Sedef hastalığı, cildinizde lezyonlara veya iltihaplı pullu lekelere neden olan otoimmün (*) bir hastalıktır. Sahip olduğunuz sedef hastalığının türlerine bağlı olarak vücudunuzun herhangi bir yerinde görünebilir .
Sedef hastalığının, cildinizi ve tırnaklarınızı oluşturan hücrelere yönelik anormal bağışıklık sistemi aktivitesinden kaynaklandığına inanılmaktadır. Tedavi edilemez, ancak yönetilebilir.
Pek çok türü vardır, ancak plak sedef hastalığı açık ara en yaygın olanıdır ve vakaların %85 ila %90'ını oluşturur. Bazı insanların birden fazla türü olabilir.
(*) Otoinmmün Hastalık Nedir ? Bağışıklık sisteminin gerektiğinden fazla çalışması durumunda ise vücut kendi dokularını yabancı olarak algılar ve bu dokulara saldırarak zarar verir. Bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırmasına otoimmün hastalıklar denir. Otoimmün hastalıklar vücudun birçok farklı alanını etkileyebilir
Sedef Hastalığının Nedenleri
Sedef hastalığının bir zamanlar egzama gibi dermatolojik bir durum olduğu düşünülüyordu, ancak aslında romatoid artrit ve lupus ile daha yakından ilişkili bir otoimmün bozukluktur . Adına göre, bir otoimmün bozukluk, vücudun bağışıklık sisteminin savunmasını kendine çevirerek, yanlışlıkla zararlı olduğunu düşündüğü hücre ve dokulara saldırmasıdır. Sedef hastalığı ile, saldırının birincil hedefi, epidermis olarak bilinen cildin dış tabakasındaki hücrelerdir ve bu da plak adı verilen kuru, kırmızı, pullu lekelerin oluşumuna yol açar .
Araştırmacılar, bağışıklık sisteminin bu şekilde arızalanmasına neyin neden olduğunu tam olarak anlamıyor, ancak hem genetik hem de çevresel faktörlerin rol oynadığına inanıyor.
Sedef Hastalığı Belirtileri
Sedef hastalığının semptomlarını tanımlamaya gelince , çoğu insan hastalığın en yaygın şekli olan plak sedef hastalığı ile ilişkili kırmızı, pullu döküntüyü düşünür. Ancak, her biri kendine özgü belirti ve semptomlara sahip olan başka sedef hastalığı türleri de vardır. Ek olarak, otoimmün hastalığın belirli biçimleri kolaylıkla diğer koşullarla karıştırılabilir ve bu nedenle doğru tanıya ulaşmak için uzman değerlendirmesi gerektirir.
Sık Semptomlar
Sedef hastalığının semptomları doğrudan ilgili hastalık tipiyle bağlantılıdır. Dermatolojik (cilt) semptomları yaygın olmakla birlikte, görünümleri farklılık gösterebilir ve bazı durumlarda ortaya çıkmayabilir. Aslında, bazı sedef hastalığı türleri tırnaklar, eklemler veya vücudun belirli bölümleriyle sınırlıdır.
Sedef hastalığı semptomları alevlenme adı verilen akut ataklarda gelişecektir . İşaret fişekleri tipik olarak stres, ilaçlar veya cilt yaralanması gibi bir "tetikleyici" tarafından tetiklenir. Diğer olaylar idiyopatiktir ( kökeni bilinmeyen), aniden gelişir ve aynı hızla çözülür. Sedef hastalığı semptomları kalıcı olsa bile, durumun aniden kötüleşeceği ve düzeleceği bölümler olacaktır.
Plak psoriazis
Plak sedef hastalığı tüm vakaların yaklaşık %80'ini oluşturur ve hastalığın "klasik" formu olarak kabul edilir. Plak sedef hastalığı şu şekilde tanımlanır:
- Beyaz ila gümüşi pullarla kaplı yüzeysel kırmızı cilt lekelerinin görünümü
- Kaşıntı
- Çatlama
- Kuruluk
Yamalar vücudun herhangi bir yerinde görünebilir, ancak en yaygın olarak fleksör yüzeylerde (dirsek içi veya diz arkası gibi bir eklemin karşısındaki cilt bölgeleri). Döküntü ayrıca kafa derisi, yüz ve kulakların çevresinde veya içinde görünebilir. Kızarık plaklar bazen konsolide olur ve vücudun daha büyük kısımlarını kaplar.
Cildin yüzeyindeki pullar kolayca dökülme eğiliminde olsa da, hemen altındakiler daha inatçıdır ve çizildiğinde kolayca kanayabilirler. Bu , küçük kanama noktalarının uyuza benzer bir model oluşturduğu Auspitz işareti adı verilen klasik bir bulguya yol açabilir .
Plak sedef hastalığı kafa derisini etkilediğinde kolayca kepek ( seboreik dermatit ) ile karıştırılabilir.). Bununla birlikte, sedef hastalığında, etkilenen cilt gümüşi bir parlaklıkla kurur; seboreik dermatit ile cilt neredeyse her zaman yağlı olacaktır. Kafa derisindeki sedef hastalığı , başın ve boynun arkasındaki küçük yamalar ile hafif olabilir veya tüm başı etkileyen genelleşmiş olabilir.
Yüzde meydana geldiğinde, sedef hastalığı kaşları, üst dudağı ve saç çizgisini etkileyebilir. Çok nadiren diş etlerinde veya burnun, yanakların veya dudakların içinde sedef hastalığı gelişebilir. Bu lezyonlar genellikle beyazımsı veya gridir ve çiğneme ve yutmayı engelleyebilir. Aftöz ülserlere benzerken, psoriatik lezyonlar konsolide bir merkeze sahip olmama eğilimindedir.
Pullar yavaş yavaş kulak kanalında birikebileceğinden kulaktaki sedef hastalığı sorunlu olabilir. Semptomlar ağrı, kaşıntı, kulak kiri tıkanıklığı ve işitme kaybını içerebilir.
Tırnak Sedef Hastalığı
Deri sedef hastalığı olan kişilerin %50'sinden fazlasında ayrıca tırnak matrisinde aşırı keratinosit üretimi ile karakterize tırnak sedef hastalığı vardır. Kapak tarafında, Ulusal Psoriasis Vakfı'na (NPF) göre tırnak sedef hastalığı olan kişilerin %5'inde herhangi bir cilt sedef hastalığı belirtisi görülmeyecektir .
Tırnak sedef hastalığının semptomları, onikomikoz (tırnak mantarı) dahil olmak üzere diğer tırnak hastalıklarına benzer. İçerirler:
- Çukurlaşma (tırnak plağının yüzeyinde küçük ezikler veya çukurlar)
- distal onikoliz (tırnağın tırnak yatağından kaldırılması)
- "Yağ damlaları" (tırnak yatağında yarı saydam, sarı-kırmızı renk değişikliği)
- Subungual hiperkeratoz (tırnağın kalınlaşması ve ölçeklenmesi)
- lökonychia (tırnak plağında beyaz lekeler)
En kötü durumda, tırnak sedef hastalığı, tırnağın kalınlaşmasına, ufalanmasına ve çirkin görünmesine neden olabilir. Bu sadece utanmaya neden olmakla kalmaz, aynı zamanda bir kişinin yürüme kabiliyetini de etkileyebilir.
Guttat Sedef Hastalığı
Bir guttat sedef hastalığı döküntüsünden kaynaklanan şişlikler şu şekilde tanımlanabilir:
- Küçük
- Kabarık
- Pembe
- Gözyaşı şeklinde
Döküntü, genellikle boğaz ağrısı , su çiçeği veya soğuk algınlığı gibi viral veya bakteriyel bir enfeksiyonun ardından gövdede, kollarda veya bacaklarda aniden ortaya çıkabilir . Bu enfeksiyonlara daha yatkın oldukları için çocuklarda daha sık görülür.
Ters Sedef Hastalığı
İntertriginöz sedef hastalığı olarak da bilinen ters sedef hastalığı, cilt kıvrımlarını etkileyen hastalığın nispeten nadir bir şeklidir. Ters sedef hastalığı tipik olarak kulakların arkasında, göğüslerin altında, kalçaların arasında veya kasık veya koltuk altlarında meydana gelir.
Bu alanlar nemli olma eğiliminde olduğundan, yamalar pullu olmayacaktır. Aksine, ters sedef hastalığından etkilenen cilt ortaya çıkar:
- Düz
- kırmızı
- Parlayan
Adından da anlaşılacağı gibi, püstüler sedef hastalığı , pullu plaklardan ziyade irin dolu lezyonlarla karakterizedir. Ölü beyaz kan hücreleri ve lenf sıvısından oluşan irin bulaşıcı değildir.
Püstüler sedef hastalığının birkaç alt tipi vardır. Hastalığın odak formunda, döküntü sadece avuç içi, ayak tabanı, parmak veya ayak parmakları gibi vücudun küçük bölgelerinde görülür.
Püstüler Sedef hastalığı , cildin geniş alanlarını kaplayabilen daha ciddi bir formdur. Genellikle genel kızarıklık ve hassasiyetle başlar, ardından cildin bükülme bölgelerinde (dizlerin arkaları veya dirseklerin, koltuk altlarının veya kasıkların içi gibi) beyaz püstüller görülür .
Püstüler sedef hastalığının diğer semptomları arasında ateş, titreme, dehidratasyon, hızlı kalp atış hızı, yorgunluk, kilo kaybı ve kas güçsüzlüğü bulunur. Tedavi edilmezse hastalık kan dolaşımına yayılabilir ve ölümcül olabilir.
Eritrodermik Sedef Hastalığı
Eritrodermik sedef hastalığıvücudun her yerinden yoğun deri dökülmesi ile karakterize, hastalığın nadir ve şiddetli bir şeklidir. Daha küçük ölçekler yerine, cilt büyük tabakalarda çıkacaktır. Eritrodermik sedef hastalığı sıklıkla ciddi bir yanık veya ilaca bağlı Stevens-Johnson sendromu (SJS) veya toksik epidermal nekroz (TEN) vakasına benzer.
Eritrodermik sedef hastalığı ayrıca şunlara da neden olabilir:
- Şiddetli kaşıntı ve ağrı
- Taşikardi (anormal derecede hızlı kalp atış hızı)
- Vücut sıcaklığındaki dalgalanmalar
- dehidrasyon
Tedavi edilmediği takdirde, eritrodermik sedef hastalığı yaşamı tehdit edebilir ve ciddi enfeksiyonlara ( sepsis veya pnömoni gibi) veya konjestif kalp yetmezliğine yol açabilir .
Komplikasyonlar
Sedef hastalığı cilt ve tırnaklar üzerindeki etkisinin ötesinde, diğer organ sistemlerini, özellikle de gözleri ve eklemleri doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilir.
Göz problemleri
Sedef hastalığı göz problemlerine neden olabilir, çünkü göz çevresindeki pullanma ve kuruluk göz kapaklarının doğal olmayan bir şekilde kıvrılmasına neden olabilir. Bu, göz kuruluğuna, kızarıklığa, kaşıntıya ve bulanıklığa neden olabilir. Göz kapağının değişen şekli, kirpiklerin korneaya (gözün önündeki sıvı dolu tabaka) sürtünmesine de neden olabilir.
Sedef hastalığı ayrıca semptomları şunları içeren üveit ( gözün orta tabakasının iltihabı) ile ilişkilidir:
- Konjonktivit (pembe göz)
- ışığa duyarlılık
- Göz ağrısı
- Bulanık görme
- Yüzenler (görüş alanında yüzen noktalar)
Sedef hastalığı olan kişilerin, olmayanlara göre tekrarlayan üveit nöbetleri geçirme olasılığı daha yüksektir. Bu, özellikle sedef hastalığının sık görüldüğü ciddi vakalarda, onları daha fazla göz hasarı ve görme kaybı riskine sokar.
Psoriatik artrit
Psoriatik artrit ile karakteristik deri döküntüsüne eklem iltihabı eşlik eder. Diğer sedef hastalığı türlerinde olduğu gibi, psoriatik artrit eklemlerin zamanla büyümesine ve şekil bozukluğuna neden olabilir. Üveit ve tırnak artriti de birlikte görülebilir.
Psoriatik artrit, osteoartritten ("aşınma ve yıpranma" artriti) farklıdır, çünkü bağ dokularını ve eklemleri etkileyebilir. Vücudun her iki tarafındaki aynı eklemlerin tipik olarak etkilendiği romatoid artritten farklı olarak, psoriatik artrit simetrik veya asimetrik olarak, genellikle diğer cilt ve tırnak semptomlarıyla birlikte gelişebilir.
Psoriatik artrit, kardiyovasküler hastalık ile yakından bağlantılıdır. Aslında, İrlanda'dan 2016 yılında yapılan bir araştırmaya göre , kalp krizi bugün psoriatik artrit ile yaşayan insanlar için önde gelen ölüm nedenidir.
Doktora Ne Zaman Gitmelisiniz
Sedef hastalığınız olduğundan şüpheleniyorsanız, hastalığı kendi kendinize teşhis etmeye çalışmak yerine bir sağlık uzmanına görünmeniz önemlidir. Bazı durumlarda, sedef hastalığı gibi görünen şey, lupus veya skuamöz hücreli cilt kanseri gibi tamamen farklı bir duruma dönüşebilir . Cilt sağlığı ve hastalıkları konusunda eğitimli bir dermatolog , tanıyı koyacak en iyi uzmandır.
Aşağıdaki durumlarda bir dermatolog görme zamanının geldiğini bileceksiniz:
- Sedef hastalığı semptom alevlenmeleri sık veya kötüleşiyor
- Semptom aralığı genişliyor veya vücudun diğer kısımlarını etkiliyor
- Semptomlar rahatsızlığa neden oluyor veya yaşam kalitenizi etkiliyorsa
- Belirtiler sizi utandırıyor veya rahatsız ediyorsa
Sedef hastalığını taklit edebilecek durumlar şunlardır:
Çoğu dermatolog, sadece cildinize yakından bakarak sedef hastalığınız olup olmadığını söyleyebilir. Döküntünüzün başka bir şeyden kaynaklanmadığından emin olmak ve bir sedef hastalığı teşhisini doğrulamak için bir doku örneği alıp mikroskop altında inceleyebilirler.Birçok tıbbi durum, sedef hastalığı gibi görünen ve hissedilen cilt semptomlarına neden olur. Bazıları ciddi olabilir, bu nedenle doktorunuzun cildinizdeki değişiklikleri kontrol etmesi önemlidir.
- Kuru ve kaşıntılı cilt lekelerine neden olan atopik dermatit (egzama)
- Kontakt dermatit , bir alerjen veya tahriş edici ile temasın neden olduğu kuru ve kaşıntılı bir döküntü
- Reiter sendromu , enfeksiyon tarafından tetiklenen reaktif artrit belirtisi
- Lupus , birden fazla dokuyu etkileyen bir otoimmün bozukluk
- Liken simpleks kronikus, kronik sürtünme ve kaşıntıdan kaynaklanan kalınlaşmış cilt
- Onikomikoz, tırnağın tırnak yatağından kopmasına neden olabilen bir tırnak mantarı
- Pityriasis roseagöğüste, karında veya sırtta oval döküntülere neden olan
- Cildin üst tabakasını etkileyen skuamöz hücreli cilt kanseri
- Seboreik dermatit(kepek), kuru ve pul pul dökülen saç derisi
- tinea corporis(saçkıran), bir mantarın neden olduğu kırmızı ve kaşıntılı, dairesel bir döküntü
- güçlü kaşıma
- Kör bir bıçak veya çok az tıraş jeli ile tıraş olmak
- Kaba kumaşlı sıkı bir kemer takmak
- bronzlaşma
- Böcek ısırığı
- Cilt alerjik reaksiyonları
SIKÇA SORULAN SORULAR
Sedef hastalığı nasıl tedavi edilir?
Semptomların şiddetine bağlı olarak sedef hastalığı bazen tek başına topikal kremlerle tedavi edilebilir. Daha geniş alanlar veya eklem ağrısının (psoriatik artrit) eşlik ettiği sedef hastalığı için başka tedaviler gerekli olabilir. Sedef hastalığı için tedavi seçenekleri arasında steroid kremler , nemlendiriciler, vitaminler, ışık tedavisi, retinoidler ve bağışıklık tedavileri bulunur.
Sedef hastalığına ne sebep olur?
Sedef hastalığı, bir kişinin cilt hücrelerinin normalden daha hızlı büyümesine ve birikmesine neden olan bir bağışıklık hastalığıdır. Bu durumun genetik bir unsuru vardır, yani genellikle ailelerden geçer. Belirtiler stres, cilt yaralanmaları, bakteriyel enfeksiyonlar, bazı reçeteli ilaçlar ve havadaki değişiklikler tarafından tetiklenebilir.
Enflamasyon
Sedef hastalığı iltihaplanma ile karakterizedir . Enflamasyon birçok durumda bir faktördür ve genel olarak, bir tür beyaz kan hücresinin (T-hücresi) vücudun bir yerinde hastalığa neden olan bir mikroorganizmayı (patojen) tespit etmesiyle başlar
Genetik
Genetiğin sedef hastalığının gelişiminde merkezi bir rol oynadığına inanılmaktadır. Kesin bağlantı henüz kurulmamış olsa da, bilim adamları bir kişinin hastalık riskini artıran en az 25 genetik mutasyon tespit ettiler.
Sedef hastalığı için risk faktörleri nelerdir?
Sedef hastalığı için risk faktörleri arasında enfeksiyonlar, cilt travması, obezite ve bazı ilaçlar bulunur. Herhangi bir enfeksiyon bağışıklık hastalığını tetikleyebilirken, strep ve HIV'in sedef hastalığını diğer enfeksiyonlara göre tetikleme olasılığı daha yüksektir.
Hangi ilaçlar sedef hastalığını tetikleyebilir?
Sedef hastalığı semptomlarını tetikleyebilen ilaçlar arasında ACE inhibitörleri, beta blokerler, lityum, Plaquenil ve Aralen gibi DMARD'lar, interferonlar, NSAID'ler, terbinafin ve tetrasiklin antibiyotikler bulunur
Sedef hastalığına hangi yaşam tarzı faktörleri katkıda bulunur?
Sedef hastalığını tetikleyebilecek yaşam tarzı faktörleri arasında sigara, stres ve obezite bulunur.
Stres sedef hastalığına neden olabilir mi?
Stres, bağışıklık sisteminize zarar verdiği için sedef hastalığının gelişiminde önemli bir rol oynayabilir. Stres ayrıca bir sedef hastalığının alevlenmesini tetikleyebilir.
Sedef hastalığı için çevresel risk faktörleri var mı?
Sedef hastalığı alevlenmeleri için çevresel risk faktörleri havayı içerir. Kışın hava daha soğuk ve daha kurudur. Kuru hava kuru cilde yol açar. Ek olarak, yaz sedef hastalığının alevlenmesini de tetikleyebilir. Çok fazla güneş almak iltihaplanma ve güneş yanığına neden olabilir ve bu da sedef hastalığının alevlenmesine neden olabilir.
Sedef Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Fizik muayene ve tıbbi öykü birincil araçlar olmaya devam ediyor
Sedef hastalığı teşhisi fizik muayene ile başlar. Doktorunuz cildinize bakacak ve eklem ağrısı ve göz iltihabı gibi diğer semptomlar için sizi kontrol edecektir. Ayrıca, sizi sedef hastalığı riskine sokabilecek başka faktörlerin olup olmadığını da soracaklar.
Sedef hastalığı kan testi ile tespit edilebilir mi?
Hayır, sedef hastalığını teşhis etmek için kullanılan spesifik bir kan testi yoktur. Bununla birlikte, kan testleri diğer koşulları ekarte etmede yardımcı olabilir. Doktorunuz bu nedenle kan testleri isteyebilir. 6
Bir dermatolog sedef hastalığını nasıl teşhis eder?
Sedef hastalığı, fizik muayene ve bazen cilt biyopsisi ile teşhis edilir. Etkilenen bölgeden küçük bir doku parçası alınır ve mikroskop altında incelenir. Biyopsi doktorun ofisinde yapılabilir. 6
Sedef hastalığı ile ne karıştırılabilir?
Birkaç cilt durumu sedef hastalığına benzer görünebilir. Bunlara egzama, kontakt dermatit, lupus, liken simpleks kronikus, onikomikoz, pitriyazis rosea, skuamöz hücreli cilt kanseri, kepek ve saçkıran dahildir.
Hafif sedef hastalığını nasıl tedavi edersiniz?
Hafif sedef hastalığı tipik olarak reçetesiz satılan %1'lik hidrokortizon kremiyle ve cildi nemli tutmak için yumuşatıcı nemlendiricilerin kullanımıyla tedavi edilebilir. Salisilik asit içeren nemlendiriciler özellikle kuru ve pullanan cildin çıkarılmasında faydalıdır. Kaşıntı önleyici kremler kaşıntıyı hafifletmeye ve çizilmeyi azaltmaya yardımcı olabilir.
Orta ila şiddetli sedef hastalığını nasıl tedavi edersiniz?
Steroidler ve retinoidler gibi topikal ilaçlar tipik olarak kullanılır. Daha ciddi vakalar için metotreksat, Enbrel (etanercept) ve diğerleri gibi oral ilaçlarla kombine edilebilirler.
Tırnak sedef hastalığını nasıl tedavi edersiniz?
Cilt sedef hastalığında işe yarayan tedaviler aynı zamanda tırnak sedef hastalığında da işe yarar. Şiddetli vakalar, steroid enjeksiyonlarından tırnak yatağına veya matriksine (tırnağın büyümeye başladığı yer) fayda sağlayabilir. Kötü şekilde deforme olmuş tırnakları çıkarmak için yenilerinin çıkabilmesi için tırnakların çıkarılması gerekebilir.
Fototerapi sedef hastalığını nasıl tedavi eder?
Ultraviyole (UV) radyasyona maruz kalma, etkilenen cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatarak çalışır. Bunu başarmak için her biri belirli UV radyasyon bantları kullanan farklı fototerapi türleri vardır . 39
Sedef hastalığı için doğal tedaviler var mı?
En eski ilaçlardan biri, cilt hücrelerinin dökülmesini destekleyen soğuk katrandır. Losyonlarda, kremlerde ve şampuanlarda bulunan kömür katranı güvenli ve etkili olarak kabul edilir. Bununla birlikte, kuruluğa ve tahrişe, lekelenmeye neden olabilir ve cildi ışığa karşı daha hassas hale getirebilir.
Sedef hastalığını tedavi edebilir misin?
Şu anda sedef hastalığının tedavisi yoktur, ancak uygun tedavi ile uzun süreli remisyon mümkündür. Reçetesiz satılan ilaçlar ve günlük cilt bakımı ile iyileşme görmüyorsanız, diğer tedavi seçeneklerini tartışabilmeniz için dermatoloğunuza bildirin.
Kaynak :Verywellhealth
Derleme : @erolkaranet - 30.03.2022
*************
Bu sayfa sadece bilgilendirmedir. Lütfen konu ile ilgili sayfadaki bilgilere göre herhangi bir eylemde bulunmayınız. Mutlak surette her türlü sağlık sorunlarınız için uzman doktorlarla görüşünüz.
