İstihkak iddiası haczedilen mal üzerinde üçüncü kişinin mülkiyet veya rehin hakkı iddia etmesi veya borçlu tarafından, haczedilen malın üçüncü kişinin mülkü veya rehni olduğunu ileri sürmesidir.
Sözlü veya yazılı olabilen İstihkak iddiası iki şekilde ileri sürülebilir:
i. Haciz sırasında
Borçlunun elinde bulunan mal haczedilirken, borçlu bu malı başkasının mülkü veya rehni olarak gösterdiği veya borçlunun elinde iken haczedilen mal üzerinde bir üçüncü kişi tarafından mülkiyet veya rehin hakkı iddia edildiği takdirde, haczi yapan memur bu istihkak iddiasını haciz tutanağına geçirir ve iddia ve alacaklı ile borçluya bildirilir.
Haczin öğrenildiği tarihten itibaren yedi gün içinde
Üçüncü şahıs, haciz zamanında işe müdahale edebilecek durumda bulunmuyorsa, İİK. 97/9 uyarınca mahcuz mal ve satışı sonucu elde edilen para (pretium succedit in locum rei) memurun elinde bulunduğu müddetçe istihkak talebinde bulunmak hakkına sahiptir. Ancak paraların paylaştırılmasından sonra bu davanın açılmasına imkan verilmemiştir.
Bu durumda üçüncü kişi ancak haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde istihkak iddiasında bulunabilir.
i. Haciz sırasında
Borçlunun elinde bulunan mal haczedilirken, borçlu bu malı başkasının mülkü veya rehni olarak gösterdiği veya borçlunun elinde iken haczedilen mal üzerinde bir üçüncü kişi tarafından mülkiyet veya rehin hakkı iddia edildiği takdirde, haczi yapan memur bu istihkak iddiasını haciz tutanağına geçirir ve iddia ve alacaklı ile borçluya bildirilir.
Haczin öğrenildiği tarihten itibaren yedi gün içinde
Üçüncü şahıs, haciz zamanında işe müdahale edebilecek durumda bulunmuyorsa, İİK. 97/9 uyarınca mahcuz mal ve satışı sonucu elde edilen para (pretium succedit in locum rei) memurun elinde bulunduğu müddetçe istihkak talebinde bulunmak hakkına sahiptir. Ancak paraların paylaştırılmasından sonra bu davanın açılmasına imkan verilmemiştir.
Bu durumda üçüncü kişi ancak haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde istihkak iddiasında bulunabilir.
Mahcuz mala istihkak davasında mahcuz mal, borçlunun elinde ise İİK. 97 uyarınca üçüncü şahıs davayı alacaklıya karşı açacaktır.
Fakat mal üçüncü şahsın elinde ise, bu halde davayı alacaklının İİK. 99 uyarınca üçüncü şahsa karşı açması gerekir.Buradan da anlaşıldığı gibi, davada taraf rolleri, malın borçlu veya üçüncü şahsın elinde bulunmasına göre değişiklik arz etmektedir.
İstihkak Davası, İstihkak davası bakımından uyuşmazlığı çözmekle görevli mahkeme icra mahkemeleridir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 96. maddesinin 9. fıkrasına göre, haczedilen eşyalar hakkında istihkak iddiasında bulunmuş olma imkanı verilmemiş ve malın satımı gerçekleşerek alacaklıya verilmemişse 3. kişinin haczi öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içinde istihkak davasını açabilir. Burada en önemli olan konu ise, malın satılıp bedelinin alacaklıya verilmemesine kadar geçen süredir. Aksi takdirde icra takibi sona erer ve bu nedenle de 3. kişi istihkak iddiasında bulma hakkını kaybeder. Borçlu, istihkak iddiasına itiraz etmediği sürece bu davada davalı olarak yer alır. Haciz nedeni ile açılan istihkak davalarının görülmesinde görevli olan mahkeme, icra mahkemeleridir. Yer yönünden yetkili mahkeme ise, icra takibinin yapılacağı yer ya da genel yetkili mahkeme davalının yerleşim yeridir.
İstihak davası, maktu yani sabit değil de nispi harca tabidir. Nispi harç ise, dava değeri üzerinden hesaplanan bir diğer harç türüdür. Yargıtay’ın kararlarında, istihkak davalarına konu olan çeşitli dava değeri, hacizli malın değerinden daha az olması durumunda alacak miktarı üzerinden ilam harcı ve nispi kararın ¼’ü kadarını peşin alır.
İstihkak davalarında yapılacak harç miktarları belirli değildir. Harç miktarı dava açılan malların değeri ve icra dosyasına konu olan alacak üzerinden hesaplanır. Yani borç miktarı ve haczedilen malların değeri harcı belirler. Borç miktarı ve haczedilen malların değeri göz önüne alınır. Hangi değer daha düşükse o bedel üzerinden harç hesaplanır.
İstihkak davası ivedilikle görülen bir davadır. Mahkeme, bazı durumlarda tarafları dinlemeden karar verebilmektedir. Diğer davalara göre daha hızlı sonuçlanan bir dava türüdür.
derleme @erolkaranet 28.01.2017 - Güncelleme 31.07.2022
