Bilhassa hacca ve umreye giden hanımların en büyük korkularından biri bu ibadeti yaparken adet günlerine denk gelmeleridir. İbadetlerini istedikleri gibi yapamamanın düşüncesi ile çareler arayan hanımlar geciktirici ilaçlar kullanmak zorunda kalmaktadırlar. Biz de sitemizde bu ilaçların kadın sağlığına zararı olup olmadığını araştırdık.
TIBBİ AÇIDAN ADET GECİKTİREN HAPLARIN KULLANIMI
Prof. Dr. Cemil AKGÜL: Adet geciktirmek ya da daha az sayıda adet görmek isteyen kadınlar eğer oral kontraseptif (Doğum kontrol hapı) kullanabiliyorlarsa 21 tabletten sonra ara vermeden ikinci kutuya başlayarak adetten sakınmış olurlar ancak doğum kontrol haplarının sık görülen bir yan etkisi olan lekelenme kanamalarıdır. Lekelenme kanamaları hac ziyareti yapanlarda kabul edilebilir bir yan etki olmayabilir. Bu yan etkinin ilaca yeni başlayanlarda daha sık görüldüğü bilinmekle beraber kimlerde gerçekleşeceği öngörülememektedir.
Adet geciktirmek için ikinci bir seçenek ise tahmini adet başlangıcından 3-7 gün öncesinden başlanan yalnızca progesterone içeren ilaçlardır. Sınav, balayı, tatil gibi sosyal nedenlerle kullanımı çok yaygındır. Genellikle kısa süreli kullanıldığından yan etki görülme olasılığı oldukça azdır ve genellikle kullananlar memnundur.
Doğum kontrol hapları gebelikten korunma, adet düzensizliği, yumurtalık kistleri, hormon eksikliği gibi birçok tıbbi nedenlerle kullanılır.
Progesteronlar ise aşırı adet kanaması, hormon desteği, düşük tehdidi, adet düzensizliği gibi bir çok sebeplerle kullanılır.
Soru: Bu ilaçların içerikleri aynı mıdır.?
Piyasada mevcut ilaçların (Progesterone) etken maddeleri arasında etkinlik farkları olmakla birlikte gün içinde alınan tablet sayısı artırıldığında bu fark önemsenmeyecek düzeylere çekilmiş olur.
Doğum kontrol haplarının da içerikleri değişik olsa da medikal etkileri arasındaki fark oldukça önemsizdir.
Soru: Doktor kontrolü olmadan alınıp kullanılabilir mi?
Hayır
Soru: Alınan bu ilaçlar her bünyede istenen sonucu verir mi?
Bu ilaçların kullanılmasında sakınca olmayanlarda beraberinde etkileşebilecek başka bir ilaç almayanlarda uygun dozda ve sürede kullananlarda aynı sonuca ulaşılması beklenir.
Soru: Yan etkileri var mıdır? Varsa en çok hangi durumlarda görülebilir?
Genellikle kısa süreli kullanıldıklarından (progesterone) yan etki görülme olasılığı azdır ve görülse de yan etkiler kolayca tolere edilebilir. Göğüs ağrısı, şişkinlik, iştah artışı gibi yan etkiler görülebilir. Doğum kontrol haplarının yan etkileri bulantı, baş ağrısı gibi hafif ve sık yan etkileri dışında nadir fakat ciddi olan inme, akciğer embolisi ve bacak damarlarında pıhtılaşama gibi komplikasyonlar da görülebilmektedir.
Ancak adet geciktirmek için genellikle yalnızca progesterone içeren ilaçlar kullanıldığından yan etkiler nadiren ve nispeten hafif olarak görülmektedir.
Soru: Bu ilaçları kimler kullanamaz? Kullanması sakınca oluşturan durumlar olabilir mi?
Progesterone Aktif karaciğer hastalığı, damar tıkanıklığı ve gebe olanların kullanması sakıncalıdır. Doktor önerisiyle alınmalıdır. Doğum kontrol haplarının doktor kontrolünde başlanması gerekir.
Soru: Kısa süreli kullanımlar ile uzun süreli kullanımlar arasında, yan etkiler açısından bir fark var mıdır?
Yalnızca progesteronun uzun süre kullanılması pratik bir uygulama değildir ve kanama koplikasyonlarıyla karşılaşılabilir. Adetler birkaç ay önceden seyahat tarihine göre ayarlanarak kısa süreli kullanım sağlanabilir.
Soru: Bir hafta, on-onbeş gün hac yada umre yapacaklar için bu ilaçlar verilebilir mi? Ne tavsiye edilebilir? Çünkü bu hanımlar kendilerine farz olan tavafı bu kısa sürede yapmak zorundadırlar.
Belirtmiş olduğunuz kısa süreler için kullanım mümkündür ancak hac seyahatinden birkaç ay önce jinekoloğa başvurulursa adetler manipüle edilerek kutsal seyahat sırasında ilaç kullanma gereksinimi ortadan kaldırılabilir.
Soru: Hanımların hac ibadeti esnasında kullandıkları bu materyaller sebebiyle karşılaştıkları olumsuzluklar ne anlama geliyor?
Kullanım yanlışlıkları ya da ilacın unutulması gibi durumlarda kanama olabilir bu durumda eğer zaman sıkıntısı varsa sonuç hüsran olabilir. Kanama durumunda kanamayı durdurmak bazen mümkün olamaz fakat doktora başvurulursa başka ilaç takviyesiyle kanama durdurulabilir.
Soru: Uzun süreli giden hanımlardan bazıları yolculuğa çıkmadan çok öncesinde bu ilaçları almaya başlamaktadırlar. Orada kaldıkları bir ay boyunca da bu ilacı kullanmaya devam etmektedirler. Bu tür kullanım yanlış mı? İki âdetin ertelenmesi söz konusu.
Avrupa ve Amerika’da yıl içinde yıl içinde adet kanamasını azaltmak için 3 ay boyunca kullanılan ilaçlar mevcuttur böylece 2 adet atlamak mümkündür ancak ülkemizde bu preparat henüz mevcut değildir. Doğum kontrol hapları bu amaçla iki kutu arasında ara vermeden kullanılabilir fakat kanama komplikasyonu daha fazla olacaktır, bu da istenmeyen bir durumdur. Ayrıca yalnızca tavaf sırasında adetsiz olmak yeterliyse aylarca bu ilaçları kullanmak pratik bir uygulama değildir. Tekrar ifade etmek gerekirse seyahat tarihlerine göre adet birkaç ay öncesinden ayarlanarak hac vazifesinde ilaç kullanmak gereksinimi ortadan kalkacaktır. Ya da kısa bir süre kullanarak ibadet için yeterli bir süre sağlanacaktır.
Soru: Sağlıklı bir kullanım biçimi ve süresi var mıdır.?
Tahmini adetten 7 gün önce başlanarak adet görmek istemediği süre kadar kullanması doğru bir uygulama olacaktır.
Soru: Gerçekten de tamamen yasaklamayı gerektirecek bir durum var mı?
Hayır. Doğru (hekim kontrolünde) kullanıldığı takdirde herhangi bir olumsuz bir durumla karşılaşmak olası değildir.
Soru: Bu kullanımların benzeri ve farklı sebeplerle tekrarının bir riski var mıdır?
Hayır
Soru: Bu ilaçları kullanan fakat hiçbir sorunla karşılaşmayanlarda ilerde herhangi bir sorun oluşabilir mi?
Hayır
Soru: Gerçekten de bizim çok korkup sakınmamız gereken bir husus mudur?
Kesinlikle hayır. Bu ilaçların kontrolsüz olarak kullanılmasını önermiyoruz eğer hekime başvurulursa hem seyahat sırasında kendini gösterecek başka hastalıklar saptanabilir böylelikle tedavisi yapılmış olur ve kişiye uygun bir yöntem seçilir.
Prof. Dr. Cemil AKGÜL
İ.Ü. Tıp Fak. Kadın Doğum ABD Öğrtim Üyesi
13.11.2006
