Büyük Selçuklu Devleti’nin ilk hükümdarı es-Sultânü’l-muazzam Şâhânşâh Rüknüddîn Ebû Tâlib Tuğrul Bey Muhammed b. Mîkâîl b. Selçuk ya da kısaca Tuğrul bey..
Oğuzlar'ın Kınık boyundan Selçuk Bey'in torunudur. Babası Mikail, gazâ akınında şehit düşünce, dedesi Selçuk Bey’in yanında büyüdü.
Kaynaklar Tuğrul Bey’i kan dökmekten hoşlanmayan, merhametli, asil davranışlı, kusur ve hataları bağışlayan, sabırlı, kibirden uzak, cömert, dürüst ve dindar bir hükümdar olarak tanıtır. İmâdüddin el-İsfahânî, Tuğrul Bey’in devrini gül bahçelerine benzetir. Başlıca amaçlarından biri hac yolunu güvenilir duruma getirmek, diğeri de Fâtımîler’in varlığına son vererek İslâm âlemini birleştirmekti.
Zamanının çoğunu savaşlarla geçirmesine rağmen imar faaliyetleriyle de ilgilenmiş; Nîşâbur, Rey, İsfahan ve Bağdat gibi şehirlerde cami ve medreseler yaptırmıştır. Tuğrul Bey birçok şair ve edip tarafından övülmüştür. Fahreddin Es‘ad-ı Gürgânî, Vîs ü Râmîn adlı eserinin giriş kısmında ona bir methiye yazmıştır.
1040-1060 yıllarında Nîşâbur’da Tuğrul Bey adına altın para bastırılmıştır; bu paraların çoğunda “es-Sultânü’l-muazzam” unvanıyla anıldığı görülmektedir. Belge ve sikkelerde Tuğrul Bey için kullanıldığı belirtilen unvan ve lakapların bir kısmı şöylece sıralanabilir: el-Emîrü’l-celîl, Rüknü’d-devle ve’d-dîn, Yemînü emîri’l-mü’minîn, Melikü’l-İslâm ve’l-müslimîn, Burhânü emîri’l-mü’minîn, şâhânşah, melikü’l-meşrik ve’l-mağrib, gıyâsü’l-müslimîn, mugīsü ibâdillâh. Tuğrul Bey’in tevkii “i‘timâdî ale’llah”tır.
Tuğrul Bey, devletin yapılanması başta olmak üzere sosyal ve dinî konulardaki uygulamalarıyla da hem kendi döneminde hem kendisinden sonraki dönemlerde saygıyla yâd edilen bir kişidir. Onun hayatı ve şahsiyeti hakkında bilgi veren kaynaklar Tuğrul Bey’in son derece dindar, halîm, cömert, namazlarını cemaatle eda edecek kadar ibadetlerine bağlı, haftanın Pazartesi ve Perşembe günlerini oruçlu olarak geçiren, mescit yapmaya düşkün ve “Kendime bir saray yaptırır da yanında mescit yaptırmazsam Allah’tan hayâ ederim.” diyecek kadar dini bütün bir insan olarak nakledilir (Kaynaklar: TDV islam Ansiklopedisi ve Şerafettin Yaltkaya )
*****
Yukarıda kısmen hakkında söz edilmiş bulunan ve çağında pek çok övgüye mazhar olmuş olan Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey'in sadece bugün gökdelenler dikip bununla övünenlere küçük ve ibretli bir sözünü naklettik.
Koca hükümdar'ın "Allah'tan haya ederim" diyerekten dile getirdiği ne kıldığı namazlar, ne yaptırdığı eserler ne de başını kaldırmadığı secdedeki hal ve hareketleri.. Bunları bir kul olmanın bilinci ile yaparken "neden bu kadar cami yaptırıyorsun" diyenlere verdiği yegane cevaptır.
Sıra sıra gökdelenleri dikerken yanlarına cami yapmayı zul sayan sözde Müslümanlara seslenmek istiyoruz. Koca hükümdarın tırnağı bile olamayacak kadar mala sahip olan sizler yarın Allah'ın huzuruna çıkacağınız zaman nasıl hesap vereceğinizi mutlaka düşününüz.
Dinierk - 15.09.2020
