Kalp damarlarına bağlı olarak başarısız bir Bypass olmuş hastayım. Bunu bir çok yazımda dile getirdim. Önce anjiyo yapılmak üzere yatırıldığım ameliyathaneden yarım kalmış işlemle alınarak sevk olduğum bir başka hastanede beceriksiz ellerde yaşadığım kabus dolu günlerden sonra yakamı bırakmayan rahatsızlıklar sürecinde ara sıra kontrollere gidiyorum.
Son gidişimde kan tahlilinde gözüme çarpan Potasyum miktarının yüksekliği dikkatimi çekmişti. Özellikle doktora bunu sorduğumda , değerlerin önemli olmadığı, laboratuvarda tüplerin sallanmasıyla da değişebilecek bir sonuç olduğunu söylemişti. Bana inandırıcı gelmeyen bu sözlerde ısrar edince ikinci gelişinde bir daha bakalım demişti.
Bu arada potasyum hakkında araştırma yapmak istediğimde aşağıda da yer verdiğim gibi ben vücudumda bu belirtileri yaşıyordum. Ve yaşadığım sıkıntıların potasyum kaynaklı olduğuna da inandım. Zira alkol, sigara hayatta kullanamayan bana açık ameliyatımı yapam hastane KOAH demişti. Kalbimi de bir iki yılda efor testine tuttuğumda da bir gencin kalbi kadar sağlam deniliyordu. Saatlerce yol yürüsem yine de yorulmazdım. Ama beni kalp ameliyatı için masaya yatıran ve döner sermayelerine katkı sağlamam için beni malzeme eden doktorlara da hakkımı helal etmiyorum.
Gelelim potasyum olayına..
Potasyum, vücudun sağlıklı bir şekilde çalışması için gerekli olan mineraldir. Ancak eksikliği de fazlalığı da insan vücudunda olumsuz sonuçlar doğurabilir. Kanda potasyum yüksekliği, direk olarak vücutta önemli görevler yapan organlardan birinin düzensiz bir şekilde çalışmasından kaynaklanabilir. Amerika'da idam mahkumlarının potasyum verilerek öldürüldüğünü biliyor muydunuz. Zira, aşırı dozda potasyum klorür, ani kalp durmasına neden olabilir. Peki fazla potasyum zararlı mı? Potasyum kullanım alanları neler? İşte potasyum hakkında merak edilenler
Potasyum nedir?
Potasyum vücuttaki sıvı miktarının kontrolünde önemli rol oynayan bir mineraldir. Bir diğeri sodyumdur. Vücudun çoğunlukla tuzdan aldığı çok fazla sodyum vücutta sıvı tutulmasına neden olur. Bu da yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve diğer sorunlara yol açabilir. Potasyum, sodyumun etkilerini dengeler ve sıvı seviyelerinin belirli bir aralıkta kalmasına yardımcı olur.
Birçok insan, ihtiyaç duyduğu tüm potasyumu, yiyip içtiklerinden alır. Yetişkin bir kişinin günlük potasyum ihtiyacı 4,7 gram civarındadır. Sebze ve meyvelerde bol miktarda bulunan potasyum, çok fazla sebze ve meyve tüketen kişilerin günlük 8-11 gram kadar potasyum almasını sağlar. Potasyum yönünden en zengin besinler olarak muz, domates, kayısı, hurma, fasulye, portakal ve ıspanaktır.
Potasyum vücut fonksiyonları için önemli bir mineraldir ve mutlaka alınması gerekir. Günlük önerilen miktar normal diyetle alınır. Ancak kalp yetersizliği için idrar söktürücü ilaç kullanılıyor ise, idrar söktürücü ilacın tipine bağlı olarak idrarla potasyum kaybı olabilir. Potasyum tutan idrar söktürücü ilaçlarla vücutta potasyum tutulumu da olabilmektedir.
Potasyum kaybettiren idrar söktürücü ilaç kullan kişilerin, potasyum içeren besinleri tüketmeleri önerilir. Muz, portakal, kuru erik, kayısı, soya, kavun, brokoli, ıspanak, domates ve patates potasyum içeriği bakımından oldukça zengin gıdalardır. Aşırı tuzlu gıdaları tüketmek, vücuttaki sodyum oranını artıracağından, bu durum potasyum kaybına yol açabilir. Bu sebeple tuz açısından fakir diyetin uygulanması gerekir. Potasyum tutucu, idrar söktürücü ilaçlarla birlikte; kalp yetersizliğinde kullanılan birtakım ilaçlar da kan potasyum düzeyini arttırabilir. Bu durumda potasyumdan zengin besinlerin alımı azaltılarak, ilaç rejiminin doktor tarafından yeniden ayarlanması gerekir.
Potasyum eksikliğinde en çok; kaslarda güçsüzlük, sinirlilik, yorgunluk ve kalp atışlarında düzensizlik görülür. Düşük potasyum, hastanın egzersiz yaparken normalden daha çabuk yorulmasına da sebep olur.
Kanda potasyum yüksekliği ne anlama gelir?
Aşırı dozda potasyum klorür, ani kalp durmasına neden olabilir.. Potasyum içeriği yüksek olan gıdaların aşırı tüketilmesi ile yükselebilmektedir. Bununla birlikte addison hastalığı, akut veya kronik böbrek yetmezliği, çeşitli enfeksiyonlar, susuz kalma, şeker hastalığı, antibiyotik kullanımı, non steroid antienflamatuvar ilaçlar, heparin, insülin, kortizon gibi ilaçlar ve hastalıklar kandaki potasyumu yükseltmektedir. Potasyumu yüksek olan kişilerde kalp atışlarında bozukluk, el ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma görülür. Ayrıca aşırı su kaybı damar içine aşırı düzeyde potasyum verilmesi de potasyum yüksekliği sebeplerindendir.
Potasyum Yüksekliği Belirtileri
Potasyum yüksekliği direkt olarak böbrek ve kalp sağlığını olumsuz etkiler. Kalp çarpıntısı, kalp ritmi bozukluğu başlıca görülen belirtilerdir.
Hiperkalemi belirtileri de, hipokalemi belirtilerine benzerlik gösterir.
- Kol ve bacak kaslarında zayıflık
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma hissi
- Bilinç bozuklukları
- Kalp ritminde bozukluklar
- Kalp çarpıntısı
- Yorgunluk, halsizlik
- Aşırı şekilde kusma
Potasyum aşırı yüksek seviyelerde seyrettiğinde kalp durmasına bağlı ani ölüm dahi gerçekleşebilir.
Kanda potasyum düşüklüğü ne anlama gelir?
Potasyum düşüklüğü aşırı kusma, idrar söktürücü ilaçların fazla alınması, bazı böbrek hastalıkları, aşırı alkol tüketimi, fazla miktarda kabızlık ilacı alınması, magnezyum eksikliğinde, aşırı kahve tüketiminde ve aldosteron hormonunun böbrek üstü bezinden aşırı şekilde salgılanması nedeniyle oluşmaktadır.
Potasyum düşüklüğü belirtilerinin başında düzensiz kalp atışı gelmektedir. Hücre ve organların fonksiyonlarını düzenli olarak yerine getirebilmesini sağlayan potasyum eksikliğine hipokalemi denir. Vücudun fazla su kaybetmesi ve bazı ilaçların sıkça kullanılması sonucu ortaya çıkan bu hastalığın ilk belirtisi düzensiz kalp atışıdır. Potasyum eksikliği sonucunda görülen ishal ve kusma sonucunda kalp krizi riski de artmaktadır. Başta kalp kası olmak üzere kaslar üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Kaslarda spazm seğirme ve kasılma sıkça görülebilir. Daha çok kol ve bacak kaslarında görülen bu kramplar bazı durumlarda şiddetlenebilir. Sindirim sisteminin bozulmasına yol açan bu hastalık kabızlığa neden olabilir. Akciğerlerin olumsuz etkilenmesi sonucunda nefes alıp vermede zorluk yaşama, yorgunluk güçsüzlük, huzursuzluk, zihin karışıklığı, susuzluk ve sık idrara çıkma gibi belirtiler görülebilir. Diyabetle aynı belirtilere sahip olan potasyum eksikliğinin tanısının konulabilmesi için potasyum seviyenizin ölçülmesi gereklidir.
Kas kasılması ve kas zayıflığı potasyum eksikliğinin başlıca belirtileri arasındadır. Kaslarda karıncalanma ve uyuşma oluyorsa potasyum düşüklüğü vardır. Bir diğer belirtisi ise kabızlıktır. Bir günden uzun süren kabızlıklarda potasyum eksiği görülmektedir. Anormal kalp ritmi ve çarpıntı da potasyum düşüklüğüne işaret etmektedir. Mide bulantısı ve kusma sonucunda potasyum eksikliği ortaya çıkar.
Genellikle beslenmelerde tuz alımı potasyum alımından daha fazladır. Bundan dolayı da birçok kronik hastalık gelişebilmektedir. Günlük olarak 40 mEq/l'den daha az olan potasyum alımı tansiyonun yükselmesine katkı sağlar. Aşırı tuz alımı olan kişilerde böbrek taşı sıklıkla görülür ayrıca kemik erimesi gelişir.
Potasyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Düşük potasyum değerleri için:
- Yorgunluk, halsizlik
- Keyifsiz ruh hali
- Kaslarda hissedilen ve tüm vücuda yayılan ağrılar
- Kabızlık
- Yüksek veya düşük tansiyon
- Ishal
- Bulantı ve kusma
Aşırı derece düşük potasyum değerleri için:
- Solunum yetmezliği
- Düzensiz kalp atışları
- Kaslar şiddetli ağrıların meydana gelmesi buna bağlı gelişen inme ve felç
- Aralıklı gelişen kas spazmları
- Yüksek şiddette kabızlık görülmesi ve buna bağlı gelişen bağırsak tıkanıklığı
- Vücutta karıncalanmalar meydana gelmesi
Aşırı derecede düşük potasyum seviyesi daha önce de bahsedildiği gibi hayati risk taşıdığından acil müdahaleler gerektirir. Damar yoluyla potasyum verilerek tedavisi gerçekleştirilir.
Potasyum Eksikliği Nasıl Giderilir?
Hafif derecede görülen potasyum eksikliği diyetle tedavi edilir. Potasyum açısından zengin besinler diyete eklenerek kontrolü sağlanır.
Peki potasyum nelere yarar? Kandaki potasyum oranı ne kadar olmalıdır? Önerilen potasyum miktarı ne kadardır?
Potasyumun organizmamız üzerinde birçok önemli işlevi vardır. Potasyum sodyumla birlikte vücudun asit dengesinin kurulmasını ve hücrelerin içindeki akıcılığı sağlar. Aynı zamanda sinir sistemi ve düzenli kalp ritmi için de önemli bir mineraldir. Bunların yanı sıra böbreklerin ve glüsit metabolizmasının çalışmasında önemli rol oynar.Önerilen Potasyum Miktarı
Potasyumun sodyumla birlikte birleştiği gibi, potasyum oranının sodyumdan daha yüksek olması gereklidir. Potasyum yüksekliği hiperkalemi olarak adlandırılır. Çok fazla potasyum tüketimine ya da genellikle böbrek rahatsızlıklarının sonucunda olmak üzere ve bazı metabolik rahatsızlıklara bağlı olarak gelişir.
Sağlıklı bir yetişkinde kandaki potasyum seviyesi 3 mEq/L ile 5 mEq/L aralığında olmalıdır.
Kandaki potasyum seviyesinin 5 mEq/L’den fazla olması durumuna hiperkalemi denir.
Kandaki potasyum seviyesinin 6.5 mEq/L’den fazla olduğu durumlar hayati anlamda kritik durumlardır. Bu seviyenin 7 mEq/L’den fazla olduğu durumlarda ise acil müdahale gereklidir.
Hafif seviyede potasyum eksikliği genelde fark edilir ve belirtiler gözlenmez. Hayati tehlike ise kandaki potasyum seviyesinin 2.5 mEq/L’den az olması durumunda söz konusudur. Kan testleri sonucunda çıkan potasyum seviyesinin 2.5 mEq/L’den az olması çok büyük bir potasyum eksikliği göstergesidir, bu durumda belirtiler yaygınlaşarak artar.
Potasyum Yüksekliği Nasıl Giderilir?
Potasyum yüksekliği tedavisinde öncelikle potasyum yüksekliğine sebep olan bir hastalık varsa onun tedavisi yapılır bunu takiben doktor kontrolünde, potasyum seviyesi düşürücü ilaçların kullanılmasıyla kandaki potasyum seviyesi normal değerlere düşürülür.
Hafif derece görülen potasyum yüksekliğinde ise diyetteki potasyumca zengin besinler çıkarılır bunların yerine potasyum oranı düşük besinler eklenir.
Enginar, muz, kivi, yoğurt, fasulye, patates, portakal ve kuru meyveler gibi potasyumdan zengin besinlerin tüketiminin hiperkalemi görülen bireylerde azaltılması, kandaki potasyum seviyesi normale düşene kadar sınırlandırılması tavsiye edilir.
Derlemedir @erolkaranet - 21.08.2021
