Kertenkele öldürmek sevap mıdır ? diye sorulan bir soruya hangi kertenkele için bunu soruyorsunuz tarzında bir soru sormalısınız.
Bu soruyu soran kişinin kertenkele hadisi şerifini öğrenmiş olması ve bunun akıl ve mantığa ters gelip şaşırmış olarak sorması olasıdır.
Önce şunu belirtmeliyiz ki, kertenkele üzerine hatta onun öldürmenin 100 sevap kazandıracağı üzerine söyleniş hadisi şerif mevcuttur ve bir çok kaynakta yer aldığı için sahih olması da kuvvetli muhtemeldir.
Ancak, yukarıda da değindiğimiz gibi soruyu sorana bu soruyu hangi kertenkele için sorduğunu sormamız lazımdır.
Bu hadis her kertenkele için geçerli olmayıp işin özüne inmeyenlerin paldır küldür her sakallıyı dedeleri, sanmaları misali her kertenkele için geçerli olması zannetmelerindendir.
Oysa, konuyu biraz daha inceleseler öldürülmesi sevap getiren kertenkele bildiğimiz çayır çimende gördüğümüz o küçük sevimli hayvancıklar değil.
Kimileri hiçbir yorum yapmadan, kayıtsız şartsız kertenkele öldürmeyi neredeyse ibadet sayarken; kimileri bu rivayetleri toptan inkâr etmekte, bu rivayetler üzerinden hadislerin tamamına ilişmekte ve ‘bize Kur’ân yeter’ noktasında uçuk neticeler çıkarmaktadır. Oryantalistler ise böyle rivayetleri çarpıtarak alıp İslâm düşmanlığına malzeme yapmaktadır.
****
Hadiste bahsedilen sizin bildiğiniz kertenkeleler değildir. Kertenkelenin yüzlerce çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan sadece bir cinsi kast edilmiştir ve o cinsi de zehirlidir…
Kertenkelenin Arapça karşılığı “el-Vezağa”dır. Ancak Vezeğa kertenkele değildir.
Onun büyüğü “SâmmuEbras” diye isimlendirilmiş olup Türkçe karşılığı zehirli alaca keler ya da zehirli iri kelerdir buna Boncuklu Keler adı da verilmektedir.
Bu hayvan insanlara zarar veren zehirleyici ve bir kısım hastalıklara sebep olan mikropları taşıyan bir hayvandır. Hamam böceği ve örümcek gibi haşerelerle beslendiğinden dolayı onların taşıdığı tüm mikropları taşıyan zararlı bir keler cinsidir.
Genelde kırsal kesimlerde bulunan evlerin duvarlarında dolaşarak yaşayan bir hayvandır.
Bu hayvanın öldürülmesi ile ilgili olarak çeşitli rivayetler hadisler rivayet edilmektedir.
Bunlardan bir tanesinde "Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem Boncuklu Keleri fuveysika (fasıkcık) diye isimlendirerek öldürülmesini emrettiği nakledilmektedir (Müslîm, Selâm 144 (2238); Ebû Davud, Edeb 176).
Fasıkcık kelimesi günahkarlar için kullanılan bir kelimedir.
Bir kişinin günahkar diye isimlendirilebilmesi için teklif ehli yani ibadetle mükellef olması gerekir. Hayvanlar ibadetlerle mükellef olmadığından dolayı bu hayvanın fasıkcık diye isimlendirilmesinin sebebi ne olabilir?
Cevap:
Çünkü kertenkele fasıktır yani günahkârdır.
Günahkâr olmasına gelinca; İbrahim (Aleyhisselam) ateşe atıldığı vakit yeryüzündeki bütün hayvanlar ateşi söndürmeye çalışmış, ama kertenkele ateşin daha da çok yanması için üflemiştir.
1) Aişe (Radiyallahu Anha) şöyle dedi:
“Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kertenkeleye fasıkcık (günahkâr) dedi.”
Müslim 2239/145, İbni Mace 3230, Ebu Davud 5262
2) Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi:
“Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Herkim kertenkeleyi ilk vuruşta öldürürse ona yüz sevap vardır. Kim de onu ikinci vuruşta öldürürse ona birinciden aşağı olmak üzere sevap vardır. Kim üçüncü vuruşta öldürürse ona da ikinciden aşağı olmak üzere sevap vardır’buyurdu.”
Müslim 2240/147, Tirmizi 1511, Ebu Davud 5263, İbni Mace 3229, Ahmed bin Hanbel 1/420
3) Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Kertenkeleyi ilk vuruşta öldüren kimse için yetmiş sevap vardır’ buyurdu.”
Ebu Davud 5264, Müslim 2240/147
4) Saibe (Rahmetullahi Aleyh) şöyle dedi:
“Bir gün, Aişe (Radiyallahu Anha)’nın yanına girdim ve odasında bir mızrak gördüm. Bunun üzerine Aişe (Radiyallahu Anha)’ya:
–Ey mü’minlerin annesi! Sen bu mızrakla ne yapıyorsun? diye sordum. Aişe (Radiyallahu Anha) şöyle dedi:
–Biz bununla kertenkele öldürüyoruz. Çünkü İbrahim (Aleyhisselam) ateşe atıldığı vakit yeryüzündeki bütün hayvanlar ateşi söndürmeye çalışmış, yalnız kertenkele buna katılmamıştır. Çünkü o İbrahim (Aleyhisselam)’ın üzerine ateşi üfürdüğünü, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bize haber verdi ve Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bize kertenkeleyi öldürmeyi emretti.”
İbni Mace 3231, Buhari 7/3150, Ahmed bin Hanbel
Ayrıca başka bir rivayette de Hazreti Aişe validemiz Boncuklu Kelerin Mescidi Aksa'da yangın çıktığında da ateşi üfleyerek alevlendirmeye çalıştığını ifade etmiştir.
İmamı Nevevî bu hayvanın öldürülmesi ile ilgili olarak iki sebep zikreder.
Bunlardan birincisi bu hayvanın zehirli olması ve taşıdığı mikroplar sebebiyle çeşitli hastalıklara sebep olması, İkincisi ise Allâh Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem'in yukarıda zikredilen sebepten dolayı ona fasıkcık ismini vermesidir. Kendilerine fasıkcık adı verilen ve insanlara zarar veren benzeri diğer hayvanlar gibi Boncuklu Keler de Harem bölgesinde de Hil (Haremin dışında ki) bölgede de olsa öldürülmesi caiz olan hayvanlardandır.
İhramlının öldürmesinin caiz olduğu hayvanlar, kuduz köpek, yılan, akrep, fare ve Boncuklu Kelerdir.
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem insanlara zarar vermeleri sebebiyle bu hayvanlara fasıkcık adını vermektedir.
Bunların hepsinin ortak özelliği insanlara zarar veren hayvanlar olmalarıdır.
Âlimler Boncuklu Kelerin de bu grupta olduğunda ittifak etmişlerdir (Nevevî, Müslîm Şerhi, c.7, s.404).
Üzerinde durulması gereken bir husus daha vardır.
Allâh Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem başka bir Hadisi Şerif'te şöyle buyurmaktadır; "Boncuklu Keleri bir vuruşta öldürene yüz sevap vardır. İkinci darbede öldürene bundan daha az sevap verilir. Üçüncü vuruşta öldürene ise bundan daha az sevap verilir (Müslîm, Selâm 147 (2240); Ebû Davud, Edeb 175; Tirmizî, Ahkâm 1).
Bu hadiste sanki boncuklu kelerin öldürülmesine bir teşvik ve bir acımasızlık olduğu gibi bir anlam yüklenebilir.
Ancak tam tersi bir vuruşta bu hayvanın öldürülmesinin emredilmesinde onun eziyet çekmemesi maksadı gözetilmiştir.
En temiz öldürmeyi iman ehlinin yaptığını (Ebû Davud, Cihad 120; İbn-i Mace, Diyât 30) ifade eden Allâh Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem bir hayvanın dahi eziyet çektirilmeden öldürülmesini emretmiştir.
Sonuç olarak, Boncuklu Kelerin iki sebepten dolayı öldürülmesi emredilmiştir.
İslâm insanların maslahatını gözeten ve onlardan zararı gideren bir dindir.
Bu sebeple zararlı olmaları sebebiyle, akrep, yılan, kuduz köpek ve çaylak gibi bazı hayvanların öldürülmesine izin vermiştir. İnsanların canına zarar veren haşeratla ve zararlı mahlûkatla mücadele etmenin dinimizce meşrû olduğunu da biliyoruz.
Aynı sebepten dolayı Boncuklu Kelerin öldürülmesine de izin vermiştir. Zararlı olmayan kertenkeleyi öldürmeye ise izin yoktur. Bu günahtır.
Zannedildiği gibi İslâm masum bir hayvanın öldürülmesine izin vermemiştir. Bizim dinimizin yürek taşıyan her canlıya merhametli olmamızı emrettiğini biliyoruz. Susuz bir köpeği sulayan bir günahkâr adamın sırf bu sebeple bağışlandığını, bu merhametin her canlı için geçerli olduğunu müjdeleyen Peygamber Efendimiz’dir (asm).
Derleme : Erol Kara
