Travma Nedir?
Kişiye yönelik bir ölüm tehdidinin bulunması, ağır yaralanma, kişinin fiziksel veya yaşamsal bütünlüğüne yönelik bir tehdidin ortaya çıkması ve kendisinin yaşadığı, şahit olduğu veya bir yakınının başına gelen ölüm veya olağandışı olaylara karşı; aşırı korkuya, dehşete, çaresizlik hissine sebep olan ve kontrol dışı gerçekleşen durumlar travmatik olaylardır. Ancak insan yaşantısında sıkıntıya veya üzüntüye yol açan her olay travmatik olay değildir.
Yukarıda belirtilen travmatik olaylara karşı kişi;
- Yaşamına karşı tehdit algılıyorsa,
- Vücut bütünlüğüne karşı bir tehdit algılıyorsa,
- Sevdiklerine karşı bir tehdit algılıyorsa,
- İnanç sistemine karşı bir tehdit algılıyorsa,
- Kişi için bu olaylar travmatik bir yaşantıdır.
Travmanın Etkileri
Travmatik olayların etkileri
Travmatik olayların fiziksel sonuçları olabileceği gibi ruhsal sonuçları da olabilmektedir. Yaşadığınız olaydan sonra yoğun korku, kaygı, üzüntü ve çaresizlik hissedebilirsiniz. Bu duygular ile birlikte dünyaya, kendinize ve diğer insanlara yönelik inançlarınız sarsılabilir ve kendinizin güvende olmadığını ve olmayacağınızı düşünebilirsiniz. Bu olaylardan sonra depresyon belirtileri, alkol ve madde bağımlılığı, intihar düşünceleri, uyku ve yeme bozuklukları gibi semptomlar geliştirebilirsiniz.
Travmatik olayların çocuklar üzerindeki etkileri
Yaşanan olayların etkisi ve süresi çocuklarda farklılık göstermektedir; bazı çocuklar olayın hemen ardından tepki gösterirken, bazı çocukların tepkileri aylar sonra ortaya çıkabilir. Çocuklar, yaşlarına bağlı olarak yaşadıkları olayı anlamlandırmadıkları ve nasıl davranacaklarını bilemedikleri için örnek aldıkları anne ve babalarının tepkilerine benzer tepkiler sergileyebilmektedirler.
Çocuklar,
- Duygularını ifade etmekte zorlanabilirler.
- Dikkatlerini toplamada güçlük yaşayabilirler.
- Altını ıslatma, parmak emme gibi bıraktıkları küçüklük davranışlarına geri dönebilirler.
- Yalnız ve karanlıkta uyumaktan korkabilir ve sık sık kabus görebilirler.
- Aniden hırçınlaşabilir ve öfke patlamaları yaşayabilirler.
- Sessiz, utangaç ve korkak bir duruş sergileyebilirler.
- Aile üyelerinin yanından ayrılmak istemeyebilir, onlara yapışma davranışı gösterebilirler.
- Okula gitmek istemeyebilir veya arkadaşlarından uzaklaşabilirler.
- Okulda veya evde aşırı hareketlilik, saldırganlık veya içe kapanma gibi davranışlar gösterebilirler.
- Iştahlarında artma veya azalma olabilir.
Bu davranışların birini veya birkaçını gösteren çocukların tümünün travma yaşadığı yönünde bir düşünceye kapılmamalısınız. Böyle bir endişeniz varsa, alanında uzman bir profesyonelden destek almalısınız.
Ne Yapılmalı?
Yaşanılan olayın ardından,
- Öncelikli olarak temel ihtiyaçlarınızı (güvenlik, barınma, beslenme) karşılamaya özen göstermeli ve ihtiyaçlarınızı size destek olabilecek kurumlarla ya da kişilerle paylaşmalısınız.
- Yaşananların sizin suçunuz olmadığına inanmalısınız.
- Travmatik olaydan sonra yaşanan birçok belirtinin normal tepkiler olduğunu unutmamalısınız.
- Bu dönemde, duygularınızdaki ani iniş çıkışların normal olduğunu unutmamalısınız.
- Gündelik rutininizi, alışkanlıklarınızı ve sosyal destek alabileceğiniz aile üyeleri ve arkadaşlarınızla bağlantınızı sürdürmeye çalışmalısınız.
Nelerden Uzak Durulmalı?
- Alkol/ Madde kullanımından,
- Hekim kontrolü dışında ilaç kullanımından veya kullanılan ilacın kontrolsüz kesiminden,
- Sosyal ilişkilerden uzak durmaktan,
- Duygularınızı ifade etmekten kaçınmaktan,
- Olayla ilgili hiç konuşmamaktan uzak durmalısınız.
Hangi Koşullarda Psikolojik Destek Almalıyım?
Travmatik bir olaydan sonra yetişkinlerin ve çocukların büyük bir kısmının birkaç ay boyunca travma sonrası stres tepkileri göstermesi son derece normaldir.
Ancak;
- Bu tepkiler altı aydan daha uzun sürerse ve altı ay içerisinde azalmıyor, git gide artıyorsa,
- Yaşadığınız olayın ardından, hissettiğiniz sıkıntı, kaygı ve üzüntü giderek artıyorsa,
- İşte, okulda, aile ve sosyal çevreniz içerisinde görevlerinizi yerine getirmekte çok zorlanıyorsanız,
- Olayın ardından yakın ve tatmin edici ilişkiler kurmakta güçlük çekiyorsanız,
- Aklınızda intihar düşünceleri varsa,
- Kendinize veya çevrenizdeki kişilere zarar verme davranışı göstermek istiyorsanız,
- Olayın etkileriyle başa çıkabilmek için alkol ve diğer maddeleri giderek daha fazla kullanma isteği duyuyorsanız,
- Aşırı hissizlik haliniz ve gün içinde hatırlanmayan anlarınız varsa,
- Profesyonel bir uzmandan psikolojik destek alabilirsiniz.
Nerelerden Psikolojik Destek Alabilirim?
Travmatik olay yaşayan neredeyse tüm bireyler “stres tepkileri” gösterir ama bu durum herkesin uzun süreli bu tepkileri göstereceği anlamına gelmez. Kişilerin vermiş oldukları “stres tepkileri”nin uzun ya da kısa süreli olması, kendilerine verilebilen destekle doğru orantılıdır.
Belediyelerin danışmanlık merkezleri, çocukların, gençlerin, yetişkinlerin ve ailelerin psikolojik sorunlarına yönelik ücretsiz destek ve danışmanlık sağlamak ve toplumsal yaşama uyumlarını kolaylaştırmak amacı ile psikolojik destek, psikoterapi hizmeti ve eğitim seminerleri hizmeti sağlamaktadır.
İhtiyaç halinde, yine ücretsiz olarak devlet hastanelerinin psikiyatri poliklinklerinden psikolojik destek hizmeti alabilirsiniz.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na bağlı il müdürlükleri ücretsiz olarak psikolojik destek sağlamaktadır.
Travmatik bir süreç ya da yoğun stres yaratan bir dönem geçiren birçok insan problemler yaşayabilir. Fakat unutmayın ki, doğru ve etkili bir destek ile bu kişilerin birçoğu bu problemlerden büyük ölçüde kurtulabilir ve hatta eskisine göre daha da güçlenebilirler.
Eğer bir suç mağduru iseniz, bahsedilen travmatik semptomları göstermeseniz dahi gerçekleşen suç etkileri sebebiyle paylaşıma veya desteğe ihtiyaç duyarsanız bu kurumlardan psikolojik destek alabilirsiniz.
