Danıştay
Esas no: 1991/55
Karar no: 1992/97
Karar Tarihi:17.1.1992
ÖZET :Tahakkuk eden ve usulüne göre tahsil edilen Tellallık Harcının ihalenin sonradan yargı kararıyla feshedilmesi gibi bir sebebe ve Vergi Usul Kanunu`nun vergi hatalarını düzeltmeye ilişkin hükümlerine dayanılarak geri verilmesi mümkün değildir.
İstemin Özeti : ... Bankası Anonim Şirketine kredi borçlusu olan bir anonim şirket aleyhine Banka tarafından icra takibi başlatılmış ve borçluya ait taşınmazın satışından sağlanacak değerle borcun kapatılması amaçlanmış, taşınmazın artırma yoluyla satışı ilgili icra müdürlüğünce yürütülmüş, alacaklı Banka yapılan ihalede taşınmaza talip olmuş ve ihale Banka üzerinde kalmıştır. Bu ihale sebebiyle ... Belediye Başkanlığınca 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca Tellallık Harcı tahsil edilmiş, harç, Banka tarafından ödenmiştir.
İhalenin yapılmasından sonra borçlu, ihalenin feshini isteyerek dava açmış, ihalenin feshine ilişkin davayı kabul eden yerel mahkeme kararı Yargıtayca da onanarak kesinleşmiştir.
İhalenin feshi kararının kesinleşmesi üzerine Banka, ödemiş bulunduğu Tellallık Harcının geri verilmesini isteyerek Belediye Başkanlığına başvurmuş, başvurunun reddi yolunda kurulan işlem üzerine, tahsil edilen Tellallık Harcının, reeskont faizi tutarında faiziyle Belediyeden tahsili ile kendilerine ödenmesini isteyerek Danıştay Dokuzuncu Dairesinde dava açmıştır.
Danıştay Dokuzuncu Dairesi, K:1990/3374 sayılı Kararıyla; 2464 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinde gerçek ve tüzel kişilerin mezat yerlerinde menkul ve gayrimenkul mal satışının Tellallık Harcına tabi tutulduğu, ihalenin feshi kararının kesinleştiği, Tellallık Harcı alınabilmesi için ortada bir satışın bulunması gerektiği, fesih nedeniyle gerçekleşmeyen satıştan dolayı tahsil edilen Tellallık Harcının mükellefi sayılamayacak Bankaya Harcın iadesi gerekirken, aksi yolda kurulan işlemin iptali ile tahsil edilen Harcın iadesine Karar vermiştir.
Belediye Başkanlığı, Kararın iptal ve iadeye ilişkin hüküm fıkralarının, ... Bankası ise istenmesine karşın faize hükmedilmemesinin yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek bozulmasını istemektedirler.
Savunmanın Özeti : Belediye Başkanlığı savunma vermemiş, ... Bankası AŞ., Belediye Başkanlığı temyiz isteminin reddi gerektiğini savunmuştur.
Danıştay Savcısı Y. E.`nin Düşüncesi : Uyuşmazlıkta, ... Bankası AŞ.nin ödediği tellallık harcının düzeltme şikayet yoluyla iadesi istemini reddeden ... Belediye Başkanlığı`nın 29.9.1989 gün ve 1331 sayılı işleminin iptaline ve tahsil olunan tellallık harcının iadesine karar veren Danıştay Dokuzuncu Daire kararının, ... Belediye Başkanlığınca 2464 sayılı Yasanın 46 ncı maddesi gereğince temyizen incelenmesi isteğiyle açılan davada, ... Bankası AŞ. tarafından da, tellaliye harcının en yüksek reeskont faizi ile birlikte iadesine karar verilmesi yönünden karşılık temyiz isteğinde bulunulmuştur.
Dosyanın incelenmesinden yükümlü bankanın, ödediği tellaliye harcının tarafına iadesi yolundaki isteğini reddeden 29.9.1989 gün ve 1331 sayılı Belediye Başkanlığı işlemine karşı 13.10.1989 gününde İstanbul 1. Vergi Mahkemesinde kayda geçen dilekçe ile Danıştay`da süresi içinde dava açtığı ve Danıştay Dokuzuncu Dairesince de 29.9.1989 gün ve 1331 sayılı Belediye Başkanlığı işleminin iptaline karar verildiği anlaşıldığından, ... Belediye Başkanlığı`nın usule ilişkin iddiaları yerinde görülmemiştir.
Esasa gelince; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu`nun 67 nci maddesi gereğince, tellaliye harcı istenebilmesi için ortada bir satış işleminin bulunması gerekmektedir. Olayda, anlaşmazlığa konu ihalenin feshine ilişkin ... 2. İcra Tetkik Mercii Hakimliği kararının Yargıtay`da onanmak suretiyle ihalenin feshi kararının kesinleştiği ve bunun sonucunda satış işleminin gerçekleşmediği anlaşılmış olup, bu durumda davacı bankanın tellallık harcı mükellefi sayılması mümkün bulunmadığından, ... Belediye Başkanlığı işlemini iptal ederek ödenen tellallık harcının davacı bankaya iadesine karar veren Danıştay Dokuzuncu Daire kararına karşı ... Belediye Başkanlığı`nca yapılan temyiz isteminin reddi; Davacı bankanın faize ilişkin temyiz isteğine gelince;
Vergi alacağının kanunsuzluğundan bahisle dava açılması ve davanın kabul edilmesi durumunda kanuni faiz ödenmesi, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu`nun 28 inci maddesinin son fıkrasına göre, mahkeme kararının geç infaz edilmesi halinde mümkün olup, ilk tahsil tarihinden itibaren faiz işleyeceğine dair yasal bir dayanak yoktur. Ayrıca kanuni faiz, idarenin sorumluluğuna bağlı bir tazminat niteliğinde değildir. Bu nedenle davacı banka temyiz isteği de yerinde görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle Danıştay Dokuzuncu Daire Kararına karşı yapılan taraflar temyiz isteğinin reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Türk Milleti Adına hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca, Kıdemli Tetkik Hakimi S. K.`nin yazılı ve sözlü açıklamaları alınıp, dosya incelendikten sonra gereği görüşüldü:
KARAR :
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu`nun 67 nci maddesiyle, mezat yerleri ile iIgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde gerçek veya tüzel kişiler tarafından her türlü menkul ve gayrımenkul mal ve mahsul satışı Tellallık Harcına tabi tutulmuştur.
Kanunun 68 inci maddesine göre harcın mükellefi, mal ve mahsulünü satan kişidir. Harç Kanunu`nun 71 inci maddesi gereğince belediyece görevlendirilen yetkililerce tahsil edilmektedir. Kanundaki bu düzenleme hizmet karşılığı alınan Tellallık Harcının, mezat yerinde ihalenin yapılmasıyla tahakkuk ettiğini ve ihale sonucunda belirlenen satış bedeli , üzerinden ihale tutanağı düzenlendikten sonra tahsil edildiğini göstermektedir.
Uyuşmazlık konusu Tellallık Harcı, icra müdürlüğü aracılığıyla satışa çıkarılan borçluya ait taşınmazın ihalesine, alıcı sıfatıyla katılan ve ihale üzerinde kalan alacaklı ... Bankası Anonim Şirketi tarafından ödenmiştir. Banka; tellallık hizmetinin görülmediği ya da gereği gibi görülmediğini değil, ihalenin feshedilmiş olmasını neden göstererek Harcın konusuz kaldığını ileri sürmektedir.
Harcı doğuran ve tahakkuk ettiren işlem, tellal ve alıcının da imzasını taşıyan artırma tutanağı ile ihalenin tekemmülüdür.
Kural olarak, tutanağın düzenlenmesiyle taşınmazın mülkiyeti de alıcıya intikal etmektedir. Ancak, tapuda alıcı adına tescil için İcra ve İflas Kanunu`nun 134 üncü maddesinde öngörülen yedi günlük sürenin itirazsız geçmesi gerekmektedir.
İhaleye fesat karıştırıldığından bahisle, borçlu, alacaklı, alıcı veya taşınmaz üzerindeki bir ayni hakkının çiğnendiğini ileri süren üçüncü kişiler tarafından yapılan şikayet üzerine yargı yerlerince ihalenin feshine karar verilmesi, alıcının taşınmaz üzerindeki mülkiyetini sona erdirerek, ihaleden beklenen hukuki sonuçları engeller. İhale ile fesih arasındaki sürede tarafların kazanım ve yüklenimleri, fesih nedeniyle sonuç doğurması engellenen ihaleden dolayı uğranılan zarar ve bu zararın tazmini, adli yargı yerlerinde açılacak alacak davalarına konu yapılabilir.
Tahakkuk eden ve usulüne göre tahsil edilen Tellallık Harcının ihalenin sonradan yargı kararıyla feshedilmesi gibi bir sebebe ve Vergi Usul Kanunu`nun vergi hatalarını düzeltmeye ilişkin hükümlerine dayanılarak geri verilmesi mümkün değildir.
SONUÇ :
Bu nedenlerle, ... Belediye Başkanlığınca kurulan işlemin iptali ve tahsil edilen Tellallık Harcının geri verilmesine ilişkin Danıştay Dokuzuncu Dairesinin 6.11.1990 günlü ve E: 1989/5322 K: 1990/3374 sayılı Kararının bozulmasına, bu hükmün sonucu olarak faize ilişkin ... Bankası Anonim Şirketi temyiz isteminin reddine, 17.1.1992 gününde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY :
Temyiz dilekçelerinde ileri sürülen iddialar, istemlere konu yapılan Danıştay Dokuzuncu Dairesi Kararında yazılı hukuksal nedenler ve gerekçe karşısında istemlerin kabulünü gerektirecek durumda olmadığından taraflar temyiz başvurularının reddi gerektiği görüşüyle aksi yolda verilen karara katılmıyorum.
Derleme @erolkaranet - 11.01.2022
