İslam aleminin kutlu gecelerinden olan ve her yıl Recep ayının 27. gecesi idrak edilen Mirac Kandiline özel olarak hazırlanan Miraciye unutulmaya yüz tutmuş vakıf kültürü geleneğidir.
100 yılı aşkın süredir Bursa'da bulunan Hoca Muslihiddin (Mahkeme) Camii'nde okunan Kutbü'n Nayi Osman Dede'nin Mi'raciyesi, Osmanlı döneminde her Miraç Kandili'nde dergahlarda, mevlevihanelerde ve büyük camilerde okunması gelenek olan; bestesi Kutbü'n Nayi Osman Dede'ye aittir.
Mi'raciye nedir?
Türk edebiyatında Hz. Muhammed aleyhisselamın miraç mucizesini konu alan şiirlere ve bu konuyu işleyen manzum eserlere mi'raciye ya da mi'rac-name isimleri veriliyor.
Eski Edebiyatımızda, Na’t yazmak gibi, Mi’râciyye yazmak da edebî usul ve geleneklerden biri kabul edilmiştir. Bu yüzden pek çok şâir ve edibimiz Mi’râciyye yazmışlardır. Müstakil Mi’râciyye’ler kaleme alındığı gibi “Mevlid” manzumeleri içinde Mi’râc’ın anlatıldığı bölümler de mevcuttur. Bunları da Mi’râciyye kabul etmek gerekir. Süleyman Çelebi’nin Mevlidindeki Mi’râc Bahri bunların en meşhurlarındandır.
Bilinen ilk Türkçe miracnameyi Fahreddin Attar yazmış ve Melik Bahşi tarafından istinsah edilmiştir (1436). Edebiyatımızda başlıca miraciye yazarları:
Seyyid Nizameddin Seyfullah (ölm. 1601) Ganizade Nadiri (ölm. 1626,) Nevi-zade Ataî (ölm. 1635), Neşatî Dede (ölm. 1674), Lebib Efendi (ölm. 1702). Nabî (ölm. (1712), Aîaaddir, Sabit {ölm. 1712), Abdü’baki Arif (ölm. 1713), Nazım (ölm. 1726), Seyyid Vehbi (ölm. 1736), Faiz Efendi (ölm. 1792),
Bu eserlerin bir kısmı müstakildir. Bir kısmı ise divanları arasında küçük birer bölümdür. Bu eserlerin yanında mevlid türünde yazılmış eserlerde de miraç bahisleri vardır.
Müstakil Mi’râciyye yazarları arasında Ganî-zâde Nadirî eseri ile haklı bir şöhrete sahib olmuş ve kendinden sonra gelen şâirlerce tanzir edilmiştir.
Mi’râciyyeler içinde en meşhuru 18. asrın ilk yarısında yetişen Şeyhü’n-Nâyî Osman Dede’ye ait olanıdır. Güftesi ve bilhassa bestesi itibariyle, hadisenin şanına yakışır bir surette muhteşem bir muvaffakiyetle ibda edildiği ehlince kabul edilmektedir. Osman Dede’nin bu eseri Dinî Musikîmizin eşsiz eserlerinden biri olarak ölümsüzlüğe erişmiştir.
Günümüzde İstanbul’da vakfiyeleri mucibince Kadiri Arifânesi, Hüdaî ve Nasûhî Camilerinde Mi’râciyye okunmaktadır.
Osmanlı döneminden kalma "Miraciye" geleneği yıllar sonra ilk kez 10 Mart 2021 akşamı idrak ettiğimiz Mirac Kandilinde İstanbul'da Ayasofya Kebir Caminde de canlandırılmıştı.
Derleme @erolkaranet - 10.03.2021
