Üniversite bitirme yaşının 25'leri bulduğu, hatta okuduğu okuldan memnun olmadığı için, ikinci üniversite okuma hakkı elde ederek tekrar okuyanların ya da yüksek lisans diploması almak için öğrenime devam edenlerin 30 ve üstü yaşta mezun olduğu günümüz Türkiye'sinde kamuda memur olmak için yasada mevcut olmayan 35 yaş sınırının KPSS'de de kurum alımlarında da kaldırılması isteniyor.
657 sayılı kanunun Kanunun 40. Maddesinde "Genel olarak 18 yaşını tamamlayanlar Devlet memuru olabilirler. Bir meslek veya sanat okulunu bitirenler en az 15 yaşını doldurmuş olmak ve Türk Medeni Kanununun 12 nci maddesine göre kazai rüşt kararı almak şartıyla Devlet memurluklarına atanabilirler." demesine rağmen Kamuda işe girebilmek yaşının üst sınırının 35 olarak belirlenmediği ülkemizde en üst düzeyde yüksek öğretim mezunu olmuş kişiler tüm şartları tutmasına rağmen devlet kurumlarının bir çoğunda yıllar öncesi alınmış kararın güncellenmemesi nedeniyle kamu çalışanı olamamaktadır.657 sayılı Kanunda yer almamasına rağmen KPSS sınav kılavuzlarına baktığımız zaman bu sınavlardan bazılarına girmek isteyen 35 yaş üstü kişilerin sınava girmeleri engellenmektedir.
Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) A Grubuna, Müfettiş yardımcılığı, uzman yardımcılığı, kaymakam adaylığı vb. gibi bölümlere girmek için yapılan sınavlara girenlerin karşısına 35 yaş sınırı çıkarken, MEB ve Sağlık Bakanlığı teşkilatlarına girmek isteyenlerin girdiği B grubunda sınava gireceklerde yaş sınırı bulunmamaktadır.
KPSS sınavına girecek olanlarda aranan yaş şartı dışında bazı kurumlarında yaş sınırı getirmiş olması bir başka engel olarak ortaya çıkmaktadır. Devlet teşkilatında yer alan bazı kurumlar da memurlukta yaş sınırı kanun da olmasa yönetmeliklerle sınırlanmış durumdadır. Kendilerine gör haklı gerekçeler taşısa da günümüz şartlarında bu sınırlamaların da tüm şartları taşıdığı halde liyakat ve edinmiş olduğu okul portföylerine, ( birden fazla üniversite diploması, yüksek lisans diploması, girdiği kurslar, yabancı dil bilgileri vs ) tecrübelerine bakılarak 35 ya da 40 yaş sınırının esnetilmesinin daha uygun hale gelebileceği söylenmektedir.
Bazı kurumların yaş sınırına bakmadığı söylense de, kariyerlik basamağının ve devlet hizmet kademelerinde öne çıkan birimlerde de yaş sınırının esnetilmesi kaybedilmiş bir çok değerin kazanılmış olmasına sebep olacaktır. Liyakatin her zaman ön talep olması gerektiği yönünde konuşan uzmanların sözleri altında yukarıda belirttiğimiz kriterlerin yaş sınırında dikkat alınıp, eğitim öğretim alanında yüksek performans sağlamış kişilerin hizmete alınması doğru bir karar olacaktır.
Sonuç olarak, Çağdaş devletler insan hakları yönünden çağa elverişli kararlar alarak seviyerlini yüksleterek, yasalarını güncelleyerek ve toplumların daha huzur , refah ve üst kalite bir yaşam şekline gelmesine özen göstererek gelirler.
Son 20 yılda büyük başarılara, insan haklarına, ve yakında güncellenerek yaşamımıza sokulacak olan Anayasal haklara imza atan Devletimizin de kamuda personel istihdamının önündeki yaş sınırlaması için yeni çalışmalar yapması elzemdir. Bir vatandaşımızın dile getirdiği şu düşünceler de dikkate şayandır.
"Bilindiği gibi, kamuya personel alımlarında bazı yaş sınırı uygulamaları halen devam etmekte olup, belirlenen yaş sınırını aşan adaylar meslek sınavlarına kabul dahi edilmemektedir. Müfettiş, denetmen, kontrolör ve bakanlık merkez teşkilatlardaki uzmanlık gibi KPSS-A kadrolar ile kaymakamlık için 35 yaş sınırı, hâkim ve savcı adaylığı sınavında ve avukatların hâkimlik sınavında ise 45 yaş sınırı uygulanmaktadır. Sözü edilen bu yaş sınırlamaları Anayasamızın 70. Maddesi'nde yer alan; "Her Türk, kamu hizmetine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada görevin gerektirdiği niteliklerden başka bir ayrım gözetilemez" ilkesine aykırıdır. Memurluğun anayasal bir hak olduğu ve memurluk mesleğine girebilmek için aranacak şartların "görevin gerektirdiği niteliklerle" ilgili olmasını emreden bu maddeye göre, görevin gerektirdiği niteliklerden başka nitelik -yaş sınırı- aranamaz. Memurluk bedensel değil zihinsel bir faaliyet olup, 35 yaş şartının konulması için o işin 35 yaşından büyüklerin yapamayacağı bir iş olması gerekmektedir. 35 yaşını geçenler memurluk yapamayacaksa o zaman kamuda çalışan ve 35 yaşını geçen tüm memurların işine son verilmesi gerekliliği ortaya çıkacaktır. Böyle bir durum söz konusu olamayacağına göre, 35 yaş şartına takılan kişilerin mağduriyetinin giderilmesi gerekmektedir.
İlaveten; 35 yaşın üzerindeki bir kimsenin, bu yaşın altındaki bir kimseden daha tecrübeli ve bilgili olabileceği gerçeğinin ihmal edilmesi de başlı başına bir sorundur. Kendisinden daha genç birisiyle aynı sınava (KPSS) girerek daha yüksek puan almış bir kişinin; eşit şartlarda mesleğe giriş sınavına katılarak bu genç kişiyle rekabet etme hakkının elinden alınması, üstelik özel sektörde mesleği ile ilgili kazandığı tecrübeyi kamuya aktarma hevesindeyken, bu şansının elinden alınması eşitlik ve adalet kavramları ile bağdaşmamaktadır."
Her konuda milletinin refahı için çalışan, kısa zamanda ülkemizi çağdaş devletler düzeyine getiren hükümetin bu konuda sınırları kaldırması, revizyon etmesi, günümüz şartlarına ve kurumların hizmet şekillerine göre eğitim - öğretim - kariyer ve deneyim olarak ( birden fazla üniversite diploması, yüksek lisans diploması, edindiği değerli kurslar, yabancı dil bilgi seviyesi, vs ) emsallerinden öne çıkmış olanlar için tekrardan belirlenerek yaş sınırının dikkate alınmaması bir hak olarak düzenlemelerde ( kanun, yönetmelik vs) yerini almalıdır.
Erol Kara - 15.10.2022 @erolkaranet
