İlk önce belirtelim ki, emekli maaşlarına haciz konulamaz.
Doğrudur.
Ancak, SGK koyar. İcra dairesi tarafından "rıza alınmış" ise konulur.
Nafaka ödüyorsa haciz konulup, maaşından kesinti yapılır.
Memur emeklisinin maaşına da her halükarda haciz işlemi uygulanır.
Biraz daha açalım.
08/05/2008- 26870 sayılı Resmî Gazete yayınlanan 5754 nolu “SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN” daki ifadeye göre;
MADDE 56 – 5510 sayılı Kanunun 93 üncü maddesinin başlığı “Devir, temlik, haciz ve Kurum alacaklarında zamanaşımı” şeklinde, birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez.” denilmektedir.
5510 sayılı Kanun’un 93. maddesi, 5838 sayılı Kanun’la 28.02.2009 tarihinden itibaren değiştirildikten sonra, emekli aylıklarına haciz konulması uygulaması da değiştirildi.
5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinin ilgili fıkrası 28.02.2009’dan itibaren 5838 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikten sonra; “Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88. maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez. Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir.” şeklini almıştır.
Madde metninde yapılan bu değişiklik, emekli aylıklarına haciz konulması konusunda bir milat ve dönüm noktası olmuştur. Yapılan bu değişiklikle birlikte, 1 Ekim 2008’den önceki Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı’ndan alınan emekli aylıklarına haciz konulması konusunda yapılan uygulamalar sona erdiği gibi, 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 tarihinden 28.02.2009 tarihine kadar emekli aylıklarına hacizle ilgili yapılan uygulamalar da sona ermiştir.
28.02.2009 tarihinden sonra, emekli aylığı, gelir ve ödeneklere, borçlu olan kişilerin (emekli aylığı, gelir ve ödenek alanların) muvafakati (rızası) olmadan haciz konulamayacaktır. Kanun metninde yapılan bu son değişiklikten sonra, alacaklı vekili, borçlu olan emekli kişinin emekli aylık, gelir ve ödeneğine haciz koydurmak için icra müdürlüğüne başvurduğunda, icra müdürlüğü söz konusu bu talepleri işin başından reddetmektedirler. 28.02.2009 tarihinden sonra emekli aylığı, gelir ve ödeneklerine haciz konulması talepleri artık alacaklı kişilerin tek taraflı talepleriyle yapılmamaktadır. Borçlu olan kişi icra müdürlüğüne gelip muvafakat verirse emekli aylık, gelir ve ödeneklerine o zaman haciz işlemi yapılmaktadır.
Şimdi 28.02.2009’dan sonra emekli aylıklarına haciz işlemiyle ilgili yapılan uygulamayı bir örnekle açıklayalım.
ÖRNEK: Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) emekli aylığı alan Bay A, alacaklılarına karşı borçlarını ödeyemeyince, alacaklı vekili tarafından B ili icra Müdürlüğü’ne Bay A’nın emekli aylığına haciz konulması için talepte bulunulmuştur. 5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinde 28.02.2009 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan değişikliğin gereği olarak, alacaklı vekilinin ilgili icra müdürlüğüne yapmış olduğu bu talebin reddedilmesi gerekmektedir. Çünkü, 5510 sayılı Kanun’da 5838 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikten sonra, icra müdürlüklerinin emekli aylık, gelir ve ödeneklere yönelik haciz konulması talebini borçlunun (emekli aylık, gelir ve ödenek alanların) rızası yoksa, baştan ve re’sen (kendiliğinden) reddetmesi gerekmektedir.
Eğer emekli aylığına haciz konulmasına borçlu olan Bay A’nın da muvafakati varsa ve Bay A ilgili icra müdürlüğüne alacaklı ya da alacaklı vekili ile birlikte gidip muvafakat verirse, emekli aylığına haciz konulması işlemi ilgili icra müdürlüğü tarafından başlatılacaktır.
Muvafakat halinde 6183 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde emekli maaşlarının en çok 1/3 en az 1/4 oranında haciz edileceği öngörülmektedir.
5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinde 5838 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikten sonra, emekli aylığı, gelir ve ödenek alanlara kendilerinden habersiz ve bilgileri olmadan icra müdürlükleri tarafından haciz konulması uygulaması kaldırılarak, bu konuda vatandaşın emekli aylığının haczedilemeyeceği hükmü, daha güvenilir ve yasanın amacına uygun bir hale kavuşmuştur.
SSK ve BAĞKUR emeklilerinin maaşlarına konan hacizler, borçluların o İcra Dairesinin bağlı olduğu İcra Hukuk Mahkemesine Verecekleri İtiraz dilekçesi ile emekli maaşları üzerine konan haciz kaldırılmaktadır
Eğer maaş blokesi İcra müdürlüğü vasıtasıyla değil de kurumun kendi dilekçesi üzerinden yapılmışsa emekli maaşına bloke koyan kuruma, burada Vergi Dairesi, hitaben blokenin kaldırılması yolunda dilekçe yazılır.
Vergi borcundan dolayı emekli maaşına haciz konulan mükellef, vergi dairesinin icra servisine dilekçeyle başvurarak maaşı üzerindeki haczin kaldırılmasını talep edebilir. Dava açılmasına lüzum kalmayacaktır. Dayanak SSK m. 93
Vergi dairesi bu dilekçeye rağmen emekli maaşının blokesini kaldırmadığı zaman Vergi Mahkemesinde dava açılır.
Memur emeklisinin maaşına da her halükarda haciz işlemi uygulanır.
Biraz daha açalım.
08/05/2008- 26870 sayılı Resmî Gazete yayınlanan 5754 nolu “SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN” daki ifadeye göre;
MADDE 56 – 5510 sayılı Kanunun 93 üncü maddesinin başlığı “Devir, temlik, haciz ve Kurum alacaklarında zamanaşımı” şeklinde, birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez.” denilmektedir.
5510 sayılı Kanun’un 93. maddesi, 5838 sayılı Kanun’la 28.02.2009 tarihinden itibaren değiştirildikten sonra, emekli aylıklarına haciz konulması uygulaması da değiştirildi.
5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinin ilgili fıkrası 28.02.2009’dan itibaren 5838 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikten sonra; “Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88. maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez. Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir.” şeklini almıştır.
Madde metninde yapılan bu değişiklik, emekli aylıklarına haciz konulması konusunda bir milat ve dönüm noktası olmuştur. Yapılan bu değişiklikle birlikte, 1 Ekim 2008’den önceki Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı’ndan alınan emekli aylıklarına haciz konulması konusunda yapılan uygulamalar sona erdiği gibi, 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 tarihinden 28.02.2009 tarihine kadar emekli aylıklarına hacizle ilgili yapılan uygulamalar da sona ermiştir.
28.02.2009 tarihinden sonra, emekli aylığı, gelir ve ödeneklere, borçlu olan kişilerin (emekli aylığı, gelir ve ödenek alanların) muvafakati (rızası) olmadan haciz konulamayacaktır. Kanun metninde yapılan bu son değişiklikten sonra, alacaklı vekili, borçlu olan emekli kişinin emekli aylık, gelir ve ödeneğine haciz koydurmak için icra müdürlüğüne başvurduğunda, icra müdürlüğü söz konusu bu talepleri işin başından reddetmektedirler. 28.02.2009 tarihinden sonra emekli aylığı, gelir ve ödeneklerine haciz konulması talepleri artık alacaklı kişilerin tek taraflı talepleriyle yapılmamaktadır. Borçlu olan kişi icra müdürlüğüne gelip muvafakat verirse emekli aylık, gelir ve ödeneklerine o zaman haciz işlemi yapılmaktadır.
Şimdi 28.02.2009’dan sonra emekli aylıklarına haciz işlemiyle ilgili yapılan uygulamayı bir örnekle açıklayalım.
ÖRNEK: Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) emekli aylığı alan Bay A, alacaklılarına karşı borçlarını ödeyemeyince, alacaklı vekili tarafından B ili icra Müdürlüğü’ne Bay A’nın emekli aylığına haciz konulması için talepte bulunulmuştur. 5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinde 28.02.2009 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan değişikliğin gereği olarak, alacaklı vekilinin ilgili icra müdürlüğüne yapmış olduğu bu talebin reddedilmesi gerekmektedir. Çünkü, 5510 sayılı Kanun’da 5838 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikten sonra, icra müdürlüklerinin emekli aylık, gelir ve ödeneklere yönelik haciz konulması talebini borçlunun (emekli aylık, gelir ve ödenek alanların) rızası yoksa, baştan ve re’sen (kendiliğinden) reddetmesi gerekmektedir.
Eğer emekli aylığına haciz konulmasına borçlu olan Bay A’nın da muvafakati varsa ve Bay A ilgili icra müdürlüğüne alacaklı ya da alacaklı vekili ile birlikte gidip muvafakat verirse, emekli aylığına haciz konulması işlemi ilgili icra müdürlüğü tarafından başlatılacaktır.
Muvafakat halinde 6183 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde emekli maaşlarının en çok 1/3 en az 1/4 oranında haciz edileceği öngörülmektedir.
5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinde 5838 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikten sonra, emekli aylığı, gelir ve ödenek alanlara kendilerinden habersiz ve bilgileri olmadan icra müdürlükleri tarafından haciz konulması uygulaması kaldırılarak, bu konuda vatandaşın emekli aylığının haczedilemeyeceği hükmü, daha güvenilir ve yasanın amacına uygun bir hale kavuşmuştur.
SSK ve BAĞKUR emeklilerinin maaşlarına konan hacizler, borçluların o İcra Dairesinin bağlı olduğu İcra Hukuk Mahkemesine Verecekleri İtiraz dilekçesi ile emekli maaşları üzerine konan haciz kaldırılmaktadır
Eğer maaş blokesi İcra müdürlüğü vasıtasıyla değil de kurumun kendi dilekçesi üzerinden yapılmışsa emekli maaşına bloke koyan kuruma, burada Vergi Dairesi, hitaben blokenin kaldırılması yolunda dilekçe yazılır.
Vergi borcundan dolayı emekli maaşına haciz konulan mükellef, vergi dairesinin icra servisine dilekçeyle başvurarak maaşı üzerindeki haczin kaldırılmasını talep edebilir. Dava açılmasına lüzum kalmayacaktır. Dayanak SSK m. 93
Vergi dairesi bu dilekçeye rağmen emekli maaşının blokesini kaldırmadığı zaman Vergi Mahkemesinde dava açılır.
Emekli maaşına haciz uygulama hakkı, sadece Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmiştir. Sigortalıların ya da emeklilerin birikmiş prim borcu bulunduğu zaman, alınacak emekli maaşına belirli tutarda haciz yansıtılmaktadır.
Memur Emeklisi Hariç
Memur emeklilerinde durum biraz daha farklıdır. Memur emeklileri 5434 sayılı Kanun'a tabi olduklarından mevzuatlarında emekli maaşlarının haciz edilemeyeceğine dair bir hüküm bulunmadığından, memur emeklilerin maaşlarına haciz konulabilmektedir.
Dolayısıyla devlet memuru emekliliği dışındaki emeklilerden yani SSK, Bağ-Kur, Banka ve Borsa sandıklarından emekli olanların maaşına rızası olmazsa haciz konulamaz iken devlet memuru emeklisi olanların rızası olmasa dahi icra müdürlükleri tarafından alınmış bir haciz kararı var ise maaşlarına haciz konulabilmektedir.
Banka Emekli Maaşına Bilmeden Haciz Koyarsa
Memur Emeklisi Hariç
Memur emeklilerinde durum biraz daha farklıdır. Memur emeklileri 5434 sayılı Kanun'a tabi olduklarından mevzuatlarında emekli maaşlarının haciz edilemeyeceğine dair bir hüküm bulunmadığından, memur emeklilerin maaşlarına haciz konulabilmektedir.
Dolayısıyla devlet memuru emekliliği dışındaki emeklilerden yani SSK, Bağ-Kur, Banka ve Borsa sandıklarından emekli olanların maaşına rızası olmazsa haciz konulamaz iken devlet memuru emeklisi olanların rızası olmasa dahi icra müdürlükleri tarafından alınmış bir haciz kararı var ise maaşlarına haciz konulabilmektedir.
Banka Emekli Maaşına Bilmeden Haciz Koyarsa
Hayatın olağan akışı içerisinde, borçlunun emekli maaşı hesabı olup olmadığı bilinemeyen mevduat hesaplarına haciz ihbarnamesi (89/1) göndermek suretiyle emekli maaşlarına haciz konulduğu bilinmektedir..Her ne kadar, kanuna aykırı da olsa emekli maaşına haciz konulmuş olabiliyor. Bu durumda, İcra Hukuk Mahkemesi’ne şikayet yoluyla başvurularak, haczin kaldırılması talep edilmelidir. Emekli maaşından ne kadar kesinti yapılmış ise yapılmış olan kesintilerin iadesi ise ancak belli şartların varlığı halinde istirdat davası açılması ile mümkündür.
Derleme @erolkaranet - 06.10.2022
