Noterlikler ortak cari hesap uygulaması Yasaya Uygun Bulundu
Noterlik Kanunu’nun Bazı Kurallarının Anayasa’ya Aykırı Olduğuna İlişkin İtirazın Reddi
Anayasa Mahkemesi 6/9/2018 tarihli toplantısında E.2017/163 numaralı dosyada 18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun bazı kurallarının Anayasa’ya aykırı olduğuna yönelik itirazın reddine karar vermiştir.
İtiraz Konusu Kural
Dava konusu kuralda, Noterlik ortak cari hesabı ve bu uygulamadan kaynaklanan gelirin dağıtımı düzenlenmiştir.
Başvuru Gerekçesi
Dava dilekçesinde özetle daha çok işlem yapan noterlerin diğer noterlere göre ortak hesaba daha fazla katkıda bulundukları, daha çok emek harcadıkları ve giderlerinin de fazla olduğu belirtilmiş, noterlik işlemlerinden elde edilen gelirin ortak bir hesapta toplanarak paylaştırılması uygulamasının Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Noterlik bir kamu hizmetidir. Kamu hizmetleri sürekli ve düzenli hizmetlerdir. Kamusal yararları karşılayan bu hizmetler kanun koyucu tarafından görevin ve ülkenin gereklerine ve zorunluluklarına göre serbestçe takdir edilebilir. Noterlik, özel teşebbüs sayılamaz ve hakkında özel teşebbüslerle ilgili kurallar uygulanamaz.
Noterlik işlemlerinden elde edilen ücretlerin belli bir yüzdesinin işlemi yapan noterce alınması, aynı sınıftaki noterler tarafından yapılan işlemlerden elde edilen gelirden noterlerin eşit biçimde yararlanmaları ve noterlerin tümünün aynı statüye bağlı olduğu göz önüne alındığında ortak cari hesap uygulamasında kişinin çalışmasından karşılıksız yararlanmanın söz konusu olmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle ortak cari hesap uygulamasına ilişkin düzenlemenin angarya olarak nitelendirilmesi mümkün değildir.
İtiraz konusu kuralların aynı il, ilçe veya büyükşehir belediyesi sınırları içinde faaliyette bulunan aynı sınıftaki noterler arasında rekabetin önlenmesi ve aşırı gelir farkının ortadan kaldırılması amacıyla öngörüldüğü madde gerekçesinde ifade edilmiştir. Bu yönüyle itiraz konusu kurallarla kamu yararını gerçekleştirmeye yönelik olarak mülkiyet hakkına sınırlama getirildiği görülmüştür.
Kurallarla mülkiyet hakkına yönelik sınırlama noterlerin gelirleri yönünden değil, sadece harç veya damga vergisine tabi değerinin belli bir oranı üzerinden hesaplanacak miktarın ortak cari hesaba aktarılması yönünden öngörülmüştür.
Bu itibarla kurallarla getirilen sınırlamanın mülkiyet hakkının kullanımını ciddi surette güçleştirip amacına ulaşmasına engel olmadığı ve sınırlandırma aracının amacına uygun ve orantılı olduğu, noterler arasındaki rekabetin önlenmesi ve aşırı gelir farkının ortadan kaldırılması şeklindeki kamu yararı ile mülkiyet hakkı arasındaki makul dengenin gözetildiği tespit edilmiştir.
Bu yönleriyle sınırlamanın hakkın özünü zedelediğinden söz edilemeyeceği gibi bunun demokratik toplum düzeninin ve hukuk devletinin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı düştüğü de söylenemez.
Açıklanan gerekçelerle söz konusu kurallar Anayasa’ya aykırı bulunmayarak itirazın reddine karar verilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin E: 2017/163, K: 2018/90 Sayılı Kararı
@erolkaranet - 11.12.2018
