Birçok ülke kültüründe altın yemeklerde kullanıldığı,hatta Osmanlı devletinin en önemli padişahlarından olan Kanuni Sultan Süleyman’ın yemeklerinde altın yediği hatta Viyana seferi sırasında yemiş olduğu tavuklarının üzerine altın tozu döktüğü söylenmektedir. Bugün bir çok tıp uzmanının altın yemenin tamamen güvenli olduğunu söylemekle birlikte, bilim adamları her gün 0,2 gr altın yemenin vücuttaki toksinleri atmasından ötürü yararlı olduğunu savunmaktadır. Diş hekimliğinde altın alaşımların açık kullanımının dışında, tıbbi aletlerde altının, hız ayarlayıcılar için teller gibi birkaç güncel uygulaması mevcuttur.
1. İslâm âlimleri tarafından birçok fıkhî hükme mesnet olarak kullanılan bir hadiste Hz. Peygamber, “Altın ve ipek ümmetimin erkeklerine haram, kadınlarına helâldir” buyurmuştur (Ebû Dâvûd, “Hâtem”, 3; Tirmizî, “Libâs”, 1).
2. “Altın ve gümüş kaplardan bir şey içmeyiniz ve bu ikisinden yapılan tabaklarda bir şey yemeyiniz. Çünkü bu tabaklar (sıhâf) dünyada müşrikler için, âhirette ise sizin içindir.” (Müslim, “Libâs”, 2)
Başka bir hadislerinde ise Hz. Peygamber, “Gümüş kaptan içen, karnına cehennem ateşini akıtmaktadır” (Müslim, “Libâs”, 1) buyurmuştur.
3. “Hz. Peygamber, altın ve gümüş kaplardan yiyip içmemizi, ipek ve dîbâc giymemezi ve ipek üzerine oturmamızı yasakladı” (Buhârî, “Libâs”, 27). “Hz. Peygamber altın yüzük kullanmayı yasakladı” (Buhârî, “Libâs”, 45).
4. Buhârî’nin rivayetine göre, Resûlullah altından bir yüzük takıyordu. İnsanların da altın yüzük edindiklerini görünce altın yüzüğü atmış ve bunu artık hiç takmayacağını söylemişti. İnsanlar da bunun üzerine yüzüklerini çıkarıp atmışlardır (Buhârî, “Libâs”, 46).
5. Yine Buhârî’de yer alan bir hadise göre, Hz. Peygamber altından bir yüzük edinmiş ve kaşını da avuç içine getirmişti. İnsanların bu şekilde yüzük edindiklerini görünce, bu yüzüğü atmış ve gümüş bir yüzük edinmiştir (Buhârî, “Libâs”, 45).
6. Enes b. Mâlik diyor ki: “Hz. Peygamber bir gün gümüş bir yüzük takmıştı. İnsanlar da gümüş yüzük yapıp taktılar. Resûlullah yüzüğü çıkarıp atınca insanlar da çıkarıp attılar” (Buhârî, “Libâs”, 47).
Peki, altın ya da altın içerikli yiyecek yemek caiz mi ?
a) Altın ve Gümüş Kullanımıyla İlgili Hadisler
Altın ve gümüş kullanımıyla ilgili yaygın olarak bilinen hadislerden başlıcaları şöyle sıralanabilir:1. İslâm âlimleri tarafından birçok fıkhî hükme mesnet olarak kullanılan bir hadiste Hz. Peygamber, “Altın ve ipek ümmetimin erkeklerine haram, kadınlarına helâldir” buyurmuştur (Ebû Dâvûd, “Hâtem”, 3; Tirmizî, “Libâs”, 1).
2. “Altın ve gümüş kaplardan bir şey içmeyiniz ve bu ikisinden yapılan tabaklarda bir şey yemeyiniz. Çünkü bu tabaklar (sıhâf) dünyada müşrikler için, âhirette ise sizin içindir.” (Müslim, “Libâs”, 2)
Başka bir hadislerinde ise Hz. Peygamber, “Gümüş kaptan içen, karnına cehennem ateşini akıtmaktadır” (Müslim, “Libâs”, 1) buyurmuştur.
3. “Hz. Peygamber, altın ve gümüş kaplardan yiyip içmemizi, ipek ve dîbâc giymemezi ve ipek üzerine oturmamızı yasakladı” (Buhârî, “Libâs”, 27). “Hz. Peygamber altın yüzük kullanmayı yasakladı” (Buhârî, “Libâs”, 45).
4. Buhârî’nin rivayetine göre, Resûlullah altından bir yüzük takıyordu. İnsanların da altın yüzük edindiklerini görünce altın yüzüğü atmış ve bunu artık hiç takmayacağını söylemişti. İnsanlar da bunun üzerine yüzüklerini çıkarıp atmışlardır (Buhârî, “Libâs”, 46).
5. Yine Buhârî’de yer alan bir hadise göre, Hz. Peygamber altından bir yüzük edinmiş ve kaşını da avuç içine getirmişti. İnsanların bu şekilde yüzük edindiklerini görünce, bu yüzüğü atmış ve gümüş bir yüzük edinmiştir (Buhârî, “Libâs”, 45).
6. Enes b. Mâlik diyor ki: “Hz. Peygamber bir gün gümüş bir yüzük takmıştı. İnsanlar da gümüş yüzük yapıp taktılar. Resûlullah yüzüğü çıkarıp atınca insanlar da çıkarıp attılar” (Buhârî, “Libâs”, 47).
Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:"Gümüş kaptan su içen, karnına cehennem ateşi dolduruyor demektir." [Buhârî, Eşribe 28; Müslim, Libas 1, (2065); Muvatta, Sıfatu'n-Nebi 11 (2, 924-925); İbnu Mace, Eşribe 17 (3413)].
Müslim'in bir diğer rivayetinde şöyle denir: "Kim altın veya gümüş bir kaptan içerse..."
Hadiste "dolduruyor" diye tercüme ettiğimiz kelimenin aslı "Yücerciru"dur ve bu "şarıldatıyor" mânasına gelir. Her ne kadar bu rivayette sâdece gümüş zikredilmiş ise de, Müslim'den kaydedilen ziyadede olduğu gibi bazılarında altun da zikredilir. Binaenaleyh, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) altun ve gümüş kaplardan yiyip içmeyi mideye cehennem ateşini şarıldatmaya teşbih buyuruyor. Yâni, gırtlaktan geçen her şeyi, cehennem ateşinden yakıcı bir mâyinin mideye inişine benzetiyor. Maksad, haramlığın şiddetini ifadedir.
Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
"Kim gümüş bir kaptan su içerse, sanki karnını cehennem ateşi doldurmuş gibi olur."
Önce şunu ifade edelim ki, altın ve gümüş aynı zamanda İslâm'da nakit para olarak da kullanılırdı. Fakir, zengin, köylü, kentli hemen herkes bu iki madeni yakından tanır ve bilirdi.
Ayrıca kötü niyet sahiplerinin dikkatini çeker, hırsızlık ve soysuzluğa yol açar. Fakirle zengin arasındaki mesafeyi genişletir. Çünkü onlar zaruri ihtiyaçlarını güçlükler içinde karşılarken ve toprak, bakır kaplar kullanırken, zenginlerin altın ve gümüş kaplar kullanması doğru olmaz.
Aynı zamanda bu iki madeni sözü edilen yerlerde kullanmakta aşırı bir israf söz konusudur.
Bu ve benzeri nedenlerle İslâm Dini, altından ve gümüşten imal edilen kap, çatal, kaşık, bardak ve benzeri eşyanın günlük işlerde kullanılmasını haram kılmıştır.
Günlük işlerde kullanmamak şartıyla evde süs eşyası -aşırı olmamak kaydıyla- bulundurmak mubahtır. Ama bunlarla kendi seviyelerinden dünyalıkça aşağı olanlara karşı bir üstünlük taslatıyor, gurura, böbürlenmeye vesile oluyorsa o takdirde mekruhtur.
Gelen rivayetlerle altın ve gümüşün Müslümanlar açısından durumu bu olurken yine bir dini sitede sorulan "Altın ve gümüş tozu çikolataların içine konuyor. Muhallebi ve sütlaç gibi yiyeceklerin de üstüne ekiliyor. Bu gıdaları yemek caiz midir?" sorusuna "Caizdir. Vücuda zarar vermeyen ve necis olmayan şeyleri yiyip içmek caizdir. Vücuda zarar verenleri ve necis olanları yemek caiz olmaz" denilmesi aşağıya aktaracağımız bilgiye muhalif ve yersiz bir cevap gibi olmaktadır. Aynı site "Altın ve gümüş gibi kapların, yemek ve içmekte veya abdest alma gibi işlerde kullanılması kesinlikle câiz değildir. "demektedir.
Bu yasaklama Diyanet İslam Ansiklopedisi'nde ve Diyanet İlmihali'nde de yer almaktadır. Burada yola çıkarak kullanılması, taşınması haram olanın yenilmesi de haram olacağından kıyasla ilaç için olmadıkça, hayati bir önem arz etmedikçe altın ve gümüşün yenmesi doğru değildir, diyebiliriz.
Derleme : erolkaranet / 01.11.2020
