Anayasa Mahkemesi /12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 231. maddesine 6/12/2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanun’un 23. maddesiyle eklenen (12) numaralı fıkrasında yer alan "Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararma itiraz edilebilir" hükmünü iptal etti.
Resmi Gazete'nin 23.03.2022 tarihli sayısında yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararında itiraz müessesesinin etkili bir kanun yolu olmadığı gerekçesiyle, CMK’nın 231’inci maddesinin HAGB kararına itiraz edilebileceğini öngören 12’nci fıkrasını iptal etti. İptal hükmü dokuz ay sonra yürürlüğe girecek.
Kararda özetle şunlar ifadw edildi
ANAYASA MAHKEMESİ KARARIAnayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2021/121
Karar Sayısı : 2022/88
Karar Tarihi: 20/7/2022
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN: Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU: 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 231. maddesine 6/12/2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanun’un 23. maddesiyle eklenen (12) numaralı fıkranın Anayasamın 10.. 35.. 36. ve 40. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptaline karar verilmesi talebidir.
OLAY: Sanık hakkında tehdit ve cinsel taciz suçlarından açılan davada itiraz konusu kuralın Anayasa*ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme, iptali için başvurmuştur.
1. İPTALİ İSTENEN KANUN HÜKMÜ
Kanun'un itiraz konusu kuralın da yer aldığı 231. maddesi şöyledir;
"Hükmün açıklanması ve hükmim açıklatmasının geri bırakılması
Madde 231- (l) Duruşma sonundu. 232 nei maddede belirtilen esaslara göre duruşma tutanağına geçirilen hüküm fıkrası okunarak gerekçesi ima çizgileriyle unlu! ılır.
(2) Hazır bulunan sanığa ayrıca başvurabileceği kanım yolları, mercii ve süresi bildirilir.
(3) Beraat eden sanığa, tazminat isteyebileceği bir hâl varsa bu da bildirilir.
(4f Hüküm fıkrası herkes itirafından ayakta dinlenir.
(5 i (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.i Sanığa yüklenen suçlan dolayı yapılan yargılama sonunda hüknıolıman ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise: mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına kurar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmamasını ifade eder.
(6) (Ek: 6'12'2006-5560f3 md.i Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verllebilmes i için;
ai Sanığın daha önce kasıtlı hır suçlan mahkûm olmamış bulunması.
(7) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri He duruşmadaki tutum w davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması.
(8) Suçun İşlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçlan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi,
gerekir. (Ek cümle: 22/7/2010 - 6008/7 md.) Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.
(D (Ek: 6 12 2006-5560 23 md.) Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahkûm alimim hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez.
(8) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi t utul ur. i Ek cümle: 18-6 2014 6545. ~2 md.) Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Ihı süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak:
a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanal sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine.
b) Bir meslek veya sanal sahihi olması halinde, bir kamu kuruntunda veya özel olarak aynı meslek veya sanalı icra eden bir başkasının gözelimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine.
karar verilebilir. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur.
(9) t Ek: 6 12.2006-5560/23 md.) Ahmet fıkranın te) bendinde belirtilen koşulu derhal yerine getiremediği takdirde; sanık hakkında mağdura veya kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık taksitler halinde ödemek sureliyle tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
(10) (Ek: 6'12/2006-5560'23 md.) Denelim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldtğı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi karan verilir.
(11) (Ek: 6 12 2006-5560 23 md.ı Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek: cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.
(12) (Ek: 6;'12/2006-5560/23 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararma itiraz edilebilir.
(13) (Ek: 6/12/2OO6-556O/23 md) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı alarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından islenmesi halinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir.
(14) (Değişik: 23 l 200b ■ 5" 28; 562 md.) Bu maddenin hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümleri, Anayasanın 174 üncü maddesinde kuruma altına alman inkılâp kanunlarında yer alan suçlarla ilgili olarak uygulanmaz."
*********
30. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararlarına karşı itiraz yolunun açık olduğunu düzenleyen kural: bu kanun yoluna başvuranların iddia ve delillerinin dikkate alınmasında, çatışan menfaatlerin dengelenmesinde, temel hak ve özgürlüklere yapılan müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluğunun ve ölçülülüğünün belİrlenebilmesinde belirli ve etkili bir denetim yolu öngörmemektedir. Bu durum temel hak ve özgürlüklere yapılan müdahalelerin giderilmesinde ve kamu gücünü kullananların keyfî davranışlarının önüne geçilmesinde bireye tanınmış olan yetkili makama başvurma imkânının sağlanmasını isteme hakkım ihlal etmektedir. Nitekim kuralın anılan hususları karşılayacak şekilde uygulanamadığı da görülmektedir. Doğrudan temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması rejimi ile İlgili olan bu tür bir muhakemenin yokluğu etkili başvuru hakkıyla bağdaşmamaktadır.
31. Açıklanan nedenlerle kural Anayasa'nın 40, maddesine aykırıdır. İptali gerekir.
Kural. Anayasa’mn 40. maddesine aykırı görülerek iptal edildiğinden ayrıca Anayasa’mn 10., 35. ve 36. maddeleri yönünden İncelenmemiştir.
IV. İPTAL KARARININ YÜRÜRLÜĞE GİRECEĞİ GÜN SORUM)
32. Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasında i'Kanıın. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihle yürürlükten kalkar Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez." denilmekte: 6216 sayılı Kanun’un 66. maddesinin (3) numaralı fıkrasında da bu kural tekrarlanarak Mahkemenin gerekli gördüğü hâllerde Resmî Gazete'de yayımlandığı günden başlayarak iptal kararının yürürlüğe gireceği tarihi bir yılı geçmemek üzere ayrıca kararlaşlırabileccğİ belirtilmektedir.
33. 5271 sayılı Kanun'un 231. maddesinin (12) numaralı fıkrasının iptal edilmesi nedeniyle doğacak hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edecek nitelikte görüldüğünden Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasıyla 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 66. maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince iptal hükmünün kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.
V. HÜKÜM
4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunıı’nun 231. maddesine 6/12/2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanun'un 23. maddesiyle eklenen (12) numaralı fıkranın Anayasa'ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, iptal hükmünün. Anayasa'nın 153. maddesinin
üçüncü fıkrası ile3Û/3/20H tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 66, maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince KARARIN RESMÎ GAZETE'DE YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK DOKl / \Y SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE 20/7/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar \erildi.
Resmi Gazete'de yayımlanan kararın tamamına ulaşmak için buraya tıklayınız
HAGB kararı nedir ?
Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda sanığa verilen ceza iki yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezası ise ve kanunda sayılan diğer şartlar sağlanmış ise mahkeme Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) verebilir.
