih ve ........... sayılı ilamın .............. inci maddesiyle .............Büyükşehir Belediyesi'nde trafik cezalarının ve araç muayenelerine ilişkin gecikme cezalarının belediye bütçesinden ödenmesi sonucu oluşan ............ TL kamu zararına ilişkin olarak, söz konusu kamu zararının ............ TL'sinin ahiz ............. tarafından ......... tarih ve ...... sayılı makbuzla tahsil edildiği anlaşıldığından ilişilecek bir husus kalmadığına, kalan ........... TL ile ilgili olarak ise ceza ödenmesine yol açan durumun gerçekleştiği tarihte her bir araç için, hangi birim tarafından muayenelerinin takip edilmesi gerekiyorsa o birim personelinden sorumluluğu bulunanların ve trafik cezası ödenmesine yol açan personellerin 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesi uyarınca denetçi tarafından yeniden tespit edilmesi ve ek rapor yazılmasına değin konunun hüküm dışı bırakılmasına karar verilmişti.
........... Büyükşehir Belediye Başkanı ............ tarafından gönderilen ve sorumlu olanların yargılamaya esas rapordaki sorumlular olduğunu gösteren ........... tarih ve ............ sayılı yazı üzerine denetçisi tarafından ek rapor düzenlenmiş ve ........... tarihinde yapılan yargılama neticesinde .......... tarih ve ...........sayılı Ek ilam ile ........... tarih ve .............. sayılı ilamın ............. inci maddesiyle hüküm dışı bırakılan ............... TL kamu zararının sorumlularına ödettirilmesine hükmedilmişti.
Daha sonra Gerçekleştirme Görevlileri ............., .............., ............ ve Harcama Yetkilisi ...........'ın tazmin hükmü ile ilgili temyiz talebinde bulunması sonucunda, Sayıştay Temyiz Kurulu tarafından alınan ............... tarih ve ............ tutanak sayılı karar ile .......... sayılı Ek ilam ile verilen tazmin hükmünün, sorumlulara rücu davası açılması için gerekli olan işlemleri başlatmakla görevli olan ve bu görevini yerine getirmeyen sorumluların belirlenmesi için bozularak, dosyanın Dairemize tevdiine karar verilmişti.
Temyiz Kurulunun ............. tarih ve .............tutanak sayılı kararda yer alan "bozma" kararı üzerine denetçisi tarafından düzenlenen ........... tarihli Ek Raporun 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 nci maddesinin 7 nci fıkrası hükmü gereğince .......... tarihinde yeniden görüşülmesi sonucunda ............ tarih ve ..........sayılı Ek İlam ile araç muayenelerinin geç yapılması ve trafik cezaları nedeniyle idare tarafından ödenmemesi gereken bir bedel ödenmiş ise de bu işlemlerin sorumluları tespit edilemediğinden sorumluların tespiti ve gerekli rücu işlemlerinin yapılmasını teminen konunun ......Bakanlığına yazılmasına karar verilmişti.
Bu defa; ........... Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın ............. tarih ve ............. sayılı yazısıyla .......... Büyükşehir Belediyesi Teftiş Kurulu inceleme raporunun gönderilmesi üzerine sorumluların savunmalarının alınarak denetçisi tarafından ek rapor düzenlendiği görülmüştür.
Bu itibarla; Temyiz Kurulunun bozma kararı üzerine ........... tarih ve ..........sayılı ek ilamın .......... inci maddesinin 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 nci maddesinin 7 nci fıkrası hükmü gereğince yeniden görüşülmesine karar verildi.
Bilindiği üzere, muayene süresi geçen araçlardan muayene geçerlilik tarihinden itibaren gecikme bedeli alınmakta olup, gecikme bedeli muayene süresi geçirilen her ay için muayene ücretinin %5'i oranındadır. Bu tutarlar Maliye Bakanlığı Gelirler İdaresi Başkanlığına aktarılmaktadır.
Gerek 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, gerekse 5393 sayılı Belediye Kanununda belediyenin giderleri sayılmış olup, kişilerin ihmalinden kaynaklanan giderlerin belediye bütçesinden ödenebileceğine dair her hangi bir hükme yer verilmemiştir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde;
"Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,
e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
f) (Mülga: 22/12/2005-5436/10 md.)
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması, esas alınır." denilmektedir.
Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Sorumluluk" başlıklı 5 inci maddesinde;
"Kanunun ilgili maddeleri gereğince, kamu görevlileri; kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, yönetilmesinden, kullanılmasından, korunmasından, kötüye kullanılmaması ve her an hizmete hazır bulundurulması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar." hükmü yer almaktadır.
Aynı Yönetmeliğin "Kamu zararının belirlenmesi" başlıklı 6 ncı maddesinin (g) bendinde ise; kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek mali külfet getirilmesinin de kamu zararı olduğu ifade edilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 12 nci maddesinde ise; "Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır." hükmü yer almaktadır.
........... Büyükşehir Belediyesi .......... yılı hesabına ilişkin olarak; sorgu konusu edilen trafik cezaları ve araç muayenelerine ilişkin gecikme cezalarının Belediye bütçesinden ödenmesi sonucu oluşan kamu zararına ilişkin olarak ..........sayılı ilamın ..........inci maddesiyle verilen hüküm dışı kararının, .......... sayılı Ek ilamın .........nci maddesiyle kaldırılarak tazmin kararına hükmedilmesi üzerine sorumlular tarafından temyiz talebinde bulunulmuştur.
Sayıştay Temyiz Kurulunun ........... tarih ve ........... tutanak sayılı kararında;
"Belediye adına kesilen cezaların ödenmesi kanuni bir zorunluluktur; ancak trafik para cezası ve araç muayenelerinin geç yapılmasından kaynaklanan cezanın, fiilen bu görevi yerine getirmeyen veya ceza alınmasına sebep olan görevliye rücu edilmesi gerekmektedir. Her ne kadar ... Büyükşehir Belediyesi tarafından gönderilen cevabi yazıda konu ile ilgili sorumluların ödeme evrakında imzası bulunan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri olduğu ifade edilmiş olsa da, gecikme cezasının ve trafik para cezasının ödenmesinden dolayı harcama yetkilisinin ve gerçekleştirme görevlilerinin bu sıfatları nedeniyle sorumluluğunun olmadığı; ancak kasıt, kusur veya ihmali bulunan memurlara rücu işlemini başlatmakla görevli personelin bu görevini yerine getirmemesi nedeniyle sorumluluğunun olduğu değerlendirilmektedir.
Bu itibarla, ........... sayılı EK ilam ile verilen tazmin hükmünün, sorumlulara rücu davası açılması için gerekli olan işlemleri başlatmakla görevli olan ve bu görevini yerine getirmeyen sorumluların belirlenmesi için bozularak, dosyanın ilgili Dairesine tevdiine" denilmek suretiyle verilen bozma kararı gereğince .......... tarihli ek rapor düzenlenmiştir. Söz konusu raporun .......... tarihinde yargılanması sonucu, .......... karar sayılı tutanağa uygun olarak düzenlenen ......... sayılı Ek ilam ile konunun ........... Bakanlığına yazılmasına karar verilmiştir. ........... Genel Müdürlüğü tarafından, ...........Valiliğine yazılan .............. tarih ve ............ sayılı yazıyla konu .......... Valiliğine bildirilmiş, .........Valiliği .......... Müdürlüğü tarafından ........... Büyükşehir Belediye Başkanlığına yazılan yazıyla gereğinin yapılması istenmiştir. Bunun üzerine .......... Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından .......... tarihli Teftiş Kurulu inceleme raporu düzenlemiştir. Söz konusu raporda;
"...Sayıştay Denetçi raporuna konu olan araç muayene gecikme cezaları ile trafik para cezaları .......... yılına ilişkin olduğundan ve söz konusu döneme ilişkin araçların kullanıldığı ilgili birimler nezdinde araçların muayenelerinin ayrıca bir personel görevlendirildiğine dair herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı, aynı şekilde söz konusu dönemde araç kullanıcılarının kimler olduğu veya araçların hangi şoförler adına zimmetlendiğine dair herhangi bir bilgi ve belge de bulunmadığı, söz konusu ödemelerin yapıldığı .........yılı içerisinde ödemelerin yapıldığı dönemde ödemeyi gerçekleştirenler tarafından ilgili birimlere yazı yazılarak konuyla ilgili sorumluların tespiti ve rücu işleminin yapılmış olması istenmiş olsa idi bahsi geçen yıl içerisinde sorumluların tespiti mümkün olacağı, ancak bahsi geçen ödemeyi gerçekleştirenler tarafından ilgili birimlere yazı yazılarak konuyla ilgili sorumluların tespiti ve rücu işleminin yapılması istenmediği için ve aradan uzun bir süre geçtiğinden fiili olarak bu duruma sebebiyet verenlerin tespitinin mümkün olmadığı, bu nedenle söz konusu tarihlerde harcama belgelerini imzalayarak bahsi geçen araç muayene gecikme cezaları ile trafik para cezası ödemelerini gerçekleştiren harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri dışında araç muayene gecikme cezalarından fiili sorumlu olanların tespiti mümkün olmamıştır." denilmektedir.
İlgili kanunlarında belirtilen usullere göre düzenlenen gecikme ceza makbuzu belediye adına düzenlendiğinden bu tutarın belediye bütçesinden ödenmesi zaruridir. Görevi bu işlemler için avans vererek daha sonra bu ödemeyi kesin ödemeye dönüştürmek olan belediye görevlilerinin bu ödeme nedeniyle sorumlu tutulması mümkün değildir. Söz konusu araç muayene işlemlerinin zamanında yapılmamasından araçların bağlı olduğu ve araçları muayeneye hazırlamakla görevli olan kişilerin sorumlu tutulması gerekmektedir. Dolayısıyla, gecikme cezasının ve trafik para cezasının ödenmesinden dolayı harcama yetkilisinin ve gerçekleştirme görevlilerinin bu sıfatları nedeniyle bir sorumluluğu yoktur. Sadece rücu işlemini başlatmakla görevli personelin bu görevini yerine getirmemesi nedeniyle bir sorumluluğu söz konusudur.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun yukarıda yer verilen 12 nci maddesi hükmüne göre ilgili memurun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmış olup, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır. Sorumluların tespiti ve rücu işlemlerini başlatmakla görevli personelin bu işlemleri yapması gerekmekte idi.
Görev tanımları ve statüleri gereği ilgili birimlere yazı yazmak suretiyle uhdelerindeki sorumlulukları yerine getirme görevi daire başkanlarına aittir. Ödemeyi yapan .......... Daire Başkanının rücu işlemlerinin başlatılması için ilgili daire başkanlıklarına ve ......Daire Başkanlığına (eski teşkilat şemasında ............ Daire Başkanlığı) yazılı bildirimde bulunması gerekirdi. .......... Daire Başkanlığının da gereğinin yapıp bilgi vermesi gerekirdi. Her ne kadar savunmalarda rücu işleminin sorumlu kişilere başlatılması için .......... tarihinde dilekçe ile Kuruma başvurulduğu belirtilmiş olsa da rücu için gereken iş ve işlemlerin ödemenin yapıldığı dönem olan ........... içerisinde yapılmış olması gerekirdi. Ancak bunun yapılmadığı görülmektedir. Dolayısıyla görev ve statüsü gereği rücu işlemlerini başlatmakla görevli olan ............. Daire Başkanı ............ ile .............. Daire Başkanı ..........'ın söz konusu görevi yerine getirmemekten dolayı sorumlulukları bulunmaktadır. Diğer yandan, bu süreçte ödeme emri belgesini düzenleyerek görevini yerine getirdiklerinden dolayı Gerçekleştirme Görevlileri ..........., ............ ve ...........'un herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
Bu itibarla; ......... Büyükşehir Belediyesinde trafik cezalarının ve araç muayenelerine ilişkin gecikme cezalarının belediye bütçesinden ödenmesi sonucu oluşan ............. TL kamu zararının;
........... TL'sinin ............ Daire Başkanı ............'ye münferiden,
.............. TL'sinin ise ........... Daire Başkanı ............'a münferiden
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi
@erolkaranet - 24.01.2023
