Pazarlık üzerine pazarlık nedir? Satım üzerine satım, pazarlık üzerine pazarlık yapmak caiz midir?
Ticaretle uğraşan bir Müslümanın, İslâm'ın alışverişe dair koyduğu bütün hükümleri ana hatlarıyla bilmesi gerekir. Günlük hayatta yapılan alışverişleri Allah'ın razı olacağı bir usûlde yürütebilmek için de bu hükümleri asgarî ölçüde bilmek her Müslüman için farzdır.
"Ey îman edenler! Birbirinizin mallarını haksızlıkla değil, karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle yeyin, (haram ile) nefsinizi mahvetmeyin. Allah şüphesiz size merhamet eder. Bunu, kim aşırı giderek haksızlıkla yaparsa onu ateşe sokacağız. Bu, Allah'a kolaydır. " (Nisâ, 4/29-30).
Hanefiler bir kimsenin satımı üzerine satım yapmayı, muhayyerlik süresi içerisindeyken üçüncü bir kişinin müşteriye gelerek, “Bu satımı feshet. Ben bu maldan daha iyisini sana daha ucuza satayım” demesi veya satıcıya gelerek, “Sen bu satımı feshet. Ben o malı daha yüksek fiyata senden alayım” demesi olarak anlayarak böyle yapmanın haram olduğunu söylemişlerdi.
Diyanet’in İlmihal-2 “İman ve İbadetler” kitabında yer alan bilgilerden yola çıkarak, Satım üzerine satım, pazarlık üzerine pazarlık yapmak hakkında merak edilenleri derledik.",
SATIM ÜZERİNE SATIM, PAZARLIK ÜZERİNE PAZARLIK YAPMAK CAİZ MİDİR?
Hadiste 'Bir kimse din kardeşinin satımı üzerine satım yapmasın' (Müslim, 'Nikâh', 49; 'Büyû'', 7, 8, 11) buyurulmuştur.
PAZARLIK ÜZERİNE PAZARLIK YAPMA HÜKMÜ KİMLER İÇİN GEÇERLİDİR?
İslâm hukukçularının çoğunluğu bu hususta Müslüman-zimmî ayırımı yapmaksızın, bu hükmün zimmînin alım satımı ve pazarlığı için de geçerli olduğunu belirtmişlerdir. Çünkü burada bir kul hakkının ihlâli söz konusudur. İnsan hakları, kul hakları konusunda İslâm dini herkese eşit davranılmasını ve saygı gösterilmesini tavsiye etmiştir.
* Bir Müslüman’ın pazarlığı üzerine pazarlık yapmak doğru değildir, alış veriş tahakkuk etmişse bunun üzerine bozucu bir teşebbüs doğru değildir. (Müslim)
* Müşterileri kızıştırarak piyasayı yükseltmek ve pahalılık meydana getirmekten kaçınmak gerekir. (Müslim)
SONUÇ
Başka birinin alışverişi üzerine alışveriş yapmak haramdır. Alimlerin görüşleri budur. Bu tür alışverişi şöyle açıklayabiliriz: Alıp almama hakkının sabit olduğu bir sırada başka biri her hangi bir ürünü satın alma durumunda olan kardeşine gider ve "Bu alışverişi yok say, sana daha düşük fiyatla vereyim" veya satıcı konumundakine giderek "Bu alışverişi boz, ben senden daha yüksek fiyatla alayım" der. Yahut ürünün ilk sahibine giderek "Sattığını geri al, ben senden daha yüksek bir fiyatla satın alayım" der. Ya da satıcıya giderek "Satışı iptal et, senden daha yüksek fiyatla satın alayım" der. Bunların tamamı, haram hükmündedir.
