Kur’an’da Oruç tutmanın farziyetini bildiren, “Ey iman edenler, oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de farz kılındı…” (Bakara, 183) ayetinde İslam öncesi dinlerdeki orucun varlığı da bildirilmektedir.
Oruç sadece İslâmiyet tarafından değil çoğu dünya dini tarafından farz kabul ediliyor. Neredeyse insanlık tarihinin tümünde oruç tutmak yer almaktadır. Hatta Müslümanlıktan haberdar olmayan ya da Müslümanlığa meyletmeyen, Allah'ı tanımayan putperest toplumlarda, ilkel kabilelerde; tanrılarını mutlu etmek veya gazabından korunmak için oruç tutulduğu kayıtlarda mevcuttur.
Tarih sayfalarını incelediğimizde, tüm milletler ve çeşitli dinlerin izleyenleri büyük zorluklarda ve sıkıntılarda hemen oruca sarıldığına şahit oluyoruz. Gerçi ümmetlerin oruç tutma kuralları birbirinden farklı olmuştur. Bu ümmetler bazen yemekten el çekmiş, bazen bir adağı yerine getirmek üzere sükut orucu tutmuştur.
İnsan toplumlarının nefis köreltmek, kendisini nimetlerden mahrum bırakarak tanrı ve/veya tanrılarına armağan olarak sunduğu bir inanç şekli olarak görülebilmektedir.
Dinlerin hepsinde oruç ibadeti vardır; ancak süresi ve mahiyeti farklılık arz etmekte, günün bir bölümünden yıllara, perhizden hiçbir şey yememeye kadar değişik uygulamalara sahne olmaktadır. Hz. Musa as kutsal kitapta yer alan on emir kitabelerini yüce Allah’tan teslim almadan önce Sina dağında kırk gece gündüz oruç tuttu ve ibadet etti ve yemekten ve içmekten el çekti. Yahudilerin kutsal kitabı Eski Ahid’de Hz. Davut, Azra, İlyas, Daniyal ve diğer birçok seçkin kulun ( Hepsine selam olsun ) oruç tuttuğundan söz edilmiştir
Günümüzde de hala farklı din anlayışlarında oruç tutulduğu görülmektedir.
Budizm, Hinduizm, Teoizm, Brahmanizm, Jainizm, Manihaizm gibi semavi olmayan dinlerde de oruç önemli yer tutar.
İşte onlardan bazıları
1. Hristiyanlık'ta Oruç
Hristiyanlık'ta da oruç tıpkı İslamiyet'teki gibi farzdır.
Hristiyanlık'ta oruç kilisenin üçüncü emridir. Kuran'ın bildirdiğine göre oruç Hristiyanlara da farz kılınmıştır. Hristiyanlık'ta oruç ve perhiz aynı anlamda kullanılır. Orucun amacı, işlenmiş günahların cezasını bu dünyadan çekmeye başlamaktadır. İncil, oruca büyük önem verir ve övgüyle bahseder. Ancak orucun zamanı, uyulacak kurallar Hristiyan mezhepleri arasında farklılık gösterir
Hristiyanlık'ta oruç tutma yaşı 21'de başlar. Hristiyanlar, 60 yaşına kadar oruç tutar. Oruç konusunda 1966 yılında alınan Roma kararlarında bu konu yazılı olarak belirtilmiştir.
Hristiyanlıkta iki çeşit oruç bulunur. Okaristi orucu yani şükran orucu ve ekleziyastik oruç yani kilise orucu. Bu iki çeşit orucu Katolik'ler tutar, Protestanlar tutmaz. Hristiyanlık, çarşamba, cuma ve cumartesi günleri ile bazı yortuların arefe günlerinde oruç tutmayı teşvik eder. Hristiyan inancına göre Hz. İsa, çarşamba günü ele verilmiş, cuma günü çarmıha gerilmiş ve cumartesi günü de gömülmüştür.
Hz. İsa'nın öldükten sonra dirildiği ve göğe çıkarıldığına inanılan Paskalya'da oruç tutulması önemlidir. Paskalya öncesinde iki gün oruç tutmak, dindar Hristiyanlar arasında yaygın bir uygulamadır.
2. Musevilik'te Oruç
Musevilik'te oruç: Yom Kippur olarak adlandırılır.
Tevrat'ta bazı günlerde oruç tutulması emredilmektedir. Yahudilikte oruç, nefsi terbiye etme ve acı çekme aracı sayılırken; bazen de Allah'a yaklaşma aracı olarak kabul edilmektedir. Tevrat'a göre, Hz.Musa Tur Dağında 40 gün 40 gece kalmış ve bu süreyi oruç tutarak geçirmiştir.
Arabistan'ın çeşitli bölgelerinde yaşayan Yahudiler, oruç tuttuklarında yatsıdan sonra da bir şey yemezlerdi. Hatta bazı Müslümanlar da oruçla ilgili ayetler tamamlanmadan önce aynı Yahudiler gibi hareket ederdi.
Babil döneminde matem ve üzüntü sembolü olarak oruç tutulurdu. Yahudiler, Allah'ın kendilerine felaketler verdiğine inandıkları dönemlerde sürekli oruç tutardı.
Oruca, çocuklar 12. yaşlarından bir ay alınca başlar. Tutulması gerekli görülen tek oruç Yom Kippur adı verilen kefaret orucudur. Kippur pişmanlık anlamındadır. Yahudiler bu günde günahlarından pişman olurlar. Allah da onları affeder. Yom Kimpur İbranice'de 'tövbe günü' anlamındadır.
Yahudilerin en büyük ibadet günlerinden olan Kippur, büyük oruç günü olarak kabul edilir. Yom Kippur denen ve 19 Nisan'da başlayıp bir hafta süren Pesah Bayramı orucu ise genellikle Hamursuz Bayramından sonra gelen, pazartesi ve perşembe günleri tutulur.
Yahudilikte Yom Kippur'da oruç tutmak şarttır. İmsak, önceki akşam güneş batarken başlar. O gece ve ertesi gün ilk iki yıldız görününceye kadar da yemek içmek yasaktır. Bu süre yaklaşık 25 saattir. Yom Kippur orucunun Hz. Musa'nın Allah'tan buyruklarını almak üzere Tur Dağı'na gittiğinde, Yahudilerin altın bir buzağıya tapınmalarından ötürü tutulduğu anlaşılmaktadır.
Yahudiler Babil dönüşünden sonra Kudüs'ün tahrip edilmesi ve diğer felaketler nedeniyle dört ayrı oruç daha ortaya çıkarmışlardır. Bazı Talmud yorumcuları, bu 4 orucun başka devletlerin himayesi altındaki Yahudiler tarafından tutulması gerektiğini, aksi takdirde gerekli olmadığını belirtir.
Yahudilerde oruç genellikle şafağın sökmesinden ilk yıldızın görülmesine kadar sürer. Ancak Yom Kippur gibi bazı oruçlar, bir akşamdan ertesi akşama kadar devam eder.
3. Hinduizm'de Oruç
Hint dinlerinden Hinduizm'de oruç, nefsi terbiye için yılın belirli aylarında ve günlerinde oruç tutulur. İbadet amacıyla duaların okunduğu günlerde oruç tutulması gerekir. Hinduizm'de oruç genellikle belirli bazı besinleri yememe, yani bir çeşit perhiz şeklindedir.
4. Taoizm'de Oruç
Doğu kültürlerinin dinlerinden Taoizm'de oruç, daha geniş bir anlamda ele alınmıştır. Burada oruç, sağlığı koruma ve böylece yaşlanmayı geciktirme özelliğiyle ön plana çıkar. Çinliler, ayrıca büyük bayram günleri ile kötülüklerin arttığı dönemlerde de, kendilerini korumak için oruç tutarlar.
5. Brahmanizm'de Oruç
Güney Asya Hint dinlerinden Brahmanizm'de her ayın 12 ve 13'üncü günlerinde oruç tutmak gelenektir. Brahmanizm'de yaşlılar, hastalar ve çocuklar dahi oruçtan muaf değildir. Bazıları insani isteklerini yenmek için 15 gün boyunca oruç tutar. Bu süre içinde bir yudum sudan başka bir şey yeyip içmeleri orucu bozar.
6. Jainizm'de Oruç
Hint dinlerinden Jainizm'de orucun kuralları daha serttir. Jainistler kesintisiz olarak 40 gün oruç tutarlar. Bu dinin kurucusu Mahavira'nin (M.Ö 599-527) kendisine işkence yaparak dinde yüksek dereceye ulaşmaya çalıştığı, et ve yumurta yemediği ve hatta ölünceye kadar da oruç tuttuğu söylenmektedir.
7. Budizm'de Oruç
Güneydoğu Asya dinlerinden Budizm, oruca en fazla önem veren dinlerdendir. Budizm'in kurucusu Buda'ya göre, ne dünyaya bağlanmak ne de dünyadan vazgeçmek gerekir. Bu amaca ulaşmak için koyduğu kuralların birincisi ise, her iki ayda bir oruç tutmak ve bu süre içerisinde toplum içinde tüm günahlarını itiraf etmektir. Buda'ya göre sonsuz kurtuluşa, yani Nirvana'ya engel olan tek şey arzulardır. Kurtuluş ancak arzuları terk etmekle sağlanır. Ve arzulardan kurtulmanın birinci yolu da oruç tutmaktır.
8. Maniheizm'de ve Diğer Etnik Dinlerde Oruç
Manilikte oruç, ışığı gönderen güneş ve aya dua etmek amacıyla tutulur. Babil ve Asurluların da oruca büyük önem verdiği bilinir.
Eski Mısır'da ise oruç, genellikle dini bayramlarda tutulur.
Avrupa yerel dinleri: Keltler'in oruç tuttuğu, eski Romalı ve Yunanların da orucu felaketlerden kurtulmak için bir yol olarak kabul ettiği bilinir.
Tarih sayfalarını incelediğimizde, tüm milletler ve çeşitli dinlerin izleyenleri büyük zorluklarda ve sıkıntılarda hemen oruca sarıldığına şahit oluyoruz. Gerçi ümmetlerin oruç tutma kuralları birbirinden farklı olmuştur. Bu ümmetler bazen yemekten el çekmiş, bazen bir adağı yerine getirmek üzere sükut orucu tutmuştur.
İnsan toplumlarının nefis köreltmek, kendisini nimetlerden mahrum bırakarak tanrı ve/veya tanrılarına armağan olarak sunduğu bir inanç şekli olarak görülebilmektedir.
Dinlerin hepsinde oruç ibadeti vardır; ancak süresi ve mahiyeti farklılık arz etmekte, günün bir bölümünden yıllara, perhizden hiçbir şey yememeye kadar değişik uygulamalara sahne olmaktadır. Hz. Musa as kutsal kitapta yer alan on emir kitabelerini yüce Allah’tan teslim almadan önce Sina dağında kırk gece gündüz oruç tuttu ve ibadet etti ve yemekten ve içmekten el çekti. Yahudilerin kutsal kitabı Eski Ahid’de Hz. Davut, Azra, İlyas, Daniyal ve diğer birçok seçkin kulun ( Hepsine selam olsun ) oruç tuttuğundan söz edilmiştir
Günümüzde de hala farklı din anlayışlarında oruç tutulduğu görülmektedir.
Budizm, Hinduizm, Teoizm, Brahmanizm, Jainizm, Manihaizm gibi semavi olmayan dinlerde de oruç önemli yer tutar.
İşte onlardan bazıları
1. Hristiyanlık'ta Oruç
Hristiyanlık'ta da oruç tıpkı İslamiyet'teki gibi farzdır.
Hristiyanlık'ta oruç kilisenin üçüncü emridir. Kuran'ın bildirdiğine göre oruç Hristiyanlara da farz kılınmıştır. Hristiyanlık'ta oruç ve perhiz aynı anlamda kullanılır. Orucun amacı, işlenmiş günahların cezasını bu dünyadan çekmeye başlamaktadır. İncil, oruca büyük önem verir ve övgüyle bahseder. Ancak orucun zamanı, uyulacak kurallar Hristiyan mezhepleri arasında farklılık gösterir
Hristiyanlık'ta oruç tutma yaşı 21'de başlar. Hristiyanlar, 60 yaşına kadar oruç tutar. Oruç konusunda 1966 yılında alınan Roma kararlarında bu konu yazılı olarak belirtilmiştir.
Hristiyanlıkta iki çeşit oruç bulunur. Okaristi orucu yani şükran orucu ve ekleziyastik oruç yani kilise orucu. Bu iki çeşit orucu Katolik'ler tutar, Protestanlar tutmaz. Hristiyanlık, çarşamba, cuma ve cumartesi günleri ile bazı yortuların arefe günlerinde oruç tutmayı teşvik eder. Hristiyan inancına göre Hz. İsa, çarşamba günü ele verilmiş, cuma günü çarmıha gerilmiş ve cumartesi günü de gömülmüştür.
Hz. İsa'nın öldükten sonra dirildiği ve göğe çıkarıldığına inanılan Paskalya'da oruç tutulması önemlidir. Paskalya öncesinde iki gün oruç tutmak, dindar Hristiyanlar arasında yaygın bir uygulamadır.
2. Musevilik'te Oruç
Musevilik'te oruç: Yom Kippur olarak adlandırılır.
Tevrat'ta bazı günlerde oruç tutulması emredilmektedir. Yahudilikte oruç, nefsi terbiye etme ve acı çekme aracı sayılırken; bazen de Allah'a yaklaşma aracı olarak kabul edilmektedir. Tevrat'a göre, Hz.Musa Tur Dağında 40 gün 40 gece kalmış ve bu süreyi oruç tutarak geçirmiştir.
Arabistan'ın çeşitli bölgelerinde yaşayan Yahudiler, oruç tuttuklarında yatsıdan sonra da bir şey yemezlerdi. Hatta bazı Müslümanlar da oruçla ilgili ayetler tamamlanmadan önce aynı Yahudiler gibi hareket ederdi.
Babil döneminde matem ve üzüntü sembolü olarak oruç tutulurdu. Yahudiler, Allah'ın kendilerine felaketler verdiğine inandıkları dönemlerde sürekli oruç tutardı.
Oruca, çocuklar 12. yaşlarından bir ay alınca başlar. Tutulması gerekli görülen tek oruç Yom Kippur adı verilen kefaret orucudur. Kippur pişmanlık anlamındadır. Yahudiler bu günde günahlarından pişman olurlar. Allah da onları affeder. Yom Kimpur İbranice'de 'tövbe günü' anlamındadır.
Yahudilerin en büyük ibadet günlerinden olan Kippur, büyük oruç günü olarak kabul edilir. Yom Kippur denen ve 19 Nisan'da başlayıp bir hafta süren Pesah Bayramı orucu ise genellikle Hamursuz Bayramından sonra gelen, pazartesi ve perşembe günleri tutulur.
Yahudilikte Yom Kippur'da oruç tutmak şarttır. İmsak, önceki akşam güneş batarken başlar. O gece ve ertesi gün ilk iki yıldız görününceye kadar da yemek içmek yasaktır. Bu süre yaklaşık 25 saattir. Yom Kippur orucunun Hz. Musa'nın Allah'tan buyruklarını almak üzere Tur Dağı'na gittiğinde, Yahudilerin altın bir buzağıya tapınmalarından ötürü tutulduğu anlaşılmaktadır.
Yahudiler Babil dönüşünden sonra Kudüs'ün tahrip edilmesi ve diğer felaketler nedeniyle dört ayrı oruç daha ortaya çıkarmışlardır. Bazı Talmud yorumcuları, bu 4 orucun başka devletlerin himayesi altındaki Yahudiler tarafından tutulması gerektiğini, aksi takdirde gerekli olmadığını belirtir.
Yahudilerde oruç genellikle şafağın sökmesinden ilk yıldızın görülmesine kadar sürer. Ancak Yom Kippur gibi bazı oruçlar, bir akşamdan ertesi akşama kadar devam eder.
3. Hinduizm'de Oruç
Hint dinlerinden Hinduizm'de oruç, nefsi terbiye için yılın belirli aylarında ve günlerinde oruç tutulur. İbadet amacıyla duaların okunduğu günlerde oruç tutulması gerekir. Hinduizm'de oruç genellikle belirli bazı besinleri yememe, yani bir çeşit perhiz şeklindedir.
4. Taoizm'de Oruç
Doğu kültürlerinin dinlerinden Taoizm'de oruç, daha geniş bir anlamda ele alınmıştır. Burada oruç, sağlığı koruma ve böylece yaşlanmayı geciktirme özelliğiyle ön plana çıkar. Çinliler, ayrıca büyük bayram günleri ile kötülüklerin arttığı dönemlerde de, kendilerini korumak için oruç tutarlar.
5. Brahmanizm'de Oruç
Güney Asya Hint dinlerinden Brahmanizm'de her ayın 12 ve 13'üncü günlerinde oruç tutmak gelenektir. Brahmanizm'de yaşlılar, hastalar ve çocuklar dahi oruçtan muaf değildir. Bazıları insani isteklerini yenmek için 15 gün boyunca oruç tutar. Bu süre içinde bir yudum sudan başka bir şey yeyip içmeleri orucu bozar.
6. Jainizm'de Oruç
Hint dinlerinden Jainizm'de orucun kuralları daha serttir. Jainistler kesintisiz olarak 40 gün oruç tutarlar. Bu dinin kurucusu Mahavira'nin (M.Ö 599-527) kendisine işkence yaparak dinde yüksek dereceye ulaşmaya çalıştığı, et ve yumurta yemediği ve hatta ölünceye kadar da oruç tuttuğu söylenmektedir.
7. Budizm'de Oruç
Güneydoğu Asya dinlerinden Budizm, oruca en fazla önem veren dinlerdendir. Budizm'in kurucusu Buda'ya göre, ne dünyaya bağlanmak ne de dünyadan vazgeçmek gerekir. Bu amaca ulaşmak için koyduğu kuralların birincisi ise, her iki ayda bir oruç tutmak ve bu süre içerisinde toplum içinde tüm günahlarını itiraf etmektir. Buda'ya göre sonsuz kurtuluşa, yani Nirvana'ya engel olan tek şey arzulardır. Kurtuluş ancak arzuları terk etmekle sağlanır. Ve arzulardan kurtulmanın birinci yolu da oruç tutmaktır.
8. Maniheizm'de ve Diğer Etnik Dinlerde Oruç
Manilikte oruç, ışığı gönderen güneş ve aya dua etmek amacıyla tutulur. Babil ve Asurluların da oruca büyük önem verdiği bilinir.
Eski Mısır'da ise oruç, genellikle dini bayramlarda tutulur.
Avrupa yerel dinleri: Keltler'in oruç tuttuğu, eski Romalı ve Yunanların da orucu felaketlerden kurtulmak için bir yol olarak kabul ettiği bilinir.
