Kur'an’ın en önemli özelliklerinden biri kolay ezberlenmesidir. Onu bütünüyle ezberleyen kimseye hafız denir. Hafızlık bu ezberleme işinin adıdır.
İlk dönemden beri Müslümanlar Kur'an’ı ezberleme sürecinde çeşitli yöntemler kullanmışlardır. Ülkemizde yaygın olarak geleneksel hafızlık yöntemi uygulanırken, dünyada hafızlık için uygulanan yöntemler çok çeşitlidir. Burada konu ettiklerimiz daha çok tecrübî uygulamalara dayalı olarak otoritelerce paylaşılan bilgilerden oluşmaktadır.
Ülkemizde uygulanan geleneksel yöntem amaca götüren en uygun yöntem gibi gözükmektedir.
Ülkemizde uygulanan geleneksel yöntem amaca götüren en uygun yöntem gibi gözükmektedir.
Dünyadaki uygulamalar çok zahmetli, uzun zamanlar alan ve çabuklaştırıcı bir pratik veçhesi bulunmayan bir nitelik taşımaktadır.
Tecrübeye dayalı bu yöntemlerden en yaygını Kur'an’ı baştan başlayıp sonuna kadar sayfa sayfa ezberlemektir. Bunu sureleri baştan başlayıp sırayla sonuna kadar sure sure ezberlemek ve önce son cüzü ezberleyip sonra baştan sona tamamlamak şeklindeki yöntemler takip eder.
Uygulanan bir diğer yöntem, surelerin önce Kur'an’ın baş tarafındaki uzun olanlarını ezberleyip bir müddet bunları kuvvetlendirmek, sonra kalanını tamamlamak şeklindedir. Kur'an’ın ezberi için uygulanan yöntemlerde zamanı azaltan, kaliteyi artıran, kalıcılığa yönelik olan ve bunaltıp bıktırmayan bir uygulama daha cazip olacaktır. Dünyada gözlemlediğimiz yöntemler bu özelliklerin bir kısmını barındırsa da ekseriyetle bunlardan uzak yöntemlerdir. Bu nedenle ülkemizde uygulanan yöntem en uygun yöntem gibi gözükmektedir.
Tecrübeye dayalı bu yöntemlerden en yaygını Kur'an’ı baştan başlayıp sonuna kadar sayfa sayfa ezberlemektir. Bunu sureleri baştan başlayıp sırayla sonuna kadar sure sure ezberlemek ve önce son cüzü ezberleyip sonra baştan sona tamamlamak şeklindeki yöntemler takip eder.
Uygulanan bir diğer yöntem, surelerin önce Kur'an’ın baş tarafındaki uzun olanlarını ezberleyip bir müddet bunları kuvvetlendirmek, sonra kalanını tamamlamak şeklindedir. Kur'an’ın ezberi için uygulanan yöntemlerde zamanı azaltan, kaliteyi artıran, kalıcılığa yönelik olan ve bunaltıp bıktırmayan bir uygulama daha cazip olacaktır. Dünyada gözlemlediğimiz yöntemler bu özelliklerin bir kısmını barındırsa da ekseriyetle bunlardan uzak yöntemlerdir. Bu nedenle ülkemizde uygulanan yöntem en uygun yöntem gibi gözükmektedir.
Kur'an’ı baştan sona ilk ezberleyen kişi Hz. Peygamber (sav)’dir. Sonra onu diğer sahabîler takip etmişler ve İslam yayıldıkça daha çocuk denecek yaştan başlamak suretiyle hemen her yaştaki Müslümanlar hafız olmak için çok çaba sarf etmişlerdir. Müslümanları Kur'an’ı ezberlemeye yönelten sebeplerin başında buna teşvik eden “Ve andolsun biz Kur’an’ı okumak, öğrenmek, ezberlemek, yaşamak, öğüt almak için kolay kıldık, fakat öğüt alıp düşünen var mı?” vb. ayetlerin Kur'an’da bulunması gelir. Hz. Peygamber (sav)’in “Sizin en hayırlınız Kur’an’ı öğrenen ve öğreteninizdir” vb. hadisi şerifleridir.
Ayrıca Müslümanların hafızlığa yönelmesinde İslam’ın ana hüküm kaynağının Kur'an olması, namazlarda Kur'an tilavetinin farz oluşu, vaat edilen mükâfatlar gibi başlıca sebepler etkin olmuştu
Müslümanlar hafızlık öğenim mekânları olarak ilk dönemlerde müsait olan evleri, ardından mescitleri kullanmışlardır. Daha sonraları Daru’l-Kurra, Daru’l-Kur'an, Daru’l-Huffâz ve Ribat şeklinde isimlendirilen, sırf hafız yetiştirmek maksadıyla oluşturdukları kurumsal mekânları kullanmaya
devam etmişlerdir.
A. Ülkemizde Uygulanan Hafızlık Yöntemleri
1. Geleneksel Yöntem
Ülkemizde geleneksel hafızlık yöntemi yaygın olarak cüz sonlarından başlamak suretiyle her seferinde bir sayfa ilavesiyle cüzün baş tarafına doğru giderek ezberleme şeklinde uygulanmaktadır
2. Tekrarla Yapılandırılmış Yöntem
Bu yeni yöntem yakın zamanda geliştirilmiş ve hafızlık süresini kısaltmayı, sayfaları en kısa sürede ve kolayca ezberlemeyi amaç edinmiştir.
a. Ezberleme
Sonuca ulaşmak için birbirini takip etmesi, motive etmesi ve varsa yanlışlarının düzeltilmesi amacıyla öğrencilerden üçer/dörder kişilik gruplar oluşturulması önerilmiştir.
b. Ezberi Koruma
3. Bilgisayarla Hafızlık Tekniği
B. Dünyada Uygulanan Hafızlık Yöntemleri
1. Dr. Yahya al-Ghouthani’nin Ezber Yöntemi
2. Klasik Moritanya Yöntemi
3. Malezya'da Bir Hafızlık Okulunun Yöntemi
4. Mısır Kahire Hafızlık Okulunun Yöntemi
