Esmaü’n Nebi
Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (SAV)’in isimleri
Yazımızda, Esmâü’n-Nebî veya Esmâ-i Nebî olarak adlandırılan, Resûlü’s-Sakaleyn (s.a.v.)’in isimlerinin sayısı yer almaktadır
Esmâ-i Nebî’nin sayısıyla ilgili çok farklı sayıda rivayet bulunmaktadır. Bunun sebebi
sıfat görevli kelimelerin de isim olarak sayılmasıdır. Bu kadar farklı rivayetin bulunması Fahr-i Âlem(s.a.v.)’in anlatılmasında müelliflerin ne kadar geniş bir kelime dünyasına sahip olduklarının delilidir.
Kur’ân-ı Kerîm ve Hadîs-i Şeriflerde geçen Esmâ-i Nebî sayısı sınırlı olsa da, bu isimlerden
türetilmiş sıfat mahiyetindeki kelimeler, her gönül ve kalem ehlinin çok çeşitli olan duygularının tezahüründe birer anahtar hükmüne geçmiştir.
Kur’ân’da 79, türemiş olarak da 44 ismi bulunduğu belirtilir. Hadîslerde ve semâvî kitaplarda 235 isminin olduğu künye olarak da 4 künyesinin bulunduğu belirtilir
Kur’ân-ı Kerîm’de Mahbûb-ı Hüdâ (a.s.m.)’ya doğrudan veya gıyaben farklı isimlerle hitap
edildiği gibi, müfessirler ve diğer âlimler eserlerinde Kur’ân-ı Kerîm’deki bazı hitapların bizzat Sâhibü’l-Hâtem (s.a.v.)’e işaret eder bir şekilde kullanıldığını belirtmişlerdir. Bu isimleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Abdullah: Allah’ın kulu.
Mübelliğ: Tebliğ eden, bildiren.
Afüvv: Affedici, müsamahalı.
Mübeşşir: Müjdeleyen.
Ahmed: Çok hamdedici.
Müctebâ: Allah’ın seçtiği.
Alîm/ İlm: En kâmil mânada idrâk edici.
Müddessir: Örtüsüne bürünmüş.
Azîm: Çok yüce.
Müheymin: Koruyucu, gözetici.
Azîz: Çok izzetli.
Münzir: Uyaran, kötülüklerden sakındıran.
Beşîr: Müjdeleyici.
Müzekkir: Zikreden.
Bürhân: Apaçık delil.
Müzzemmil: Elbisesine bürünen.
Cebbar: Allah için cihad eden, ıslah edici.
Nâs: İnsanlar.
Dâî: Allah tarafından gönderilen.
Nebî: Peygamber.
Emîn: Güvenilir.
Nebiyyü’l-Merhamet: Merhamet Peygamberi.
Evvel ve Âhir: Her şeyden önce gelip nebîlerin sonuncusu olan.
Nebiyyü’l-Ümmî: Ümmî peygamber.
Nebiyyü’r-Rahme: Rahmet peygamberi.
Fâtih: Hükmeden, Hak yolunda muvaffak.
Necm: Yıldız.
Fecr: Sabah aydınlığı.
Nezîr: Uyarıcı, ikaz edici.
Habîr: Allah’ın bildirmesiyle bilici.
Ni’metullâh: Allah’ın nimeti.
Hâdî: Hidâyete ileten.
Nûr: Aydınlatıcı.
Hakku’l-Mübîn: Doğruluğu kesin olan.
Rahîm: Merhametli.
Hâ-Mîm :Kur’ân rumuzlarının hakikati.
Rasûl/ Rasûlullâh: Peygamber.
Hanîf: Doğru olana yönelmiş.
Rasûlu’r-Rahme: Rahmet peygamberi.
Hâtem: Mühür.
Raûf: Kötülükleri defeden.
Hâtim: Kalplerin manevi fatihi.
Sırâtu’l-Müstakîm: Dosdoğru yol.
Kadem-u Sıdk: Sadakat makamı.
Sirâc: Işık saçan kandil.
Kaviyy: Allah’ın izniyle güçlükleri yenen.
Şehîd: Bilen ve adâletli olan.
Kerîm: Cömert.
Şems: Güneş.
Muhammed: Çokça övülmüş.
Tâhâ: Tâhir, temiz.
Mukaddes: Her türlü kötülükten uzak.
Tâhir: Temiz olan.
Mustafâ: Allah’ın seçtiği.
Urvetü’l-Vüskâ: Çok sağlam kulp.
Mutahhar: Temizlenmiş.
Veliyy/ Mevlâ: Dost, kollayıcı.
Mü’min: Allah’a inanan; güvenilir.
Yâsîn: Ey adam, Yâ Seyyid!
Rasûlullâh(s.a.v.)’in Hadîs-i Şerîflerde Belirtilen İsim ve Sıfatları
Fasîhü’l-Lisân(a.s.m.)’ın isimleriyle ilgili bizzat zikrettiği hadîslerinin yanında, başka Hâdîs-i Şerîflerde de geçen isimlerinin listesini şu şekilde sıralayabiliriz:
Ahmed: Çok övülmüş.
Müşeffâ: Şefaati makbul olan.
Ahyed: Ümmeti cehennemden koruyan.
Nakîb: Koruyucu.
Âkib: En son gelen.
Nâşir: Yayan, neşreden.
Nebiyyü’l-Melâhim: Savaşların peygamberi.
Atûf: Şefkati çok.
Dahhâk/ Dahûk: Şeceat sahibi, kahraman.
Nebiyyü’l-Melhame: Savaş peygamberi.
Emîn: Güvenilir.
Nebiyyü’r-Rahme: Rahmet peygamberi.
Habîbullâh: Allah’ın sevdiği.
Nebiyyü’t-Tevbe: Tevbe peygamberi.
Hâmid: Dâima hamd edici.
Râkibü’l-Burâk: Burak’a binmiş.
Hâşir: Toplayan
Rüknü’l-Mütevâzûn: Alçak gönüllülerin en büyüğü.
Kusem: Veren, hayırları toplayan.
İmâmül’l-Muttakîn: Günahtan sakınanların reisi.
Seyyid-i Veled-i Âdem: Âdemoğlunun efendisi.
Kâidü’l-Gurri’l-Muhaccelîn: Hidayette insanların işlerini idare edici.
Sâbık: Öncü, her şeyin başı.
Sâhibü’l-Hâtem: Mühür sâhibi.
Mâhî: Küfrü mahveden.
Sâhibü’l-Miğfer: Miğfer sahibi.
Mahmûd: En çok övülen.
Seyyidü’l-Mürselîn: Resullerin efendisi.
Medenî: Medineli.
Şâfi’: Şifa veren.
Mekîn: Allah katında derecesi yüksek olan.
Şefî’: Şefaat eden.
Mekkî: Mekkeli.
Şekûr/ Şekkâr: Çokça şükreden, şâkir.
Mukaffî/Mukaffâ: Sonradan gelen.
Yâsîn: Ey adam, Yâ Seyyid!
Muktefî: Nebilerin sonuncusu.
Zâhir: Görünen.
Kur’ân’dan Önceki Kutsal Kitaplarda Sirâcü’l-Münîr(s.a.v.)’in İsim ve Sıfatları
Esmâ-i Nebî’nin sayısıyla ilgili çok farklı sayıda rivayet bulunmaktadır. Bunun sebebi
sıfat görevli kelimelerin de isim olarak sayılmasıdır. Bu kadar farklı rivayetin bulunması Fahr-i Âlem(s.a.v.)’in anlatılmasında müelliflerin ne kadar geniş bir kelime dünyasına sahip olduklarının delilidir.
Kur’ân-ı Kerîm ve Hadîs-i Şeriflerde geçen Esmâ-i Nebî sayısı sınırlı olsa da, bu isimlerden
türetilmiş sıfat mahiyetindeki kelimeler, her gönül ve kalem ehlinin çok çeşitli olan duygularının tezahüründe birer anahtar hükmüne geçmiştir.
Kur’ân’da 79, türemiş olarak da 44 ismi bulunduğu belirtilir. Hadîslerde ve semâvî kitaplarda 235 isminin olduğu künye olarak da 4 künyesinin bulunduğu belirtilir
Kur’ân-ı Kerîm’de Mahbûb-ı Hüdâ (a.s.m.)’ya doğrudan veya gıyaben farklı isimlerle hitap
edildiği gibi, müfessirler ve diğer âlimler eserlerinde Kur’ân-ı Kerîm’deki bazı hitapların bizzat Sâhibü’l-Hâtem (s.a.v.)’e işaret eder bir şekilde kullanıldığını belirtmişlerdir. Bu isimleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Abdullah: Allah’ın kulu.
Mübelliğ: Tebliğ eden, bildiren.
Afüvv: Affedici, müsamahalı.
Mübeşşir: Müjdeleyen.
Ahmed: Çok hamdedici.
Müctebâ: Allah’ın seçtiği.
Alîm/ İlm: En kâmil mânada idrâk edici.
Müddessir: Örtüsüne bürünmüş.
Azîm: Çok yüce.
Müheymin: Koruyucu, gözetici.
Azîz: Çok izzetli.
Münzir: Uyaran, kötülüklerden sakındıran.
Beşîr: Müjdeleyici.
Müzekkir: Zikreden.
Bürhân: Apaçık delil.
Müzzemmil: Elbisesine bürünen.
Cebbar: Allah için cihad eden, ıslah edici.
Nâs: İnsanlar.
Dâî: Allah tarafından gönderilen.
Nebî: Peygamber.
Emîn: Güvenilir.
Nebiyyü’l-Merhamet: Merhamet Peygamberi.
Evvel ve Âhir: Her şeyden önce gelip nebîlerin sonuncusu olan.
Nebiyyü’l-Ümmî: Ümmî peygamber.
Nebiyyü’r-Rahme: Rahmet peygamberi.
Fâtih: Hükmeden, Hak yolunda muvaffak.
Necm: Yıldız.
Fecr: Sabah aydınlığı.
Nezîr: Uyarıcı, ikaz edici.
Habîr: Allah’ın bildirmesiyle bilici.
Ni’metullâh: Allah’ın nimeti.
Hâdî: Hidâyete ileten.
Nûr: Aydınlatıcı.
Hakku’l-Mübîn: Doğruluğu kesin olan.
Rahîm: Merhametli.
Hâ-Mîm :Kur’ân rumuzlarının hakikati.
Rasûl/ Rasûlullâh: Peygamber.
Hanîf: Doğru olana yönelmiş.
Rasûlu’r-Rahme: Rahmet peygamberi.
Hâtem: Mühür.
Raûf: Kötülükleri defeden.
Hâtim: Kalplerin manevi fatihi.
Sırâtu’l-Müstakîm: Dosdoğru yol.
Kadem-u Sıdk: Sadakat makamı.
Sirâc: Işık saçan kandil.
Kaviyy: Allah’ın izniyle güçlükleri yenen.
Şehîd: Bilen ve adâletli olan.
Kerîm: Cömert.
Şems: Güneş.
Muhammed: Çokça övülmüş.
Tâhâ: Tâhir, temiz.
Mukaddes: Her türlü kötülükten uzak.
Tâhir: Temiz olan.
Mustafâ: Allah’ın seçtiği.
Urvetü’l-Vüskâ: Çok sağlam kulp.
Mutahhar: Temizlenmiş.
Veliyy/ Mevlâ: Dost, kollayıcı.
Mü’min: Allah’a inanan; güvenilir.
Yâsîn: Ey adam, Yâ Seyyid!
Rasûlullâh(s.a.v.)’in Hadîs-i Şerîflerde Belirtilen İsim ve Sıfatları
Fasîhü’l-Lisân(a.s.m.)’ın isimleriyle ilgili bizzat zikrettiği hadîslerinin yanında, başka Hâdîs-i Şerîflerde de geçen isimlerinin listesini şu şekilde sıralayabiliriz:
Ahmed: Çok övülmüş.
Müşeffâ: Şefaati makbul olan.
Ahyed: Ümmeti cehennemden koruyan.
Nakîb: Koruyucu.
Âkib: En son gelen.
Nâşir: Yayan, neşreden.
Nebiyyü’l-Melâhim: Savaşların peygamberi.
Atûf: Şefkati çok.
Dahhâk/ Dahûk: Şeceat sahibi, kahraman.
Nebiyyü’l-Melhame: Savaş peygamberi.
Emîn: Güvenilir.
Nebiyyü’r-Rahme: Rahmet peygamberi.
Habîbullâh: Allah’ın sevdiği.
Nebiyyü’t-Tevbe: Tevbe peygamberi.
Hâmid: Dâima hamd edici.
Râkibü’l-Burâk: Burak’a binmiş.
Hâşir: Toplayan
Rüknü’l-Mütevâzûn: Alçak gönüllülerin en büyüğü.
Kusem: Veren, hayırları toplayan.
İmâmül’l-Muttakîn: Günahtan sakınanların reisi.
Seyyid-i Veled-i Âdem: Âdemoğlunun efendisi.
Kâidü’l-Gurri’l-Muhaccelîn: Hidayette insanların işlerini idare edici.
Sâbık: Öncü, her şeyin başı.
Sâhibü’l-Hâtem: Mühür sâhibi.
Mâhî: Küfrü mahveden.
Sâhibü’l-Miğfer: Miğfer sahibi.
Mahmûd: En çok övülen.
Seyyidü’l-Mürselîn: Resullerin efendisi.
Medenî: Medineli.
Şâfi’: Şifa veren.
Mekîn: Allah katında derecesi yüksek olan.
Şefî’: Şefaat eden.
Mekkî: Mekkeli.
Şekûr/ Şekkâr: Çokça şükreden, şâkir.
Mukaffî/Mukaffâ: Sonradan gelen.
Yâsîn: Ey adam, Yâ Seyyid!
Muktefî: Nebilerin sonuncusu.
Zâhir: Görünen.
Kur’ân’dan Önceki Kutsal Kitaplarda Sirâcü’l-Münîr(s.a.v.)’in İsim ve Sıfatları
Tevrat’ta;
Ahyed/ Uhîd: Dünyada hidayet edip ahirette ateşten koruyan.
Midmid/ Mîzmîz: Güzel kokulu.
Muhtâr: Seçilmiş.
Barnaşa: İnsanoğlu.
Mütevekkil: Allah’a tam güvenen.
Bidbid: Peygamberimiz’in Tevrat’taki ismi.
Şilo/ Şilya: Resul.
Dahûk: Şeceat sahibi, kahraman; güleç yüzlü.
Zebûr’da;
Cebbar: Allah yolunda cihad eden, ıslah edici.
Kayyim: Ayakta tutan.
Hâthât: Peygamberimiz’in Zebûr’daki ismi.
İklîl: Tâc.
Himyâtâ/ Hamyâtâ/ Himtâyâ: Mekke’yi koruyan.
Mûzmûz: Güzel kokulu.
Mukîmü’s-Sünne: Sünneti ayakta tutan.
Nûrâ: Aydınlık.
İncil’de;
Ahyed/ Uhîd: Dünyada hidayet edip ahirette ateşten koruyan.
Midmid/ Mîzmîz: Güzel kokulu.
Muhtâr: Seçilmiş.
Barnaşa: İnsanoğlu.
Mütevekkil: Allah’a tam güvenen.
Bidbid: Peygamberimiz’in Tevrat’taki ismi.
Şilo/ Şilya: Resul.
Dahûk: Şeceat sahibi, kahraman; güleç yüzlü.
Zebûr’da;
Cebbar: Allah yolunda cihad eden, ıslah edici.
Kayyim: Ayakta tutan.
Hâthât: Peygamberimiz’in Zebûr’daki ismi.
İklîl: Tâc.
Himyâtâ/ Hamyâtâ/ Himtâyâ: Mekke’yi koruyan.
Mûzmûz: Güzel kokulu.
Mukîmü’s-Sünne: Sünneti ayakta tutan.
Nûrâ: Aydınlık.
İncil’de;
Ahmed: Çok övülmüş.
Rûhu’l-Hak: Temiz ruh.
Baraklit: Hak ile bâtılı ayırıcı.
Rûhu’l-Kuds: Temiz ruh.
Faraklit: Hak ile bâtılı ayırıcı.
Sâhibü’l-Hirâve: Âsâ sahibi.
Hanbatâ/ Habantî: Hak ile bâtılı ayıran.
Sâhibü’l-Kadîb: Kılıç sahibi.
Hûrâ: Efendimiz’in İncil’deki ismi.
Sâhibü’n-Na’leyn: İki ayakkabı sahibi.
Münhaminnâ/ Mawhamana: Teselli edici.
Munhaminnâ: Muhammed.
Diğer suhuflarda;
Baraklit: Hak ile bâtılı ayırıcı.
Rûhu’l-Kuds: Temiz ruh.
Faraklit: Hak ile bâtılı ayırıcı.
Sâhibü’l-Hirâve: Âsâ sahibi.
Hanbatâ/ Habantî: Hak ile bâtılı ayıran.
Sâhibü’l-Kadîb: Kılıç sahibi.
Hûrâ: Efendimiz’in İncil’deki ismi.
Sâhibü’n-Na’leyn: İki ayakkabı sahibi.
Münhaminnâ/ Mawhamana: Teselli edici.
Munhaminnâ: Muhammed.
Diğer suhuflarda;
Ecîr: Ateşten koruyan.
Mâzmâz/ Madmad Çok güzel kokulu.
Ehûnah: Kadîm eserlerdeki adı.
Müşeffih: Hamd, övgü.
Hâtem: Nebilerin süsü.
Tâbtâb: Güzel, hoş.
Habîbü’r-Rahmân(a.s.m.)’ın Esmâü’l-Hüsnâ İle Ortak Olan İsimleri
Afüvv: Çok affedici.
Mü’min: Allah’ı tasdik eden; emin olan.
Âhir: Son gönderilen peygamber.
Mübeşşir: Müjdeleyen.
Alîm: Bilen.
Mübîn: Peygamberliği apaçık olan.
Azîm: Yüce.
Müheymin: Vahyi tasdik edip gözeten.
Azîz: İzzet sahibi.
Nûr: Mü’minleri aydınlatan.
Berr: Allah’a ileri derecede itaat eden.
Rahîm: Merhametli olan.
Cebbar: Başa kakmadan ümmeti ıslah eden.
Rakîb: Koruyan, bilen.
Celîl: Büyük.
Raûf: Şefkat ve merhamet eden.
Ekrem: İnsanların en cömerti.
Reşîd: İstikametli.
Evvel: İlk yaratılan.
Sabûr: Çok sabredici.
Fettâh: Yardım eden, fetihlere vesile.
Sâdık: Dosdoğru olan.
Habîr: Ümmetine haber veren.
Selâm: Ayıplardan korunmuş.
Hâdî: Hayrı, doğruluğu ispatlayan.
Semi’: Duyuları keskin.
Hâk: Sabit, doğruluğu kesin.
Şâhid: Gören.
Hamîd: Öven ve övülen.
Şâri’: Açıklayan, hüküm koyan.
Hâmid: Şükreden, hamdeden.
Şehîd: Bilen ve adâletli olan.
Kavî: Kuvvetli.
Şekûr: Rabbine hamdeden.
Kerîm: Cömert.
Velî/ Mevlâ: Yardımcı; Allah için seven.
Kuddûs: Takdis edilmiş.
Yâsîn: Ey adam, Yâ Seyyid!
Mahmûd: Övülen.
Zû-kuvve: Kuvvet sahibi.
Mecîd: Kadri yüce.
Yalnızca Dürr-i Yektâ(a.s.m.)’ya Has Olan İsim ve Sıfatlar:
A’lemü’l-Halk: Yaratılmışların en bilgini.
Meh-i Burc-ı Fezâyil: Fazilet burcunun ayı.
Âfitâb-ı Evc-i Dîn: Dinin en yüksek güneşi.
Melce-i Âsî: İsyan edenlerin ıslah makamı.
Ahmed-i Muhtar: Seçilmiş olan.
Menba-ı Âb-ı Hayât: Ölümsüzlük suyunun kaynağı.
Âyîne-i Ezel: Ezelî ayna.
Bahr-ı Kerem: Cömertlik denizi.
Mir’at-ı Hüdâ: Hakk’ın aynası.
Bâis-i Hilkat-i Kâinât: Kâinatın yaratılış sebebi.
Muhammedü’l-Emîn: Güvenilir Muhammed(s.a.v.)
Bedr-i Dücâ: Karanlığı gideren ay.
Muîn-i Beşer: İnsanlığın yardımcısı.
Cevher-i Zât: Yaratılışın cevheri.
Mürşid-i A’zâm: En büyük irşad edici.
Dürr-i Beyzâ: En beyaz inci.
Neyyir-i A’zâm: En yüce aydınlık; güneş.
Dürr-i İstifâ: Seçilmiş inci.
Nizâmü’l-Âlemîn: Âlemlerin düzeni.
Dürr-i Yektâ: Eşsiz inci.
Nûr-ı Âlem: Âlemin nuru.
Dürr-i Yetîm: Yetim, eşsiz inci.
Resûlu’s-Sakaleyn: İnsan ve cinlerin peygamberi.
Emlâhü’l-Arap: Arapların en güzeli.
Fahr-i Âdem: İnsanlığın övüncü.
Rûh-ı A’zâm: En yüce ruh.
Fahr-i Kâinât: Kâinatın övüncü.
Sadr-ı Bedr-i Kâinât: Kâinatın sinesindeki ay.
Hayru’l-Beşer: İnsanların en hayırlısı.
Sehâb-ı Rahmet: Rahmet bulutu.
Habîb-i Kibriyâ: Zatı yüce olan Allah’ın habibi.
Ser-çeşme-i Kerem: Cömertlik çeşmesinin başı.
Hayru’l-Mürselîn: Peygamberlerin en hayırlısı.
Serv-i Bostân-ı Dîn: Din bahçesinin selvisi.
Seyyidü’l-Mürselîn: Peygamberlerin reisi.
Hayru’l-Verâ: Yaratılmışların en hayırlısı.
Seyyidü’s-Sâdât: Seyyitlerin reisi.
İmâmü’l-Enbiyâ: Peygamberlerin reisi.
Sultân-ı Enbiyâ: Peygamberler sultanı.
Kân-ı Şefâat: Şefaat kaynağı.
Şahenşâh-ı Asfiyâ: Asfiyaların şahı.
Mahbûb-ı Hak: Hakk’ın habibi.
Şâh-ı Rüsûl: Peygamberler sultanı.
Mahbûb-ı Hüdâ: Allah’ın habibi.
Edebiyatımızda Esmâ-i Nebî-Peygamberimiz (s.a.v.)’in İsimleri- ve Esmâ-i
Şems-i Kevneyn: İki cihanın güneşi.
Mâh-ı Münîr: Parlak ay.
Şems-i Sübhân: Hakk’ın güneşi.
Mefhar-i Âlem: Âlemin övünç vesilesi.
Tabîb-i Marîz-i İsyân: İsyan hastalarının doktoru.
Ukde-Güşâ: Düğümleri çözen.
Nizâmü’l-Âlemîn (s.a.v.)’in Farklı Tabaka ve Âlemlerdeki İsimleri:
Peygamberimiz’in isimlerinden bahseden hemen her kitapta, Rûh-ı Seyyidü’lEnâm (a.s.m.)’ın farklı âlemlerde farklı isimlerle anıldığına dair rivayetler bulunmaktadır
Mâzmâz/ Madmad Çok güzel kokulu.
Ehûnah: Kadîm eserlerdeki adı.
Müşeffih: Hamd, övgü.
Hâtem: Nebilerin süsü.
Tâbtâb: Güzel, hoş.
Habîbü’r-Rahmân(a.s.m.)’ın Esmâü’l-Hüsnâ İle Ortak Olan İsimleri
Afüvv: Çok affedici.
Mü’min: Allah’ı tasdik eden; emin olan.
Âhir: Son gönderilen peygamber.
Mübeşşir: Müjdeleyen.
Alîm: Bilen.
Mübîn: Peygamberliği apaçık olan.
Azîm: Yüce.
Müheymin: Vahyi tasdik edip gözeten.
Azîz: İzzet sahibi.
Nûr: Mü’minleri aydınlatan.
Berr: Allah’a ileri derecede itaat eden.
Rahîm: Merhametli olan.
Cebbar: Başa kakmadan ümmeti ıslah eden.
Rakîb: Koruyan, bilen.
Celîl: Büyük.
Raûf: Şefkat ve merhamet eden.
Ekrem: İnsanların en cömerti.
Reşîd: İstikametli.
Evvel: İlk yaratılan.
Sabûr: Çok sabredici.
Fettâh: Yardım eden, fetihlere vesile.
Sâdık: Dosdoğru olan.
Habîr: Ümmetine haber veren.
Selâm: Ayıplardan korunmuş.
Hâdî: Hayrı, doğruluğu ispatlayan.
Semi’: Duyuları keskin.
Hâk: Sabit, doğruluğu kesin.
Şâhid: Gören.
Hamîd: Öven ve övülen.
Şâri’: Açıklayan, hüküm koyan.
Hâmid: Şükreden, hamdeden.
Şehîd: Bilen ve adâletli olan.
Kavî: Kuvvetli.
Şekûr: Rabbine hamdeden.
Kerîm: Cömert.
Velî/ Mevlâ: Yardımcı; Allah için seven.
Kuddûs: Takdis edilmiş.
Yâsîn: Ey adam, Yâ Seyyid!
Mahmûd: Övülen.
Zû-kuvve: Kuvvet sahibi.
Mecîd: Kadri yüce.
Yalnızca Dürr-i Yektâ(a.s.m.)’ya Has Olan İsim ve Sıfatlar:
A’lemü’l-Halk: Yaratılmışların en bilgini.
Meh-i Burc-ı Fezâyil: Fazilet burcunun ayı.
Âfitâb-ı Evc-i Dîn: Dinin en yüksek güneşi.
Melce-i Âsî: İsyan edenlerin ıslah makamı.
Ahmed-i Muhtar: Seçilmiş olan.
Menba-ı Âb-ı Hayât: Ölümsüzlük suyunun kaynağı.
Âyîne-i Ezel: Ezelî ayna.
Bahr-ı Kerem: Cömertlik denizi.
Mir’at-ı Hüdâ: Hakk’ın aynası.
Bâis-i Hilkat-i Kâinât: Kâinatın yaratılış sebebi.
Muhammedü’l-Emîn: Güvenilir Muhammed(s.a.v.)
Bedr-i Dücâ: Karanlığı gideren ay.
Muîn-i Beşer: İnsanlığın yardımcısı.
Cevher-i Zât: Yaratılışın cevheri.
Mürşid-i A’zâm: En büyük irşad edici.
Dürr-i Beyzâ: En beyaz inci.
Neyyir-i A’zâm: En yüce aydınlık; güneş.
Dürr-i İstifâ: Seçilmiş inci.
Nizâmü’l-Âlemîn: Âlemlerin düzeni.
Dürr-i Yektâ: Eşsiz inci.
Nûr-ı Âlem: Âlemin nuru.
Dürr-i Yetîm: Yetim, eşsiz inci.
Resûlu’s-Sakaleyn: İnsan ve cinlerin peygamberi.
Emlâhü’l-Arap: Arapların en güzeli.
Fahr-i Âdem: İnsanlığın övüncü.
Rûh-ı A’zâm: En yüce ruh.
Fahr-i Kâinât: Kâinatın övüncü.
Sadr-ı Bedr-i Kâinât: Kâinatın sinesindeki ay.
Hayru’l-Beşer: İnsanların en hayırlısı.
Sehâb-ı Rahmet: Rahmet bulutu.
Habîb-i Kibriyâ: Zatı yüce olan Allah’ın habibi.
Ser-çeşme-i Kerem: Cömertlik çeşmesinin başı.
Hayru’l-Mürselîn: Peygamberlerin en hayırlısı.
Serv-i Bostân-ı Dîn: Din bahçesinin selvisi.
Seyyidü’l-Mürselîn: Peygamberlerin reisi.
Hayru’l-Verâ: Yaratılmışların en hayırlısı.
Seyyidü’s-Sâdât: Seyyitlerin reisi.
İmâmü’l-Enbiyâ: Peygamberlerin reisi.
Sultân-ı Enbiyâ: Peygamberler sultanı.
Kân-ı Şefâat: Şefaat kaynağı.
Şahenşâh-ı Asfiyâ: Asfiyaların şahı.
Mahbûb-ı Hak: Hakk’ın habibi.
Şâh-ı Rüsûl: Peygamberler sultanı.
Mahbûb-ı Hüdâ: Allah’ın habibi.
Edebiyatımızda Esmâ-i Nebî-Peygamberimiz (s.a.v.)’in İsimleri- ve Esmâ-i
Şems-i Kevneyn: İki cihanın güneşi.
Mâh-ı Münîr: Parlak ay.
Şems-i Sübhân: Hakk’ın güneşi.
Mefhar-i Âlem: Âlemin övünç vesilesi.
Tabîb-i Marîz-i İsyân: İsyan hastalarının doktoru.
Ukde-Güşâ: Düğümleri çözen.
Nizâmü’l-Âlemîn (s.a.v.)’in Farklı Tabaka ve Âlemlerdeki İsimleri:
Peygamberimiz’in isimlerinden bahseden hemen her kitapta, Rûh-ı Seyyidü’lEnâm (a.s.m.)’ın farklı âlemlerde farklı isimlerle anıldığına dair rivayetler bulunmaktadır
Bu rivayetlere göre Âmiru’n-Nâhî(s.a.v.) farklı âlemlerde şu isimlerle anılmaktadır:
Abdü’l-Kerîm: Cennet ehli katında.
Abdü’l-Kâdir: Karalarda.
Abdü’l-Cebbâr: Cehennem ehli katında.
Abdü’l-Müheymin: Denizlerde.
Abdü’l-Hamîd: Arş ehli katında.
Abdü’l-Kuddûs: Balıklar katında.
Abdü’l-Mecîd: Diğer melekler katında.
Abdü’l-Mugîs: Haşerat katında.
Abdü’l-Vehhâb: Nebiler katında.
Abdü’r-Rezzak: Vahşiler katında.
Abdü’l-Kahhar: Şeytanlar katında.
Abdü’s-Selâm: Yırtıcı hayvanlar katında.
Abdü’r-Rahîm: Cinler katında.
Abdü’l-Mü’min: Hayvanlar indinde.
Abdü’l-Hâlık: Dağlar katında.
Abdü’l-Gaffar: Kuşlar indinde.
Ebu’l-Erâmil (s.a.v.)’in Künyeleri:
Kaynaklarda belirtildiğine göre Râkibü’n-Necîb(s.a.v.)’in 4 tane künyesi bulunmaktadır.
Ebu’l-Mü’minîn(s.a.v.)’in künyeleriyle ilgili şöyle bir hususiyet bulunmaktadır. Sâhibü’lBeyân(a.s.m.) kendi isimlerinin verilmesi konusunda bir sınırlandırmada bulunmamasına rağmen künyeleriyle künyelenilmemesi hususunda insanları uyarmıştır
Urvetü’l-Vüskâ(a.s.m.)’ın künyeleri şunlardır:
Ebû İbrâhim: İbrahim’in babası.
Ebu’l-Kâsım: Kâsım’ın babası.
Ebu’l-Erâmil: Kimsesizlerin sahibi.
Ebu’l-Mü’minîn: Mü’minlerin sahibi.
Buraya kadar görüldüğü gibi Halîlü’r-Rahmân(a.s.m.)’ın her biri başka bir ruh hâline hitap
eden yüzlerce hatta binlerce ismi bulunmaktadır. Fâtihü’l-Künûz(a.s.m.)’ın isimlerinin çokluğu O’nun şerefine delâlet ettiği (Yeniterzi, 1992, s.89). gibi, ümmeti için de bir övünç vesilesidir
Kaynak : EDEBİYATIMIZDA ESMÂ-İ NEBÎ-PEYGAMBERİMİZ (S.A.V.)’İN İSİMLERİ- VE ESMÂ-İ NEBÎ METİNLERİ * Bekir BELENKUYU
Abdü’l-Kerîm: Cennet ehli katında.
Abdü’l-Kâdir: Karalarda.
Abdü’l-Cebbâr: Cehennem ehli katında.
Abdü’l-Müheymin: Denizlerde.
Abdü’l-Hamîd: Arş ehli katında.
Abdü’l-Kuddûs: Balıklar katında.
Abdü’l-Mecîd: Diğer melekler katında.
Abdü’l-Mugîs: Haşerat katında.
Abdü’l-Vehhâb: Nebiler katında.
Abdü’r-Rezzak: Vahşiler katında.
Abdü’l-Kahhar: Şeytanlar katında.
Abdü’s-Selâm: Yırtıcı hayvanlar katında.
Abdü’r-Rahîm: Cinler katında.
Abdü’l-Mü’min: Hayvanlar indinde.
Abdü’l-Hâlık: Dağlar katında.
Abdü’l-Gaffar: Kuşlar indinde.
Ebu’l-Erâmil (s.a.v.)’in Künyeleri:
Kaynaklarda belirtildiğine göre Râkibü’n-Necîb(s.a.v.)’in 4 tane künyesi bulunmaktadır.
Ebu’l-Mü’minîn(s.a.v.)’in künyeleriyle ilgili şöyle bir hususiyet bulunmaktadır. Sâhibü’lBeyân(a.s.m.) kendi isimlerinin verilmesi konusunda bir sınırlandırmada bulunmamasına rağmen künyeleriyle künyelenilmemesi hususunda insanları uyarmıştır
Urvetü’l-Vüskâ(a.s.m.)’ın künyeleri şunlardır:
Ebû İbrâhim: İbrahim’in babası.
Ebu’l-Kâsım: Kâsım’ın babası.
Ebu’l-Erâmil: Kimsesizlerin sahibi.
Ebu’l-Mü’minîn: Mü’minlerin sahibi.
Buraya kadar görüldüğü gibi Halîlü’r-Rahmân(a.s.m.)’ın her biri başka bir ruh hâline hitap
eden yüzlerce hatta binlerce ismi bulunmaktadır. Fâtihü’l-Künûz(a.s.m.)’ın isimlerinin çokluğu O’nun şerefine delâlet ettiği (Yeniterzi, 1992, s.89). gibi, ümmeti için de bir övünç vesilesidir
Kaynak : EDEBİYATIMIZDA ESMÂ-İ NEBÎ-PEYGAMBERİMİZ (S.A.V.)’İN İSİMLERİ- VE ESMÂ-İ NEBÎ METİNLERİ * Bekir BELENKUYU
16.07.2022
