İş dünyasının kafa karıştıran sorularından birisi de yöneticilerin fazla mesai ücreti alıp almayacağı konusunda yer alan tartışmadır.
Yıllardır şahit olduğum ve bizzat da yaşadığım konu da işverenler yönetici pozisyonunda çalıştırdıkları işgörenlere nedense fazla mesai ücreti vermeme taraftarıdır. Ve bu yönde çıkan tartışmalarda işverenler uğraşmak istemeyen çalışanın ya mecbur kalıp aldığı ile yetinmesi ya da işi bırakıp gitmesi olmaktadır. Öyle ki, işveren işe alırken mesai saatlerinden söz etse de ilerleyen günlerde bilhassa üretim işletmelerinde evinin yolunu unutanlar olmaktadır.
Oysa her yönetici fazla mesai alamaz kavramı içerisinde yer almamaktadır. "Yönetici var yönetici var" dersek konu biraz anlaşılır gibi olabilir. Ya da "her müdür müdür müdür"desek daha mı doğru olur. Bir işletmede müdür unvanlı ya da yönetici denilen her çalışan bir değildir. Ve özetle dersek, bir yöneticiye bir başka yönetici "Bugün kalın, mesai yapın, bu işleri bitirin" deme hakkına sahip olup diğer müdüre emir vererek yaptırımın yerine getirilmesini istiyorsa, kalarak fazla çalışma yapmak zorunda kalacak olan kişi "fazla çalışma ücreti alma hakkına sahip olacaltır." Zira ona fazla mesai yapması konusunda bir üst durumdaki müdür, yönetici ya da işveren bunu emretmiştir. İstemiştir. Kişi şirkette fazla çalışmak zorunda kalmıştır. Ancak emredilmeden, kendi kendine fazla çalışmaya karar verecek kişini fazla çalışma ücreti alma hakkı yoktur. Zaten yüksek mahkemelerde bu yönde karar vermektedir.
Üst düzey yöneticileri ( Başkan, genel müdür, genel müdür yardımcısı, yönetim kurulu başkanı ) hakkında Yargıtay uygulamaları gereği fazla mesai alacağının bulunmayacağına karar verilmektedir. Yine 4857 sayılı İş Kanunun 18’inci maddesinde ise işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile iş yerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekillerinin iş güvencesi hükümlerinden yararlanmayacakları belirtilmiştir.
Bu açıklamalar ışığında üst düzey yönetici, ilke olarak iş yerinde işveren vekili sıfatını taşımanın ötesinde iş yerinin bütününü sevk ve idare eden, işçilerin çalışmalarını ve çalışma saatlerini düzenleyerek onlara emir ve talimat veren, duruma ve iş yeri düzenine göre işe alma ve işçi çıkarma yetkisini de taşıyabilen kimse olarak tanımlanabilir. Ancak aynı yerde kendisine görev ve talimat vererek denetleyen, çalışma saatlerini belirleyen başka bir yönetici veya şirket ortağının bulunması hâlinde kişinin üst düzey yönetici olmadığının kabulü yoluna gidilebilir. Çalışma gün ve saatlerinin bizzat belirlenebilmesi yetkisi de üst düzey yöneticilik sıfatının benimsenebilmesi için kabul edilen kriterlerden biridir.
İşyerinde üst düzey yönetici konumda çalışan işçi, görev ve sorumluluklarının gerektirdiği ücretinin ödenmesi durumunda, ayrıca fazla çalışma ücretine hak kazanamaz. Bununla birlikte üst düzey yönetici konumunda olan işçiye aynı yerde görev ve talimat veren bir başka yönetici ya da şirket ortağı bulunması halinde, işçinin çalışma gün ve saatlerini kendisinin belirlediğinden söz edilemeyeceğinden, yasal sınırlamaları aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti talep hakkı doğar.
Sonuç
- Genel müdürlük gibi üst düzey bir konumda çalışan işçi, mesai saatlerini tek başına belirleyen bir personel ise ve mesai saatlerini denetleyen bir üstü yok ise fazla mesai ücreti alacağı olmayacaktır.
- Mesai saatlerini belirleyen ve denetleyen bir üst var ise ve de fazla çalışma yapmış ise fazla çalışma ücreti alacağı doğacaktır.
YEREL MAHKEMELERİN HATASI
Yüksek Mahkemeye intikal eden davaların bir çoğu "üst düzey yönetici konumunda olan işçiye aynı yerde görev ve talimat veren bir başka yönetici ya da şirket ortağı bulunması" durumunun araştırılmadan verilmesi yönünde olması yüzünden iade edilmektedir. Mahkemenin eksik işlem yaptığına işaret edilmektedir. Ve ayrıca kararlarda "üst düzey yönetici bakımından şirketin yöneticisi veya yönetim kurulu üyesi tarafından fazla çalışma yapması yönünde bir talimatın verilip verilmediğinin de araştırılması gerekir." diyen yüksek mahkeme binlerce davanın tekrardan yerel mahkemeye göndererek yargılamanın tekrarını talep etmektedir.
YÖNETİCİLERE ÖNERİ
İşyerinde yüksek ücret alarak görev yapsa dahi üst düzey yöneticiye işveren tarafından fazla çalışma yapması yönünde açık bir talimat verilmişse, görevinin gereği gibi yerine getirilmesi noktasında işveren tarafından ya da vekili tarafından belirlenen fazla çalışma saatleri sebebiyle fazla çalışma ücreti ödenmek zorundadır. Ücret talebi gibi bir olayın vuku bulduğu ki, bu olay genellikle işten çıkartılan işçinin haklarını almak için mahkeme yolunu tuttuğu zaman ortaya çıkmaktadır. Kaç yıl çalıştıysa çalışssın, o güne kadar işinden olmamak,işsiz kalmak korkusuyla fazla çalışma saatine ait ücretlerinin verilmeyişi konusunda sesini çıkartmayan çalışan işten çıkartılınca bu hakkını istiyor. Kendisine yönetici olduğu için fazla çalışma ücreti verilmediğini söyleyen işverenin haklı duruma düşmesini istemeyenlere tavsiyemiz.şöyle olacaktır.
Yüksek ücret alın almayın, yönetici pozisyonunda olduğunuzda size birileri fazla çalışma yapacaksın dediğinde yapacağınız tek bir kural vardır. Size fazla çalışma yapacaksın diyenlerden bu emirlerini yazılı olarak ve fazla çalışma saatini belirleyerek vermesini isteyin ve bu yazılı emri saklayın. Bir gün bu yazılı emirler sayesinde fazla çalışma ücretlerini de çatır çatır işverenlerden talep edebilirsiniz.
Derleme: erolkaranet / 18.12.2020
