Vefa'daki Akaleptos Manastırı Kilisesi (Kalenderhane Camii) bu devrin bir yapısı olmakla beraber yapılan araştırmalarda Assisi'li Aziz Franciscus (1182-1226) 'un adını veren Latince yazılı bir freskonun bulunması Latin işgali sırasında buranın Katolik Fransisken rahipler tarafından kullanıldığını gösterir.
Bu yapı Latin Devrinden günümüze gelebilen tek belgedir. Bu yapı Latin Devrinden günümüze gelebilen tek belgedir.Yine eski adları bilinmeyen Vefa'da Kilise veya Molla Gürani Camii ile Çarşamba'da Hırami Ahmet Paşa Mescidi Orta Bizans Devrinin küçük ölçülü dini yapılarındandır
Kalenderhane Camii, İstanbul'un Vefa semtindedir. Doğu Ortodoks Kilisesi formundadır. Doğu Roma döneminden kalma bir yapıdır.
18. yüzyılda Osmanlı'lar tarafından camiye çevrilmiştir. Yüksek olasılıkla kilise ilk durumunda Theotokos Kyriotissa'ya adanmıştı. Yapı, Yunan haçı kemerli Bizans kilisesi örneğinin var olan birkaç örneğinden birini temsil eder.
Plan ve üslup özelliklerine göre binanın 9. veya 10. yüzyıla ait olduğu varsayılır. Yapı Osmanlı
döneminde ilk olarak Kalender Tarikatı'na mensup dervişler tarafından kullanıldığından adı Kalenderhane olmuştur.
Harap durumdayken 1970'li yıllarda restore edilmiştir. Özellikle yapı içinde yer alan mermer kaplamalar göz alıcıdır. Bu sitedeki ilk yapı,Roma hamamı idi.Altıncı yüzyılı takiben (tarihleme taş işçiliğine bakılarak yapılmıştır) kilisenin büyük kubbesi ve yarı kubbeleri Bozdağan kemerine rağmen yükseliyordu.
Daha sonra-olasılıkla yedinci yüzyıl-daha büyük bir kilise ,ilk kilisenin güneyine yapıldı.Üçüncü bir kilise ,tekrar kutsal yer olarak kullanılıyordu.Yarı kubbeler daha sonra Commenian döneminde onikinci yüzyılın sonu olarak tarihlenebilir Osmanlı'larca yıkıldı.
Kilise manastır yapıları ile çevreleniyordu, Osmanlı döneminde hepsi tamamiyle yıkıldı.Constantinople'un Latin'lerde fethinden sonra ,yapı Roma Katolik kilisesi olarak kullanıldı.Constantinople'un 1453 yılında fethinden sonra,klise Mehmed II tarafından Derviş Kalender tarikatına verildi.
Dervişler burayı medrese olarak kullanıyordu. O zamandan beri Kalenderhane (Kalender evi) olarak biliniyordu.18 nci yüzyılda Babussade Ağası Maktul Beşir,İmparatorluk saray ağası şefi,onu camiye dönüştürdü.
Yangından harap oldu,depremden zarar gördü. Cami 1854 yılında restore edildi.1930 yılında minaresinin yanıp çökmesinden dolayı terk edildi.Binanın himayesi 1970 den sonraya tarihlenir.Cecil L.Striker ve Doğan Kuban tarafından on yıllık bir çalışma ile tamamiyle restore edildi.Onlar yapıyı 12 nci yüzyıldaki haline tekrar geri getirdiler.
Dahası onlar minaresini ve mihrabını yeniden inşa ettiler.Caminin yeniden açılmasını sağladılar.
Mosquée Kalenderhane - Ancienne église Akataleptos ou Theodokos Kyriostissa - Kalenderhane Camii - Teodokos Kiryotisa ya da Akataleptos eski Bizans kilisesi - Vefa - Istanbul Le bâtiment initial daterait du règne de l’empereur Maurice (582-602), mais la construction actuelle est de l'époque byzantine. Lors de fouilles en 1966, de curieuses inscriptions figurant sur deux peintures murales ont été découvertes, indiquant que l’église était connue sous le nom de "Panaghia Kyriotissa". Le monastère est néanmoins identifié avec certitude en tant que celui du Christ Akataleptos. Il a été construit sous le règne de Justinien Ier et est mentionné dans deux actes de donation sous Mehmet le Conquérant.
KAYNAK :
Cogito 17 - Bizans - YKY Matheus ,Thomas F.(1976 )
Bzyantine Churches of Istanbul A Photograghic Survey.University Park:
Pennsylvania State University Press.ISBN 0-271-01210-2 Gülesoy,Çelik (1976).A guide to Istanbul
Istanbul:Kitapligi.OCLC 3849706 Krautheimer,Richard (1986).Architettum paleocristiane e bizantine Turin:Einaudi. ISBN 88-06-59261-0
