Varis, ‘venöz yetmezlik’ adı verilen bir toplardamar (ven) hastalığının belirtisi. Bacaklardaki toplardamarlar genişliyor, içlerindeki kirli kanın tek yönlü olarak ilerlemesini sağlayan kapakçıklar geri kaçırmaya başlıyorlar. Sonuçta bacak damarları kıvrıntılı bir yapıya dönüşüyor. Şişlik, ağrı, yara gelişiyor. Sağlığı ve bazen de hayatı tehdit ediyor. Varisler estetik açıdan da istenmeyen görüntülere neden oluyor. Tıbbi kademeli basınçlı çoraplar ise varis oluşumunun geciktirilmesinde ve tedavi sürecinde önemli yer tutuyor. Varis çorabı denilince akla gelen sık ve sert dokumalı çoraplar artık geride kaldı. Eski varis çoraplarının yerini alan kademeli basınçlı çoraplar, toplardamarla lenf-damar hastalıklarının önlenmesinde, tedavisinde, gebelik sırasında ve uzun süreli yolculuklarda yüz güldürüyor
Varis çorabında son dönemdeki yenilikler nelerdir?
Aşırı kalınlıkları, sık ve sert dokumaları yüzünden cildin havalanmasına engel olmaları, çok zor giyilebilmeleri, lastik bölgelerinin ciltte yara yapması, farklı bölgelere farklı basınç uygulayamamaları, estetikten çok uzak olmaları gibi nedenler yüzünden insanlar, ‘anneanne çorabı!’ diye bilinen ‘klasik varis çorapları’ndan yıllardır uzak durmaya çalışmış, kullanmak durumunda olanların ise yaşamları ciddi derecede kısıtlanmıştır. Eski varis çoraplarının yerini alan günümüz ‘kademeli basınçlı çoraplar’ı ise tüm bu olumsuz öğeleri ortadan kaldırmıştır. Gerek kullanılan malzemeler, gerek kullanılan örgü ve üretim teknikleri, bu yeni çorapları çok daha rahat kullanılabilir hale getirmiştir. Dizaltı, dizüstü, kasık, külotlu, açık ve kapalı parmak gibi modeller üretilmiştir.
Kademeli Varis Çorabı nedir?
Kademeli basınçlı varis çorapları, bacaklarınızdaki dolaşımı arttırmaya yardımcı olan, bacağınızı hafifçe sıkıştıran özel olarak yapılmış, esnek çoraplardır. Bacak damarlarınızdaki kirli kan yukarı, kalbe doğru akmalıdır. Varis çorapları ayak bileğinize doğru bir miktar basınç uygular ve bacağınızda yukarı doğru kademeli olarak basıncı azaltır. Bu şekilde yarattığı masaj etkisiyle, kanın ayak bileğinden yukarıya doğru akışını sağlar.
Varis Çorapları tarafından bacaklarınıza uygulanan baskı miktarı milimetre cıva (mmHg) olarak tanımlanır.
* Varis tedavisinde kademeli basınçlı çorapların kullanımı ne kadar önemli?
Güncel varis tedavileri sonrasında, eski elastik bandajların yerine kademeli basınçlı çoraplar, iki hafta süreyle kullanılır. Ayrıca bu çoraplar, varis oluşumunu geciktirmek için ara sıra, varisleri tedavi edilemeyecek kadar ilerlemiş/tedavi olmayı reddeden hastalarda uzun süreli, ağrı ve şişlik yakınmalarını baskılayabilmak içinse aralıklı olarak tercih edilir.
* Başka kimler kullanabilir bu çorapları?
Uzun süre oturmak, bacak damarlarımızda kanın göllenmesine yol açabilir. Göllenen bu kanın pıhtılaşma olasılığı yüksektir. Buna derin venöz tromboz denir. Zira bacaklarımızı rahatça oynatma, uzatma şansımız azalır. Bu; uçak, otobüs, araba fark etmeksizin, tüm uzun mesafe yolculuklarında bizleri bekleyen bir tehlikedir. Pıhtının, tıkadığı bacak toplardamarından koparak kalbe ve akciğerlere ulaşması, ölümcül tablolar doğurabilir. Başta varisleri olan, kendilerinde ve/veya ailelerinde varis ya da derin venöz tromboz hikayesi bulunanlar olmak üzere herkesin, özellikle uzun yolculuklarda, basınçlı çoraplar giymeleri uygundur.
Bacaklarındaki derin venlerde pıhtı (DVT)’si veya varisleri olanlar. Ya da ailesinde bu hastalıkların bulunduğu kişiler.
Varis tedavisi planlananlar ve tedavi görmüş hastalar.
Yeni ameliyat olmuş kişiler.
Yataktan çıkamayanlar veya bacaklarını hareket ettirmekte zorlananlar.
Uzun süre hareketsiz olarak oturmayı veya ayakta durmayı gerektiren işler yapanlar (araç sürücüleri, öğretmenler vb).
Hamile kadınlar.
Uzun uçak yolculuğu yapacak kişiler.
Bacaklarında kılcal görünümlü damarların olabildiğince geç oluşmasını isteyen tüm kadın ve erkekler.
Varis çorapları nasıl seçilir ve kullanılır?
* Basınçlı çorapların özellikleri neler?
Aşırı kalınlıkları, sık ve sert dokumaları yüzünden cildin havalanmasına engel olmaları, çok zor giyilebilmeleri, lastik bölgelerinin ciltte yara yapması, farklı bölgelere farklı basınç uygulayamamaları, estetikten çok uzak olmaları gibi nedenler yüzünden insanlar, bazılarınca ‘anneanne çorabı’ diye adlandırılan ‘klasik varis çorapları’ndan yıllardır uzak durdu. Günümüzün ‘kademeli basınçlı çorapları’ndaysa gerek kullanılan malzemeler, gerek üretim teknikleri, bu ürünleri çok daha rahat kullanılabilir hale getirdi. Farklı renklerde, dizaltı, dizüstü, kasık, külotlu, açık ve kapalı parmak gibi modelleri var.
Kademeli basınçlı çorapların en büyük özelliklerinden biri, farklı bacak düzeylerine farklı basınç uygulayabilmeleri. Basıncın şiddeti ayak bileği düzeyinde en yüksekken, dize ve kasığa doğru azalır. Böylece cilt altındaki dokulara uygulanan basınç yükselir, böylelikle kılcal damarlardan doku arasına sıvı kaçışı azalır, lenf damarları ve kılcal damarların doku arasındaki sıvıları geri emişi artar. Sonuçta doku arasında oluşan ödemi geriletir veya önler. Diğer yandan bu çoraplar, damarların aşırı dolarak genişlemelerinin önüne geçer, kanın daha hızlı yol almasını sağlar.
Basınçlı çorapların yapımında elastik özellik taşıyan malzemeler kullanılır. Bazı çoraplar, mikrop barındırmama özelliği taşıyan gümüş tekstil ipliklerinden üretilir.
* Bu çorapların çeşitleri var mı ?
Düz örgüyle üretilmiş çoraplar, daha yüksek basınç sağlarlarken çevresel örgüyle yapılanlar, daha estetik görüntü verir. Çoraplar, sağladıkları basınca göre (mmHg. birimiyle ifade edilir) farklı tiplerde ve farklı durumlarda kullanılır.
a-Dinlendirici veya hafif basınçlı klas I çoraplar: (16-18 veya 18-21mmHg.) ayak ve bacaklarda yorgunluk, hafif ödem, ince kılcal damar varisleri bulunanlar, uzun süre oturma/ayakta durmayı gerektiren bir yaşam tarzı sürdürenlerle önlem amaçlı kullanmayı arzulayan kişiler tarafından tercih edilir.
b-Orta basınçlı klas II çoraplar: (23-32 veya 30-40mmHg.) ilk gruptakilere ek olarak orta derecede varisleri bulunanlara, varis tedavi sürecinde olanlara, bacak damarlarınra pıhtı oluşmuş kişilere ve gebelere uygundur.
c-Yüksek basınçlı klas III çoraplar: (34-46 veya 40-50mmHg.) ilk iki gruptakilere ek olarak bacaklarında varislere bağlı yara açılmış olanlarda ve tedavi şansını kaybetmiş hastalarda kullanılır.
d) Anti-emboli çoraplar: (18mmHg.) uzun süre yatakta kalmak zorunda olan kişilerde, cerrahi tedavilerin öncesinde ve sonrasında pıhtı oluşumunun önüne geçmek için tercih edilir.
Varis çorabı nasıl giyilir?
Bacağınız belirgin bir şekilde şişmişse ve / veya ağrı şiddetli ise, kademeli varis çoraplarını kullanmak zor olabilir. Bunları giymeyi kolaylaştırmak için, önce bacaklarınızı ve ayak bileklerinizdeki şişliği azaltmak gerekir. Önce uzanın ve birkaç dakika boyunca ayaklarınızı kalbinizin seviyesinin üzerine yükseltin. Ardından çorapları herhangi bir tür çorap giyer gibi ayağınızdan geçirin.
Kademeli varis çorabı kullanırken en iyi sonuçları elde etmek için bazı ipuçları:
Kademeli varis çoraplarınızı olabildiğince her gün giyin.
Kumaşı daha iyi kavramak için lastik eldiven kullanın.
Bütün gün çorap giymeye tahammül edemiyorsanız, bir seferde birkaç saat giyin ve her gün bu süreyi artırın.
Sabah ilk işiniz kademeli varis çorabınızı giymek olsun.
Etkili olması için en doğru seçim ve uygunluk esastır.
Kilo alıp vermenizin çorabınızın bacağınıza uyumunu etkileyeceğini unutmayın.
Yıkama talimatlarına özellikle dikkat edin.
Çoraplarda kırışıklıklara izin vermeyin.
Çorapları kesmeyin veya değiştirmeyin.
Çorap bacağınızdayken asla katlamayın.
Uzun süre uyuşukluk veya karıncalanma meydana gelirse veya mavimsi soluk bir renk oluşursa çorapları çıkarın.
Unutmayın ki, kadınların %80, erkeklerin de %40’ının bacaklarında, yaşamlarının bir döneminde bacaklarında varisler belirecektir. Kademeli varis çorabı giyilmesi, bu hastalığın oluşumunu önlemese dahi, sorunun daha geç ortaya çıkmasına yardımcı olur.
