Eşlerin farklı fıkhi mezheplere mensup olması evliliğe engel teşkil eder mi?
Evlilik “karı koca arasında birlikte yaşama hakkı tanıyan, taraflara karşılıklı hak ve sorumluluklar yükleyen bir akittir.” Evliliğin taraflar, icap ve kabul, şahitler, mehir gibi birçok kendine özgü unsur ve şartları bulunmaktadır.
Bu gibi şartlarda bir eksiklik yoksa mezhep farklılığı evlenmeye mani değildir. İki farklı mezhepteki insan evlenebilir ve evlilik hayatı boyunca farklı mezheplere bağlı olarak evliliklerine devam edebilirler.
Ancak evlilik hayatı ölüme kadar devam eden bir birliktelik ve hayatı paylaşma olduğu için eşlerden biri, dini bir zorunluluk olmamakla beraber, aile hayatında daha uyumlu olmak ve mezhep farklılığından kaynaklanan birtakım problemleri aşmak için diğerinin mezhebine geçebilir.
Bildiğimiz üzere İslam aleminde mezheplerde fıkhı konularda farklılıklar olabilmektedir. Bu bağlamda eşlerin farklı mezheplere mensup olması evliliğe engel midir? Bu konuda neler yapılabilir ve bu konuda ki yaklaşım ne olmalıdır?
Kutsal bir yapı olan Evlilik “her karı koca arasında birlikte yaşama hakkı sunan ve karı koca arasında karşılıklı hak ve sorumluluklar veren bir akittir.” Evliliğin taraflar yani, karı koca icap ve kabul yani karşılıklı rıza, şahitler iki erkek veya iki kadın bir erkek şahit, mehir geline ait olan maddi hakkı gibi birçok kendine has unsurları ve şartları vardır. Bu bahsettiğimiz ve diğer usulünce olması gereken şartlarda bir eksiklik olmadığı taktirde eşler arasında mezhep farklılığı evlenmeye kesinlikle mani değildir. İki farklı mezhebe mensup iki insan evlenebilirler ve evlilik hayatları süresince farklı mezheplere( Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbeli) tabi, bağlı olarak evliliklerini sürdürebilirler.
Fakat kutsal bir yapı olan evlilik hayatı eşlerden birinin ölümüne kadar devam eden bir birliktelik ve bu dünya hayatını paylaşma olması hasebiyle eşlerden biri, dini bir zorunluluk olmamasına rağmen, eşiyle aile hayatında daha uyumlu olmak ve mezhep farklılığından oluşan birtakım küçük veya büyük problemleri aşmak veya karşılaşmamak maksadıyla bir diğerinin mezhebe yani eşinin tabi bulunduğu mezhebe tabi olabilir.
Karı kocanın farklı mezheplerde olmaları, kendilerine bazı amelî zorluklar getirebilir. Bunların başlıcaları:
1) Bir ailede farklı mezhep görüşleri amelde bir takım yanılmalara ve yanlış anlamalara sebep olabilir.
2) Bir ailede farklı mezhep salikleri bilmedikleri hususlarda daha yalnızdırlar.
3) Aynı mezhepte oluşun getirdiği uygulama birliğinden doğan kolaylıklardan da mahrum olurlar.
Bununla beraber karı koca eğer her biri farklı mezheplerde iseler ve her birisi kendi mezhebinin ilmihalini gerektiği kadar ve doğru biçimde biliyorsa, her birisi kendi mezhebinin hükümleri ile amel edebilir. Karı kocanın aynı mezhepte olmaları veya birbirlerinin mezheplerine uymaları şart değildir. Bu konuda yekdiğerine baskı veya telkin yapmaları doğru da değildir. Her birisinin hak bir mezhepte bulunması kâfidir.
Ehl-i sünnet hanımın Şii veya Alevi erkek ile evlenmesi:
Müslüman bir hanım ancak Müslüman bir kimse ile evlenebileceğinden, önce Müslümanı tanıtmamız lazımdır. Müslüman, İslâm dininin bütün kesin hükümlerini kabul edip hiç birisini reddetmeyen kimsedir. Yani namaz, oruç, zekât, hac, abdest, gusül ve benzeri emirleriyle; zina, içki, faiz ve benzeri nehiyleri kabul edip onlara inanan kimsedir. Ama zikredilen şeylerin tümünü veya bir kısmını kabul etmeyen kimse Müslüman sayılmadığı gibi, onunla evlenmek de caiz değildir. Evlenme vaki olduğu takdirde evlilik hayatı gayri meşrudur. Bunun adı ister Sünni olsun, ister Alevi olsun, isterse Şii olsun.
Demek ki evlenmenin ölçüsü İslâm'dır. Maalesef bugün yurt içinde veya dışında birçok Müslüman hanım, durumu sormadan ve İslâm'ın hükmünü öğrenmeden Müslüman olmayan kimse ile evlenir ve kendini kıyamete kadar Allah'ın lanetine müstahak eder.
Eşlerin Farklı Mezheplere Mensup Olması Hakkında Sorular
Soru: Bir Şafi mezhebinden bir kadının Caferi ile evlenmesi uygun mudur değilse neler yapılabilir?
Cevap: Değerli ziyaretçimiz, ehli sünnet olan birinin yani Hanefi, Şafi, Hanbeli veya Maliki mezheplerinden birine mensup olan bir kimsenin bu dört mezhebin dışında biri ile evlenmesi uygun olmayacaktır. Bu konuda yapılacak tek şey ancak ehli sünnet olan bir erkek bu dört mezhebin dışında biri ile evlenebilir. Fakat ehli sünnet bir kadının ehli sünnet olmayan bir kimse ile evlenmesi uygun olmamaktadır. Mevla’ya emanet olun.
Soru: Allah’ın izliyle yakında evleneceğiz nişanlım şafii ben hanefiyim benim yapmam gereken birşey var mı evliliğimiz dinen doğru mudur? Çocuk babanın mezhebi ile doğar demişsiniz çocuğumuz olursa inşallah onu babasının mezhebine göre mi yetiştirmem gerek şafii mezhebine göre?
Cevap: Değerli ziyaretçimiz, Eşinizin Şafi oluşunun hiç bir zararı yoktur. Siz kendi mezhebinize göre eşiniz ise kendi mezhebine göre ibadet etmesi yeterlidir. Çocuklarınız eşinizin mezhebi üzere doğacaktır bu nedenle çocuklarınızı eşinizin mezhebi üzere yetiştirmelisiniz.
Alıntıdır
https://fetva.diyanet.gov.tr
(Halil GÜNENÇ, Günümüz Meselelerine Fetvalar, II / 119)
