Yediden yetmişe her insanın yaşadığı, yaşarken utandığı ve ancak kimseye söyleyemediği rahatsızlıklardan biri de "gaz çıkartmak"tır. İnsanlar "gaz çıkartma" ya da" "osurmayı" açıkça ifade etmiş olmasa da, herkesin yaptığı bir şeydir.
Garip gelecek ama bazı toplumlarda selamlaşma biçimi olan bu durum Çin'de de genellikle ayıp olarak görülmez. Hatta Roma İmparatoru Claudius'un gaz tutmanın sağlık için kötü olduğunu düşündüğü için resmi toplantılarda gaz çıkarmanın normal olduğunu ilan eden bir yasa çıkardığı söylenir. Duymuş olmalısınız,insanlar öldükten sonra 3 saate kadar gaz çıkarabilirler. Artık işe yaramayan sindirim kanalı ve anüsü kontrol eden kaslar öldükleri için, gazlar da rahatlıkla dışarı çıkarlar.
Bundan kurtuluş olmadığını anlamışsınızdır.
Gaz çıkartmak, yellenmek ya da osurmak tanımlamasıyla dilimizden düşmeyen bu sorun eğer sık olmuyorsa sağlıklı her insanda normal kabul edilen bir olaydır. Çoğu insan için şakalaşma unsuru olarak kabul edilse bile, nedense ayıplanan, eleştirilen, yapılmasında hiç hoş olmayan tepkilerin verilmesi şaşırtıcı olmaktadır. Oysa, her insan bunu yaşıyor, gizliyor ve utanıyor. Bu hayatın gerçeğidir. Sadece burada, aşırı ve giderek rahatsız edici bir durum varsa konunun artık en azından bir uzman doktora açılması gerekir.
Bazı bağırsak gazı, insanların yemek yerken, sakız çiğnerken, pipetle içerken veya sigara içerken yuttukları havadan gelir. Oksijen, azot ve karbondioksit, vücudun içinde bulunan birincil dış gazlardır. Eksojen hava denilen şeyi oluştururlar. Bağırsak gazı, kolondaki bakteriler yiyecekleri parçaladığında vücutta üretilir. Buna endojen gaz denir. Endojen gaz esas olarak hidrojenden ve bazı insanlar için metandan oluşur. Ayrıca hidrojen sülfür gibi gazların kötü kokmasına neden olan az miktarda başka gazlar da içerebilir.
Mide ve ince bağırsak bazı yiyecekleri parçalayamadığından sindirilmemiş karbonhidratlar yaygın bir gaz nedenidir . Bunun yerine, bu karbonhidratlar, bakterilerin onları parçalamaya başladığı kalın bağırsağa taşınır ve bu süreçte bağırsak gazını serbest bırakır.
Sindirilmemiş karbonhidratlar şunları içerir:
- Şekerler : Bazı meyve ve yapay tatlandırıcıların içerdiği fruktoz, rafinoz ve sorbitol gibi.
- Çözünür lif : Kuru fasulye, fındık ve meyvelerde bulunur.
- Çözünmeyen lif : diğer yiyeceklerin yanı sıra kök sebzelerde ve buğday kepeğinde bulunur.
- Nişastalar : mısır, buğday ve patates gibi.
Ağzımızdan başlayan sindirim kanalımızın her basamağında gazlar birikir; hatta yutkunurken yuttuğumuz hava bile en nihayetinde bir çıkış noktası bulacaktır. Ancak çıkardığımız gazın önemli bir kısmı bağırsaklarımızdaki bakterilerin gerçekleştirdikleri kimyasal faaliyetlerin bir yan ürünü olarak üretilir. Tipik bir yellenme sırasında insanlar %59 azot, %21 hidrojen, %9 karbondioksit, %7 metan ve %4 oksijen dışarı çıkarırlar. Kimi zaman çıkarılan gazın %1 kadar kısmı hidrojen sülfat ve merkaptanlardan oluşur. Bunlar içerisinde sülfür bulunur ki işte bu gaz, o meşhur kokunun nedenidir. Bağırsaklarımızda sıkışan ve dışarı itilen gaz, boğucu kaslarımızın (bağırsakların kasılmasını sağlayan kaslar) kasılma miktarına ve sıkışmış gazın basıncına bağlı olarak çıkış sırasında bağırsak duvarlarını titretebilirler. Bu titreşimler, "pırt" sesinin nedenidir. Yoksa gazın kendisi elbette sese sahip değildir; organlarımızla etkileşimi sese neden olur. Tıpkı hava veren bir borunun ağzına parmağınızı kısmen bastırdığınızda çıkan ses gibi...
Gazlar Nereden Çıkar
Vücudumuzda biriken gazları tutmaya çalışsak da o bir şekilde çıkış yolu bulur. Bunlardan en bilinene anüs yoludur. Uyanık iken ne kadar zorlasanız da uyurken en rahat buradan çıkar. Bunun dışında geğirme dediğimiz ağız yolu, burun, kulak ve vajina kanalları çıkış yollardan diğerleridir.
Aşırı gaza ne sebep olur?
Bazı yiyecekler fazla gaz üretir. Bağırsaklarınız halsiz ise, fazla gaz toplayabilir. Sisteminizde ne kadar uzun bir süre yemek bulunursa, o kadar fazla gaz üreten bakteri birikerek karın rahatsızlığına neden olur. Evet, bağırsak yolu bile doğal olarak zamanla yavaşlar.
Antibiyotikler, romatizma ilaçları, vitamin hapları şişkinliğe yol açan diğer nedenlerdir.
Laktoz ve gluten intoleransı olanlar kolay gaz çıkartamazlar, bu nedenle karın şişkinliğinden yakınırlar. Bağırsakların bakteri ya da virüs enfeksiyonları uzun süre devam ederse gaz ve şişkinliğe neden olur. Nihayet kolon tümörleri de şişkinliğe neden olabilir.
Diyabet, skleroderma, tiroid disfonksiyonu, ince bağırsakta aşırı bakteriyel çoğalma, irritabl bağırsak sendromu, divertiküloz gibi tıbbi durumlarınız varsa veya sedanter bir yaşam tarzınız varsa, aşırı gaz birikmesi de daha fazla sorun yaratır.
Neden Kokuyor?
Az önce de söylediğimiz gibi kokunun sorumlusu sülfür gazıdır. Diyetiniz içerisinde ne kadar çok sülfür varsa, o kadar kötü kokulu gazlar bırakıyorsunuz demektir. İşte tam olarak bu sebeple her türlü baklagil, lahana, birçok peynir türü, gazlı içecekler ve özellikle yumurta, gazınızın "sinir gazı" etkisi yapmasına neden olabilir.
Gazı Tutmalı Mıyız?
Kalabalık bir ortamda asla yapmamanız gereken ancak tutmanızda da sakıncalı olacak bu durumda sağlığınızı düşünün. Çünkü gaz çıkarmak, sindirim sisteminin doğal bir yan ürünü ve o gazlar içeride kalsın diye üretilmiyor, dışarı çıkıyor olmasının bir nedeni var. Eğer ki çok fazla tutacak olursanız, o gazlar da biriktikçe başka çıkış yolları arayacaktır. Çoğu zaman sindirim kanalınızda pek fazla geriye gidemezler; ancak gazlar birikmeyi sürdürdükçe, karında şişlik ve rahatsızlık, hatta kramplar meydana gelebilecektir. Bu sebeple, uygun bir ortam bulun, dışarı çıkartın
Gaz çıkartmanın bilinmeyen faydaları!
- Şişkinlik hissini giderir
- Kolon sağlığı için yararlıdır
- Kokusu yararlıdır. Gaz çıkardığımız esnada açığa çıkan hidrojen sülfür bizi bazı hastalıklardan korur.Aşırı miktardaki kokulu gaz zehirleyici olabilir. Ancak az miktardaki bu gaz sizi felç ve kalp rahatsızlıklarına karşı korur.
- Diyetinizi şekillendirebilir
- Sık sık gaz çıkaranlar mutlu kişilerdir
- Rahatlatıcıdır. Gazınızı tuttuğunuzda daha sinirli ve tedirgin hissedersiniz.
Ne yapmalıyız?
Az ama sık aralıklarla beslenin, besinleri iyice çiğneyerek yutun. Akşam yemeğinizi erkene alın, olabildiğince hafif gıdalar tercih edin. Yağı azaltın. Sigarayı bırakın. Sağlıklı yaşam için lifli gıdalar tüketmek gerekir. Sebze, meyve, fasulye, nohut ve bezelyeden uzak durmayın ancak yerken az ve öz yiyin. Yerken iyice ağzınızda eritmeye bakın.
Diş sağlığı hazım için son derece önemlidir. Eksik ya da çürük dişler, kusurlu diş protezleri gaza neden olabilir.
Egzersiz yapın. Ne kadar aktif olursanız, gazı bağırsak sisteminizden o kadar sık ve gizli bir şekilde atarsınız. Sindirim sisteminin hareket etmesini sağlamaya yardımcı olmak için karın güçlendirme egzersizlerine odaklanın. Her hafta en az 30 dakika üç veya dört gün çalışmayı hedefleyin.
Potansiyel sebzeleri sınırlayın. Lahana, karnabahar, brokoli, Brüksel lahanası ve kuşkonmaz diğer sebzelerden daha fazla gaz üretir. (Ama aynı zamanda besleyicidirler, bu yüzden onlardan tamamen uzak durmayın!)
Laktoz intoleransı varsa süt ürünlerinden kaçının.
Kabızlığa karşı korunun.
İlaçlarınızı gözden geçirin. Narkotik, dekonjestanlar, alerji ilaçları ve bazı tansiyon ilaçları bağırsak süreçlerinizi yavaşlatabilir. Bir değişiklik yapmanız gerektiğini düşünüyorsanız, doktorunuzla konuşun.
Karbonatlı içecekleri, mayalı yiyecekleri ve yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren içecekleri sınırlayın. Bu ürünler daha fazla gaz ekler veya sindirim kanalınızdaki bakterileri besler.
Bu ipuçları, gaz sorununuzu gidermeye yardımcı olacaktır ve belki de sizi sosyal durumlarda daha az endişelendirebilir.
Gaz ve şişkinliği hafife almayın. Bu sıkıntılar son derece ciddi bir bağırsak hastalığının belirtisi olabilir. Unutmayın ki, gaz çıkarmak size sağlığınız hakkında ipucu verir. Eğer fazla gaz çıkarıyorsanız, gazınız kötü kokuya sahipse ve gaz çıkarırken zorlanıyorsanız acilen doktora görünmeniz gerekiyor. Bunlar, kolon kanseri ve laktoz duyarlılığınız olduğunun belirtisi olabilir.
Bunun için tam ve sistemik bir muayene gerekir.
Derleme @erolkaranet - 09.05.2022
