Sağlık sorunu ya da hastalık nedeniyle hacamat yaptırmak isteyen birinin orucu bozulur mu, hacamat yapan kişinin orucu tehlikeye girer mi, Ramazan'da hacamat yaptırmak sakıncalı mı?
Önce Hacamat nedir ?
Hacamat (Arapça: حجامة, Hijamah, hajamat), deriden ufak ensizyonlardan vakum yolu ile kan alınmasıdır. Genellikle iki omuz arasından, sırttan, başın arka tarafından yahut vücudun herhangi bir yerinden bardak veya boynuzla alınır. Argoda hafif yaralama olarak kullanılmaktadır. Hacamat modern tıpta sözdebilim olarak karakterize edilir, yapılışı ise sahte doktorluk olarak değerlendirilir. Sağlığa olumlu bir etkisi olduğuna dair herhangi bir kanıt yoktur, zarar verme olasılığı vardır. Hacamat yönteminden, Milattan önceki dönemlerden kalma Hint tıp yöntemleri olan Ayurveda metinlerinde bahsedilmiştir. Antik dönemlerde Mezopotamya, Mısır ve Yunanistan'da uygulanmıştır. Hacamat, İslam dininde Hazreti Muhammed'in (sav) tavsiye ettiği bir sünnet olarak kabul görür. Çeşitli hadisler buna kaynak gösterilir (Wikipedia)
Hacamat ile ilgili meseleler fıkıh kitaplarımıza da konu olmuştur. Yukarıda zikredilen hadîsler ışığında İslâm âlimleri, hacamata mendub hükmünü vermişler ve hacamat yapmanın ve yaptırmanın orucu bozup bozmadığı, ihramlı iken hacamat yaptırılıp yaptırılamayacağı, hacamatın abdesti bozup bozmadığı, hacamat yapan kişilere ücret verilmesi gerekip gerekmediği gibi konuları işlemişlerdir.
Bu konuların en önemlisi ihramlı ve oruçlu iken hacamat yapılıp yapılamayacağıdır. Temel hadîs kaynaklarında Peygamberimiz’in (sallallahü aleyhi ve sellem) ihramlı iken hacamat yaptırdığına yani kan aldırdığına dair sahih rivayetler olduğundan (Bk. Buhârî, Savm, 22; Müslim, Hac 87, 88) ihramlı iken saç kestirmemek şartıyla hacamatın caiz olduğu hususunda âlimler arasında görüş birliği olmuştur.
Ramazan ayında oruçlu iken kan aldırmak meselesine gelince, hadîs kaynaklarında, Hz. Peygamber’in, oruçlu iken kan aldırdığı nakledildiği gibi, (Bk. Buhârî, Savm 32, Tıb, 11; Ebû Dâvûd, Savm 30.) başkalarına oruçlu iken kan aldırmayı yasakladığı rivayetler de bulunmaktadır. (Bk. Buhârî, Tıb 11, Savm 32; Ebû Dâvud, Savm 28, 29, 30) Enes b. Mâlik, oruçlu iken hacamat yaptırmadıklarını ifade ederken oruçluya hacamatı yasaklayan hadîslerin hacamatın oruçluya sıkıntı vereceği hususuna bağlamaktadır. (Ebû Dâvûd, Savm 32) Buna göre oruçlunun hacamat yaptırması mümkün ve caiz olduğu söylenebilir. Ancak oruçludan kan alınması, vücudu zayıf düşürecekse veya oruç tutmayı zorlaştıracaksa bu durumda hacamat yaptırmanın mekruh olacağı nakledilmiştir. Buna göre zaruret olmadıkça Ramazan ayında, gündüz kan aldırmayıp akşam iftardan sonra kan aldırmayı tercih etmenin daha uygun olacağı belirtilmiştir. Fakat bu durumda da Resulullah’ın (sallallahü aleyhi ve sellem) hacamatın aç karnına daha faydalı olacağı buyruğu göz ardı edilmemelidir.
****
Ramazan'ın gündüzünde hacâmât yapan ve yaptıranın orucu bozulur. diyen alimlerde mevcuttur.
Buna göre Ramazan'ın gündüzünde hacâmât yapan ve yaptıranın, o günün orucunu devam ettirmeleri (hacâmâttan sonra yemek ve içmek sûretiyle oruçlarını bozmamaları) ve daha sonra o günü kaza etmeleri gerekir, denilmektedir.
Çünkü Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmuştur:
أَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ. [ رواه أبو داود وابن ماجه وصححه الألباني في صحيح أبي داود ]
"Hacâmât yapan da, yaptıran da orucunu bozmuştur."(Ebu Davud, hadis no: 2367. İbn-i Mâce, hadis no: 1679. Elbânî, 'Sahih-i Ebî Davud', hadis no: 2074'de hadisin sahih olduğunu belirtmiştir.) (islam.qa)
****
Oruçlu iken kan vermek ve vücuda kan almak orucu bozar mı? sorusuna Din İşleri yüksek kurulunun verdiği cevap şöyle;
"Ramazan’da oruçlu iken kan verenin orucu bozulmaz (İbn Kudâme, el-Muğnî, IV, 50-52). Vücuda kan almak ise, beslenme, gıda alma kapsamına girdiği için orucu bozar. Kan vermenin orucu bozup bozmaması ile ilgili olarak birbirine zıt iki rivayet vardır. Bunlardan birine göre Hz. Peygamber (s.a.s.), “Hacamat yapanın ve yaptıranın (vücuttan tedavi maksadıyla kan alanın ve aynı amaçla vücudundan kan aldıranın) orucu bozulur.” (Ebû Dâvûd, Savm, 28) buyurmuştur. Öte yandan Resûlullah’ın (s.a.s.) oruçlu iken hacamat yaptırdığı rivayet edilmiştir (Buhârî, Savm, 32; Ebû Dâvûd, Savm, 29).
Bu iki hadisi birlikte değerlendiren bilginlerin çoğu, birinci hadisi “Hacamat yapan kişinin, kanı özel alet ile emerken ağzına kaçırabileceği, hacamat yaptıran ise kan verdiği için zayıf düşerek hasta olabileceği için oruçları bozulma tehlikesi ile karşı karşıya kalır.” şeklinde yorumlamış ve ikinci hadisi esas alarak kan vermenin orucu bozmayacağı sonucuna varmışlardır."
Bu açıklamada hacamatla yapılan bir kan aldırmadan fazla bir söz edilmemesi üzerine yaptığımız farklı araştırmalarda şu sonuçları da elde ettik.
Hacamat nedir, kan aldırmaktır. Oruçlunun kan aldırması, orucunu koruyamayacak derecede zayıf düşmesinden korkulursa mekruhtur, değilse mekruh olmaz. Bununla beraber ihtiyata uygun düşen, bunu güneş batışından (iftardan) sonraya bırakmaktır. [Bilmen, Ö.N., B. İslam İlmihali, s. 288, md. 93]
Ramazan ayında oruçlu iken kan aldırma meselesi.
Hadîs kaynaklarında, Rasûlullah Efendimizin (s.a.v.), oruçlu iken kan aldırdığı nakledildiği gibi, [Bkz. Buhârî, Sahih, Savm, 32, Tıb, 11; Ebû Dâvûd, Sünen, Savm, 30] başkalarına oruçlu iken kan aldırmayı yasakladığına dair rivayetler de bulunmaktadır. [Bkz. Buhârî, Sahih, Tıbb, 11, Savm 32; Ebû Dâvud, Sünen, Savm 28, 29, 30] Enes b. Mâlik (r.a.), oruçlu iken hacamat yaptırmadıklarını ifade ederken, oruçluya hacamatı yasaklayan hadîsleri, hacamatın oruçluya sıkıntı vereceği hususuna bağlamaktadır. [Ebû Dâvûd, Sünen, Savm, 32]
Binaenaleyh oruçlunun hacamat yaptırması mümkün ve caiz olduğu söylenebilir. Ancak, yukarıda Ömer Nasuhi Bilmen merhumdan da naklettiğimiz üzere oruçludan kan alınması, vücudu zayıf düşürecekse veya oruç tutmayı zorlaştıracaksa bu durumda hacamat yaptırmanın mekruh olacağı zikredilmiştir.( Halisece)
Yine bir tavsiyeye göre,
Ramazan ayında hacamat yaptırılabilir. Ancak bu gerçekleştirilirken hem hacamat yapan hem de yaptıran kişinin çok dikkat etmesi önerilir. Özellikle ağzı kapalı bir şekilde yapılması ağza kan girmesini engelleyerek orucun bozulmasını önler. Aynı şekilde hacamat yaptıran kişinin de buna dikkat etmesi gerekmektedir. Tüm bu bilgilerin ışığı altında Ramazan'da eğer hacamat yaptırılacak ise, iftardan sonra belli bir zaman dilimi içerisinde ele alınabilir.
Şüphesiz doğrusunu Allah c.c bilir
Derleme : @erolkaranet - 06.04.2022
