Camilerde Terk Edilen Uygulamalar

Camilerin varlığı İslam dininin özüdür. İslamın sembolü olan camilerde mütevazilik önemli iken Abbasi ve Emevilerden gelen süsleme akımı Osmanlı'da da kendini gösterdi. Ancak, mihrap süslemelerinde sadeliği seçen Osmanlı'ya rağmen cumhuriyet dönemi camilerinde hat ya da çiçek süslemeli seramikler mihrapların vaz geçilmezi oldu.
Sünnete aykırı aşırı süslemeler cazibeleriyle insanların hoşuna gitse de, yapım işlerinde abartıya gidildikçe camiler göz yorgunluğuna neden olacak şekilde rahatsızlık, bunaltıcı ruh haline sebep olmaya başladı.
Öte yandan peygamber aleyhisselamın "süslü camiler çok olacak,asıl cami süsü olan cemaatler azalacak" sözü de giderek gerçekleşmeye başlamış durumda.
Yazımızın konusu ise, camilerdeki donanımlarda artık amacı dışında kalan kısımlar olduğu için manevi konulara girmiyoruz.

Minareler İşlevini Kaybetti

Hali hazırda kalem gibi 2 ya da 3 şerefli cami minarelerinden vaz geçmesekte , her önüne gelen camiye cami boyutuna aykırı hatta komik gibi duran upuzun minareler neden yapılır bilinmiyor. Aslında kibrin bir örneği gibi görmek mümkün olsa da ezanların okunmayacağı upuzun minarelerin yapılması sadece çok büyük camiler için yapılması gerekir, diye düşünüyorum. Mahalle aralarında ortalama 300 - 500 metre karelik alana yapılmış olan bir camiye 40 - 50 metre yüksekliğinde bir kaç şerefeli iki minare oturtmak komik oluyor. 
Sonra bu minarelere çıkıp ezan okunmadığına göre bu kadar yüksek bir abartıya gerek olmasa diye düşünmek lazım.

Son cemaat yeri

Son cemaat yeri

Camilerde son cemaat yerleri de yapılmaz oldu. Var olanlarda güvenlik endişesi ile kapıları kilitleyince vakit dışında namaz kılmak isteyenin camiye girmesi de zorlanınca son cemaat yerinin anlamını yitirdiğini görüyoruz. Oysa her camide yoldan geçenin namazını kılması için camiye bitişik ama dışında, camiye giriş cephesinde uzanan revaklı son cemaat yeri olması gerekir.  Namaz vaktine yetişemeyenlere ibadetine mahsus olan bu kısım, aynı zamanda caminin içine doğrudan doğruya girilmesini önleyen bir ön mekân durumundadır. Büyük camilerde camiye bitişik revaklı yerdir. Bu yerin bir tarafı açıktır. Avludaki cemaat yeri denilebilecek bu yer, avludan yüksek bir platformdadır. Duvarları pencerelidir. Döşeme mermerdir ve örtü olarak kilim, tahta, hasır kullanılır.

Mükebbire

Mükebbire

Eskiden son cemaat yerinde toplananlara imamın tekbirlerini duyuran müezzinler için yapılan ve Mükebbire denilen kafesli yüksek bölmenin de unutulduğunu söyleyebiliriz
Bırakın, mükebbirenin artık yapılmamasına hopörler sayesinde sesin her tarafa yansımasından dolayı cemaatin arasında yer alarak imamın tekbirlerini ileten müezzinler de kalmadı. Hoş bir durum bilhassa aşırı kalabalık günlerde (cuma, bayram namazı gibi) caminin dışında ya da alt / üst katlarında imamı görmeyecek, duymayacak şekilde namaz kılanların elektrik kesildiğinde imamın sesini duymadıkları için namazlarının bozulduğunu, cemaatten koptuklarını söylemeye de kimse cesaret edemiyor. Bu da ayrı bir acıklı durum oluyor, tabi..

Cemaat penceresi

Yukarıdaki fotoğrafta gördüğünüz mihrap yanındaki kapaklı pencerenin de artık yeni yapılan ya da takvaya önem verilmeyen camilerde olmadığını görürsünüz. Oysa bu pencere cami alt katında bulunan cemaatten birinin imamı, imamın da cemaati görmesiyle arasında bir bağ oluşturuyor. Burada amaç, alt katta olan cemaatten biri namaz kıldıran imamı görmesiyle hepsinin o imama uyduğu kanaatihasıl olur. Böylece cemaat kavramı oluşur.

Diyanetin tartışılır fetvaları sonucu bir apartmanda bulunan her katta namaz kılanların herhangi bir katta bulunan mescitte namaz kıldıran imama uymasının caiz kılınması saçmalığı neticesinde bu kapaklar da kaldırılınca, imamı görme, imamı göreni görme kaygısını da yok etti.

Aralarında duvar ya da yol bulunan, imamı göreni dahi görmeyecek şekilde kılınacak namazda cemaat olunmaz diyen eski ilmihal kitaplarına inat günümüzde "imamı görmese de olur, sesini duyuyor" denilmesi laçkalığın bir başka olgusudur..

Gasilhane ve Morg

Ölen kişilerin bekletildiği yere morg  yıkanıp kefenlendiği, defnedilmeye hazırlandığı mekanlara ise gasilhane denir. Büyük şehirlerde belediyelerin yaptığı özel yerlerin varlığından sonra camilerde bu bölümlerde yapılmaz oldu. 

Hamam ya da Duşluk 

Genellikle yolcuların veya bekar evlerinde yaşayan kimselerin gusil gerektiren hallerinin ya da yol yogunluğunun giderilmesi için duş alma imkanı sağlanarak, abdest almasının sağlandığı yerlerdir. Her ne kadar tek tük bunların var olduğu camileri duyuyoırsakta unutulmuş yerlerden biri olarak görebiliriz.

Kadınlar Mahfili

Kadınlar için ayrılmış özel kafesli alanlar.. Eski camilerde var olanalrı kast etmiyoruz. Yeni yapılan camilerde kadın cemaat ya önemsenmiyor, ya da kadınlar gelmez diye es geçiliyor veya caminin dışında hatta tuvaletler katında kadınların nmaz kılınacağı alanlar belirleni oldu. Oysa kadın mahfili namaz kılınan harim bölümünde en arkada kafesli bir alan olarak yapılması gereken yerdir. kadın cemaat burada nmaz kılarak hem imamı hem erkek cemaatle aynı yerde bulunma hakkına sahip oluyor. ne yazık ki, camilerde kadın mahfilleri de kalmamış oluyor

Derleme @erolkaranet - 26.05.2022