Vefa Semti’nin 1934 yılındaki durumunu belgeleyen Pervititch haritasında, Vefa Caddesi üzerinde bulunan 31 ve 33 no’lu adalardaki yapıların, parsel büyüklüğü ve yapı oranları bakımından diğer sokaklara göre daha iyi korunmuş oldukları görülmektedir 30 no’lu adada görülen Karamürsel Mensucat Fabrikası
Bugün yerinde İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Okulunun bulunduğu alan...
1924 Nisanında ise TBMM’de sanayinin teşvik edilmesi ile ilgili müzakereler sırasında İzmit Milletvekili Mustafa Bey anlatıyor
“İzmit sahilimizde şirin bir kasabamız olan Karamürsel malum-ı aliniz, Yunanlılar tarafından kamilen yakılmış ve yıkılmıştır. Buradaki vatandaşlarımız, şimdi ağaç altında bir yuva aramakla ve maişetlerini tedarik etmekle meşgul bulunuyorlar. Orada bir de fabrikamız vardır ki, onu hepimiz tanırız ve mamulâtını giymekle iftihar ediyoruz, maatteessüf Yunanlılar onu da tahrip etmişlerdir. Tahrip edilen bu fabrika yüzünden geçinen bir kaç yüz halk ve sanayi-i milliyemiz kâmilen mahvolmuştur. Orası bittabi Anonim şirketidir, bunların servetleri o fabrikayı ihya edecek derecede değildir. Oradaki halk, rica ediyor. Fabrika, yeniden ihya edilsin. Bu suretle sanayi-i milliyemiz inkişaf etsin ve bu sayede biz de nafakamızı tedarik edelim, hem de memleket sanayi-i dâhilimizi giymekle iftihar etsin. Bunun için elli bin lira faslı mahsusuna ilâve edilmesini Ticaret Vekâleti’nden rica ediyorum.” diyordu
Düşman tarafından tahrip edilmiş olan bu fabrikanın yeniden ihya edilmesi halinde hem memleketin sanayiinin gelişeceği hem de bölge halkının iş bulmak suretiyle kalkınacağını vurguluyordu.
Ancak bütün İzmit milletvekillerinin Karamürsel Mensucat Fabrikası’nın yeniden ihyası için yaptıkları bütün bu çabalar sonuçsuz kaldı. Fabrika kurulduğu ve 30 yılı aşkın faaliyet gösterdiği Karamürsel kasabasından İstanbul Vefa’ya “Süleymaniye Kirazlı Mescit Sokak, No:31” adresine119 taşındı.
Ancak Karamürsel Mensucat Fabrikası’nın kaderini bu kez de 1955 yılı Aralık ayında çıkan bir yangın değiştirdi. Sultanhamam’da bir makaracı dükkânında çıkan yangın Karamürsel Mensucat’ın 2. Vakıf Han’ın alt katındaki mağazasına da sıçradı. Bu yangın zaten makineleri eskimiş ve bazı sıkıntıları olan firmayı daha da zor durumda bıraktı. 1957 yılında Karamürsel Mensucat Fabrikası tasfiye kararı aldı. Tasfiyeye kararının ardından fabrikanın makineleri parça parça satıldı. Karamürsel’in apre fabrikasını Sultanhamam tüccarlarından Ömer Avni Yel aldı. Sultanhamam Vakıf Han’daki perakende mağazası da Nuri Güven’e intikal etti. Nuri Güven perakende mağazasını aldığı zaman başına “Yeni” kelimesini ilave etmek suretiyle Yeni Karamürsel Mağazası’nı (YKM) kurdu. 1975 yılında tasfiyesi sona eren Karamürsel Mensucat Fabrikası nihai tasfiye paylarını da dağıttığını gazetelerden duyuruyordu. Büyük savaşlar ve çok sayıda kriz atlatan bu kurum ne yazık ki bu suretle tasfiye edildi. Türkiye’de pek çok sosyal, kültürel, ekonomik değişime tanıklık eden, perakende sektörünün günümüzdeki gelişmesine katkıda bulunan ve pek çok ilke imza atarak Karamürsel Mensucat’ın adını yaşatan Yeni Karamürsel Mağazaları ise 2013 yılı itibariyle satıldı. Böylece Türk tekstil sanayi tarihinin en eski özel sektör kuruluşu Karamürsel Mensucat, Batı ülkelerindeki asırlık kuruluşlar gibi yüzyılı aşan bilgi ve tecrübesi sayesinde sanayinin bir emektarı olarak varlığını sürdürmeyi başaramadı.
Kaynak : http://www.kocaelitarihisempozyumu.com/bildiriler2/80.pdf
