Gök taşı ya da meteorit, uzaydan Dünya yüzeyine düşen maddelerin genel adıdır.Düzenli olarak her sene gerçekleşen meteor yağmurları bulunmaktadır.
Ülkemizde de pek çok yere göktaşı düştüğü bilinmektedir. Kuzey yarım kürede özellikle Türkiye’nin de içinde bulunduğu bölgede bu meteor yağmurlarına rastlamak mümkün. Göktaşları, ekonomik ve bilimsel açıdan değer taşıyan maddî varlıklardır. Göktaşlarının yeryüzüne düşmesi ile birlikte bu varlıkların mülkiyetinin kime ait olacağı konusu gündeme gelmektedir.
Haberlere de konu olan göktaşlarının düşmesi bir yana bunları bulan vatandaşların satışa çıkarttıkları da bilinmektedir. Hatta dağ bayır demeden göktaşı arayanlar olduğu gibi yurt dışı pazarlarda satmak için girişimlerde de bulunmaktadır.
HUKUKTA GÖKTAŞININ DURUMU
Konu hakkında hukukçular her ne kadar yasada göktaşı kavramının net olarak belirtilmiş bir kavram olmadığını söylese de vergi uzmanları göktaşlarının ticari meta haline gelmesi durumunda gelir vergisinin ödenmesi gerektiği yönünde düşünmektedirler..Kültür ve Tabiatları Koruma Kanunu'nda göktaşı ibaresinin doğrudan geçmememesine rağmen tabiat varlıkları kapsamında yer aldığı belirtilmektedir. Bu bağlamda, bilimsel değeri olan sahipsiz doğal şeyler ile eski eserlerin bulunmasının tabi olduğu hukuki rejim 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile düzenlendiği belirtilmektedir.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. maddesinde tanımı yapıldığı üzere “Tabiat varlıkları”; jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli, yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan değerlerdir. Kanunun 5. maddesi gereği; devlete, kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazlar ile özel hukuk hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyetinde bulunan taşınmazlarda varlığı bilinen veya ileride meydana çıkacak olan korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları Devlet malı niteliğindedir.
Göktaşının üzerindeki mülkiyet hakkının konusunu açıklayan uzmanlar, göktaşının bilimsel değer taşıması durumunda devlet malı niteliğinde olduğunu belirtiyor. Tabiat varlığını bulan kişilerin üç gün içinde bildirim yapmak zorunda olduğu bilimsel olarak değerli olduğu anlaşılan bu varlıkların Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında değerlendirilmesi gerektiği belirtilmektedir.
Göktaşının hukuken bilimsel değeri olan sahipsiz bir mal niteliğinde olduğunu belirten uzmanlar bu göktaşlarının yurt dışında araştırma merkezlerine satıldığı ortaya çıktığına göre, bulunan göktaşı bilimsel değeri olan doğal bir varlıktır. Medeni Kanun, bilimsel değeri olan doğal varlıkların özel kanun hükümlerine tabii olduğundan bahseder. Burada bahsedilen özel kanun ise, Kültür ve Tabiatları Koruma Kanunu'dur" dedi. Bununla birlikte, göktaşlarının mülkiyeti hakkında tam bir tanım yapılmadığını belirten hukukçulardan bir kısmı ise, "özel mülkiyete elverişli, sahipsiz taşınır eşya niteliğindeki göktaşlarının üzerinde malik olma niyetiyle zilyetlik kuran ilk kişi, ihraz (sahiplenme) yoluyla mülkiyeti kazanacaktır." demektedir.
VERGİ UZMANLARINA GÖRE GÖKTAŞLARINDA EDİNİLEN KAZANCIN DURUMU
"Gelir Vergisi Kanunu'nda 7 gelir unsuru tahdidi olarak sayılmıştır. Bunun anlamı, eğer elde ettiğiniz gelir bu 7 gelir unsurundan birine giriyorsa gelir vergisi mükellefiyetiniz doğacaktır. Eğer bu 7 unsurdan birine dahil değilse, özünde gelir niteliği taşısa bile gelir vergisi mükellefiyetiniz doğmayacaktır". diyen vergi uzmanları Göktaşı satışınından elde edilen 7 gelir unsurundan biri kapsamında yer almıyor. Ancak, bu işte para var deyip emek ve sermaye unsurunuzu birleştirip bir organizasyon içinde göktaşı aramaya girişirseniz, bir ticari faaliyet söz konusudur . Bu durumda elde ettiğiniz kazanç bu 7 gelir unsurundan ilkini yani ticari kazancı oluşturuyor ve gelir mükellefiyetiniz doğuyor" diye bilgi vermektedir.
Zamanın Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, göktaşlarından elde edilen gelirler hakkında basına şu açıklamayı yapmıştı "Gök taşlarının toplanarak satılmasından kazanç elde etmek amacıyla, emek ve sermaye faktörlerini bir araya getirdiğiniz bir organizasyon dahilinde göktaşı aramaya girişmişseniz, bu durumda ticari faaliyet söz konusu olacaktır ve elde ettiğiniz kazanç, ticari kazancı oluşturacaktır. "
GÖKTAŞI BULAN VATANDAŞLAR NE YAPMALIDIR ?
Tabiat varlığını bulduktan sonra en geç 3 gün içinde en yakın Müze Müdürlüğü'ne ya da, köyde muhtara ve diğer yerlerde mülki idari amirine durumun bildirilmesi gerekir. Bildirimden sonra bu durum değerlendirilecek, korunması gereken bir tabiat varlığı olup olmadığı tespit edilecek. Bu tespitin akabinde devlet malı haline getirilecektir. Eğer göktaşı nadir bir meta olarak kabul görmez ve bu taşı bulan kişi bunun bu karar sonrası maliki olur ve satarsa vergisini öder..
Kaynaklar :
Kozmikanafor.com
Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi
Derleme @erolkaranet - 4.03.2021
