5510 Sayılı Kanun’un 93. Maddesi gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri SGK hükümlerinin uygulanması sonucu alacakları devir ve temlik edilemez. Daha fazla bilgi almak için http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/06/20060616-1.htm linkini tıklayabilirsiniz.
Buraya kadar sorun yok. Hiç kimse emeklinin maaşına haciz koyamaz.. Yapmak istese de icra müdürü böyle bir talebi geri çevirir.
Bu işin bilinen kısmı. Bir de bilhassa bankadan kredi alan emeklilerin bilmesi gereken bir başka konu var ki, kanun böyle dese de emeklinin maaşına haciz veya bloke konulacak bir durum da söz konusu. İşte burası emeklilerin hiç ama hiç istemediği bir durum ki, kendilerinin uyanık sanıp "maaşıma banka haciz koyamaz" deyip kredi çekmek için banka kapılarını aşındıranları biraz bilgilendirelim.
Banka Hangi Hallerde Haciz Koyar?
Banka emekli maaşına haciz koyabiliyor. Sözleşme gereği borçlu olan emekli izin vermiş oluyor. Yargıtay bu durumda genelde bankayı haklı bulunuyor. Bu nedenle sözleşmeleri okumadan imza atılmamalıdır. Emekli aylığı alanlar banka kredisi talep ederken, Sosyal Güvenlik Kurumundan olan alacaklarını teminat ve rehin olarak göstermekte, kullanmış oldukları krediyi ödememeleri halinde de, emekli maaşlarına banka tarafından bloke (el ) konmaktadır. Sözleşmeyi baz alan bankalar, maaşı haczetme hakkına sözleşmeyle sahip olduklarını ve emeklinin bu noktada rızası olduğunu belirtebiliyorlar. Bu sebeple, kredi alırken imzalanan sözleşmeleri dikkatlice okumak ve içeriğinden emin olmaksızın imzalamamak gerekiyor.
İşte Yargıtay Kararı,
‘’….. davacının bankadan aldığı kredi borcunu sözleşme şartlarına uygun olarak ödememesi halinde sözleşme gereğince kullandırılan kredinin teminatı olarak maaşından kesinti yapılmasını kabul etmesi ve diğer teminat öngören hükümlerin sözleşmeye konulmasına rıza göstermesinin haksız şart olarak kabulü de mümkün değildir. Zira davacı yürürlükteki bu yasaları bilerek sözleşmenin her sayfasını ayrı ayrı imzalamış olup, serbest iradesi ile sözleşme şartlarına uygun olarak kredi borcu taksitlerinin bankadan aldığı maaşından kesilmesi için talimat verdiğine göre artık sözleşmenin söz konusu hükmünün müzakere edilerek kararlaştırılmadığı söylenemez.
Ayrıca bankanın yaptığı işlemin sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerin dürüstlük kuralına aykırı düşecek şekilde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olduğu kabul edilemez. Davacının bankadan kullandığı kredi borcunu sözleşme şartlarına uygun olarak ödemesi zorunludur. Davacının taksitlerin maaşından ödenmesini ihtirazı kayıtsız kabul edip daha sonra dava açıp kesinti bedelini geri istemesi hakkın kötüye kullanılması olup, iyiniyet kurallarıyla bağdaşmaz(Türk Medeni Kanunu m.2).
Tüketici haklı bir sebep olmadan sözleşmeyi tek taraflı feshedemez, ifası yapılmış bedellerin iadesini isteyemez, bu şekilde edimin tek taraflı geri istenmesi de hukuken himaye göremez. Aksi halde, kredi isteyen kişinin mali durumu ve maaş gelirine göre borcunun ödenebileceği güvencesiyle kredi veren bankanın alacağının imkânsızlaşması, kötü niyetli bir kredi borçlusunun borcunu hiç ödememesi gibi bir sonuç doğacaktır.
Hal böyle olunca, (yerel) mahkemece uyuşmazlığın sözleşmeye bağlılık, ahde vefa ilkesi ve tarafları bağlayan sözleşme hükümleri çerçevesinde çözümlenmesi gerekirken (yerel mahkemece) yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir (Y.13.HD. 5.4.2017, 2017/1528-4002).’’
Özetle, Emekli, dul ve yetim aylığı alanların, banka kredisi kullanırken dikkatli olmalarında yarar var. Çünkü, ödenmeyen kredi nedeniyle bankanın, emekli, dul ve yetim maaşlarını bloke etme ve kesinti yapma hakkı var.
SGK'da isterse Haciz Koyar.
SGK kendi alacağı için emekli maaşına haciz koyabilir mi?’ 5510 Sayılı kanunun 88’inci maddesine göre, SGK’nın emekliden prim ya da Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDK) gibi alacağı varsa, emekli maaşına dörtte birine haciz konulabiliyor. Yani emekli maaşına haciz oranı yüzde 25’tir. Konulan haciz miktarı ise emekli maaşının yüzde 25’inden fazla olmamaktadır.
Nafaka Borcu Olan Emeklinin Maaşına Haciz Konulabilir
Emeklinin nafaka borcuna da haciz konulabiliyor. Emekli kişinin ‘’maaşımdan kesilebilir’’ gibi bir onay vermesi durumunda da emekli maaşına haciz gelebilmektedir. Kısacası, yukarıda sayılan durumlar ve nafaka borçları dışında emekli maaşları haczedilemiyor.
Memur Emeklisinin Maaşına Haciz Gelebilir
5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nda emekli maaşlarının haciz edilemeyeceğine dair bir hüküm bulunmadığından, memur emeklilerin maaşlarına haciz konulabilir.
Devlet kurumuna borçlu olmanız (vergi borcu, idari para cezası gibi...) ve bu borcun icra takibine düşmesi sonucunda aylığınıza 1/4 oranında (yüzde 25) kesinti uygulanır.
Muayene ücretleri, reçete ve ilaç katılım payları maaşınızdan kesilir. Muayene katılım paylarını e-Devlet'ten sorgulayabilirsiniz.
Dernek aidatları nedeniyle de maaşta eksilmeler olabilir. Dernek aidatları yılda bir kez ve şubat ayında kesiliyor.
E-Devlet'ten Kesintilerini Sorgula
e-Devlet sistemine T.C. kimlik numaranız ve şifreniz ile giriş yaptıysanız 'Arama' kısmına 'emekli aylığı kesintileri' yazmanız yeterli. Buradan ilgili ay ve yıl seçilerek geçmiş ay kesintileri de görülebiliyor. Ayrıca 4A, 4B, 4C muayene katılım payını sorgulamak isterseniz; giriş yaptığınız sayfadaki 4A/4B/4C Muayene Katılım Payı Sorgulama sekmesini kullanabilirsiniz.
Derleme: @erolkaranet - 15.07.2020
