TDV İslam Ansiklopedisi, cübbe için "Türkçe’de cüppe şeklinde de söylenen Arapça cübbe İspanyolca’ya jupa, aljupa, İtalyanca’ya giuppa, giuppone ve Fransızca’ya jupe, jupon şekillerinde geçmiştir." diye tanımlar.
Eser devamında "Osmanlılar’da cübbe en çok ilmiye sınıfı tarafından benimsenmiş, beyaz tülbentli sarıkla beraber ilim ve din adamlarının belirgin kıyafeti haline gelmiştir." der.
Cübbe genelde de, Akademisyenler, Hâkim, Savcı ve Avukatlar, Diyanet İşleri Başkanı, Müftüler, İmamlar tarafından kullanılmıştır ve kullanıma da devam etmektedir.
Bu sayılanların giydiği cübbelerde düğme ve cep yoktur. Toplumun hürmette ve saygıda kusur etmemesi gereken bu kurumların çalışanları daima sağlam, ciddî ve güvenilir görülmüştür.
Sayılan kurumların çalışanları da halk tarafından gerçekleri ifade ederken hiç kimseden çekinmeden ilmin izzetinin gereğini yerine getiren, toplumun güvenini sağlayan, dini kurum çalışanlarının Kur’ân’ın ve Peygamberimizin (asm) emirlerini eğip bükmeden olduğu gibi anlatan topluma örnek olun kimseler olarak dimağlara işlenmiştir.
Yine İslam Ansiklopedisne göre, "Halkın örfüne uyarak gerek nübüvvetten önce gerekse sonra cübbe giyen Hz. Peygamber’in bunu diğer elbiselerden üstün tuttuğuna dair herhangi bir bilgi yoktur. " denilirken cübbenin Abbasiler döneminde din adamları tarafından siyah renk uygun görülerek kullanılmaya başladığını öğrenmekteyiz.
Hakim, savcı, avukat Avukatlar yasal düzenleme gereği duruşmalara cübbe ile çıkmak zorundadır. Diyanet İşleri Başkanı, müftü ve imamların da buna benzer yükümlülükleri ile görev yerlerinde ya da törenlerde, toplantılarda toplumun önüne cübbeli çıkması yer alır. Din görevlilerin cübbelerini siyah olarak kullanılması asırlar sürse de son 10 yıldır rengarenk hatta üzerinde bir çok işlemeleri, nakışlı, sahne kostumü bir hale dönüşmüş. duruma geldi.
Ciddi, ağırbaşlı, güvenilir din adamlarının da artık parmakla gösterilecek hale geldiği günümüzde saray kostümüne dönen cübbeleri taşıyanların rengarenk olması gibi..
CÜBBELER NEDEN SİYAHTIR
Prof.Dr. Ekrem Buğra Ekinci, bu konuda yazdığı makalesinde "Eskiden imamlar, derin dinî bilgisi, entelektüel müktesebatı, kılık kıyafeti, güzel sesi ile cemiyete rol modeli teşkil eden seçkin şahıslardı. Hükümet ile halk arasında köprü vazifesi görürlerdi. Abbasîlerin başkadısı İmam Ebu Yusuf’a, Halife Harun Reşid en efdal renk hangisidir diye sorduğunda, “Kur’an-ı kerimin yazıldığı mürekkebin rengi” cevabını vermişti. Bundan beri kadılar, imamlar, Cuma hatibleri siyah cübbe giyer, beyaz sarık sarardı. Şiî Fâtımîler, buna inat, imamlara beyaz cübbe giydirdi. 1839 tarihinde, kadıların da imamlar gibi beyaz sarık sarıp siyah cübbe giymeleri hakkında ferman neşredilmişti. Bu kıyafetin, her bakımdan dinin şan ve şerefini muhafazaya elverişli olduğu düşünülmüştür. Bir önceki diyanet işleri reisinin yegâne icraati, imam cübbesini beyaza boyamak oldu. Kendisine de makamı ile mütenasip olmayan ve Macar operet kahramanlarını andıran simli nakışlı bir cübbe yaptırdı. " diyerek konunun vehametini ortaya koymuştur. Kur'an-ı Kerim'in yazıldığı mürekkebin siyah oluşu nedeniyle siyah olması gerekir denilen cübbedeki asıl mananın bir diğerine bakacak olursak, siyahın bütün renkleri yuttuğunu biliriz. Yani renkler siyah içinde kaybolur. Allah c.c dinini insanlara aktarmakla görevli olanların da tüm bozuk düşünceleri, sapıklıkları yok edercesine dünyevi nefisten vazgeçip tüm ilahi emrin karşıtı düşünceleri yok ettirip Allahın emir ve yasakları doğrultusunda yaşamı şekillendirmeye çalışmaları siyah cübbeyle temsil edilir.
CÜBBELER NEDEN CEPSİZDİR
Normalde, namazın şartlarını iyi bilen her erkek imamdır. Bu yüzden imametlik kimseden korkmadan serbestçe ifa edilir. Bunun için Allah'ın rızası gözetilir.Bir imam olarak mihraba geçen kişi peygamberin vekili olduğunu bilir. Kendini onun yerine koyar. Yaşamını, ruhunu onunla özdeşleştirir. Dünyevi menfaat beklemez.Kimseden beklenti içine girmez. Yaptığı görevden dolayı hediye almaz, rüşvet almaz, bahşiş almaz, ücret istemez. İşte burada cübbenin cepsiz olma durumu ortaya çıkar.
Hakim ve avukatlar da böyledir. Avukatlık mesleği niteliğinden dolayı bağımsızlığı gerektirdiği için cübbenin düğmeleri de bulunmamaktadır. İmam cübbesinde olduğu gibi..
Hukukçular “Hâkimlerin ve Avukatların giydikleri cübbeler; hiç kimsenin önünde iliklenmesin diye düğmesiz, rüşvet almasınlar diye cepsizdir.” derken imamlarında bu düşünce içinde oldukları düşünülür.
Derleme : Erol Kara - 09.02.2020
