Her anne baba, şüphesiz çocuğuna güzel bir isim vermek ister. Bu isimler, çocuğun karakterine işlesin ismine uygun bir yaşam içinde ömür sürsün isterler.
Başta bebek bekleyen anne ve babaları ve dolayısıyla da çocukları olan ebeveynleri isim konusunda çok hassas olmalılar. Günümüzde Allah-u Teala'nın isimlerinden ya da peygamber efendimizin isimlerini koyanlara çokca rastlasak da kullanım şeklinde hata ettiğimizi de belirtmek isteriz. Zira Allah'ın isimlerinden koyacağımız zaman onun sıfatlarından söz edercesine değil, önüne "Abdül" yani "Allah'ın kulu" anlamındaki sözcüğü ekleyip öyle hitap etmemiz gerekirken, buna dikkat edilmiyor. Dikkat edilmeyince de istemeden de olsa günaha giriyoruz.
Diğer yandan peygamber efendimizin adını verdiğimiz çocukların bir kısmına baktığımızda o ismi taşıyamayacak karakterde olunca da üzülüyoruz.
Bununla birlikte, anne babaların çocuklarına modaya uyarak anlamı olmayan, manadan ve maneviyattan uzak uyduruk isim vermekten uzak durmaları konusunda uyardı.
Çocuklara isim konusunda dikkatli olmamızı belirten Diyanet İşleri Başkanlığı da "Kur’an’ın ifadesiyle çocuklarımız, gözlerimizin nurudur. Kalplerimizin sürûrudur. Yüce Rabbimizin bizlere birer lütfu ve emanetidir. Kız ya da erkek fark etmez, dünyaya gelen her bebek özeldir, değerlidir. Allah onu yeryüzünün en şerefli varlığı, halifesi olarak yaratmış ve biz yetişkinlere emanet etmiştir. Salih bir kul, iyi bir insan olması için emek vereceğimiz bu yavru, kendine yakışır bir karşılamayı hak eder. Bu karşılamanın ilk adımlarından biri ona güzel bir isim vermektir. Çocuk, anne kucağında dünya nimetlerini tatmaya başladığı gibi, adıyla da ebedi âleme kadar uzanacak bir kimliğe kavuşur. Peygamber Efendimiz (s.a.s) şöyle buyurmuştur. “Siz kıyamet gününde kendi isimleriniz ve babalarınızın isimleriyle çağırılacaksınız. Öyleyse çocuklarınıza güzel isimler koyunuz". Bu hadis-i şerif bizlere öğretmektedir ki, insan telaffuzu da anlamı da güzel olan isimlere layıktır. İnsanın bedeni, izzet ve onuru saygın olduğu gibi onun kimliğini ifade eden ismi de saygındır, hürmeti hak eder. İnsana ömrü boyunca hoşlanmayacağı bir isim vermek şöyle dursun onu kötü lakapla bir defa dahi olsun çağırmak dinimizce yasaklanmıştır. Yüce Rabbimiz “Birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın” buyurarak bizleri bu konuda uyarmıştır. Geçmişten günümüze milletimiz, evlatlarına başta Peygamberimiz olmak üzere tarihimizde iz bırakan nice büyüklerimizin ismini vermeyi onur vesilesi saymıştır. Bu doğrultuda Peygamber Efendimiz, İslam inancıyla bağdaşmayan, insan şerefine yakışmayan, şiddet ve nefret içeren isimleri değiştirmiştir. Çocuklarımıza Müslüman olduklarını her daim hatırlatacak, dini ve milli değerlerimize uygun, anlamlı isimler verelim. Onların beslenme ve eğitimlerinden sorumlu olduğumuz gibi güzel isimlere sahip olmalarından da sorumlu olduğumuzu aklımızdan çıkarmayalım. İnancımıza ve kültürümüze uymayan isimlerin yavrularımızın değer dünyalarını tahrip edeceğini unutmayalım. Evlatlarımıza verdiğimiz isimler, onlara ahlak, edep, şuur ve ideal aşılasın, bir pusula gibi ömürleri boyunca iyiliğe, güzelliğe, hayra davet etsin." diyerek anne babaları ve ailenin büyüklerini doğacak çocuklarına mutlaka güzel isim verilmesinin önemli bir vazife olduğunu dile getirmektedir..
Çocuklara isim konusunda dikkatli olmamızı belirten Diyanet İşleri Başkanlığı da "Kur’an’ın ifadesiyle çocuklarımız, gözlerimizin nurudur. Kalplerimizin sürûrudur. Yüce Rabbimizin bizlere birer lütfu ve emanetidir. Kız ya da erkek fark etmez, dünyaya gelen her bebek özeldir, değerlidir. Allah onu yeryüzünün en şerefli varlığı, halifesi olarak yaratmış ve biz yetişkinlere emanet etmiştir. Salih bir kul, iyi bir insan olması için emek vereceğimiz bu yavru, kendine yakışır bir karşılamayı hak eder. Bu karşılamanın ilk adımlarından biri ona güzel bir isim vermektir. Çocuk, anne kucağında dünya nimetlerini tatmaya başladığı gibi, adıyla da ebedi âleme kadar uzanacak bir kimliğe kavuşur. Peygamber Efendimiz (s.a.s) şöyle buyurmuştur. “Siz kıyamet gününde kendi isimleriniz ve babalarınızın isimleriyle çağırılacaksınız. Öyleyse çocuklarınıza güzel isimler koyunuz". Bu hadis-i şerif bizlere öğretmektedir ki, insan telaffuzu da anlamı da güzel olan isimlere layıktır. İnsanın bedeni, izzet ve onuru saygın olduğu gibi onun kimliğini ifade eden ismi de saygındır, hürmeti hak eder. İnsana ömrü boyunca hoşlanmayacağı bir isim vermek şöyle dursun onu kötü lakapla bir defa dahi olsun çağırmak dinimizce yasaklanmıştır. Yüce Rabbimiz “Birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın” buyurarak bizleri bu konuda uyarmıştır. Geçmişten günümüze milletimiz, evlatlarına başta Peygamberimiz olmak üzere tarihimizde iz bırakan nice büyüklerimizin ismini vermeyi onur vesilesi saymıştır. Bu doğrultuda Peygamber Efendimiz, İslam inancıyla bağdaşmayan, insan şerefine yakışmayan, şiddet ve nefret içeren isimleri değiştirmiştir. Çocuklarımıza Müslüman olduklarını her daim hatırlatacak, dini ve milli değerlerimize uygun, anlamlı isimler verelim. Onların beslenme ve eğitimlerinden sorumlu olduğumuz gibi güzel isimlere sahip olmalarından da sorumlu olduğumuzu aklımızdan çıkarmayalım. İnancımıza ve kültürümüze uymayan isimlerin yavrularımızın değer dünyalarını tahrip edeceğini unutmayalım. Evlatlarımıza verdiğimiz isimler, onlara ahlak, edep, şuur ve ideal aşılasın, bir pusula gibi ömürleri boyunca iyiliğe, güzelliğe, hayra davet etsin." diyerek anne babaları ve ailenin büyüklerini doğacak çocuklarına mutlaka güzel isim verilmesinin önemli bir vazife olduğunu dile getirmektedir..
Çocuklara Allah’ın isimleri verilebilir mi?
Din İşleri Yüksek Kurulu , "Çocuklara Allah’ın isimleri verilebilir mi?" şeklinde sorulan soruya da şu şekilde cevap vermektedir. "Çocuklara Allah’ın isimlerini vermeye gelince, hemen belirtmek gerekir ki Allah’a has isimler aynı lafızla çocuklara verilmemelidir. Şayet çocuklara Allah’ı hatırlatacak isimler verilecekse başına “kul” anlamına gelen “abd” kelimesi eklenerek “Abdullah” (Allah’ın kulu), “Abdurrahman”(Rahman’ın kulu), “Abdurrahim”(Rahim’in kulu), “Abdülkâdir”(Kâdir’in kulu) gibi isimler verilmelidir.
Allah Teala’nın “esma-i hüsna”sından “Kerim, Latif, Rauf…” gibi isimler ise Allah’ın dışında kulların da vasıflandığı müşterek isimler olduğundan Allah’a has olmayan bu isimler çocuklara ad olarak verilebilir. (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, 598)"
Yine bir başka İslami kaynakta da "Bir ismin güzel olması için mutlaka Kur’an-ı kerimde bulunması gerekmez. Yüz binden fazla Eshab-ı kiramdan Hazret-i Zeyd hariç, hiçbirinin ismi Kur’an-ı kerimde yoktur. Güzel isimler çoktur. Değişik isim olsun diye, yahut en güzel isim olsun diye Kur’an-ı kerimde geçen her kelimeyi, sırf Kur’an-ı kerimde geçtiği için çocuğa isim olarak koymak, çok yanlış olur. Çünkü Kur’an-ı kerimde güzel isimlerin yanında kâfirlerin isimleri de vardır. En başta şeytan var, İblis var, Hannas vardır. Kâfirlerden Karun, Haman vardır. Peygamber efendimizin düşmanı Ebu Leheb’in ismi vardır. Bunları koymak doğru değildir. Kur'an-ı kerimde geçiyor diye yıldırım, şimşek, gelmek, gitmek gibi kelimelerin arap isini isim olarak koyanlar oluyor. Bu kelimelerden en meşhurlarından biri Esra’dır. Esra, gece yürümek manasına gelir. Ünzile, indirildi, indirilmiş demektir. Böyle isimleri koymak caiz ise de, enbiyanın, ulemanın, evliyanın ismini tercih etmek elbette iyi olur." denilmektedir.
İsimlerin Güzelliği Değil Anlamı Çok Önemlidir
Aileler çocuklarına Kuran’dan isim koymak isterken ismin anlamına çok dikkat etmeliler. Mesela Sanem ismi çocuğa verilmemeli, Sanem, put demektir, Aleyna sıkça duyduğumuz bir isim ama anlamı üstümüze bela, sıkıntı aksın demektir. Kuran’da geçen her kelimenin isim olmayacağı bilinmelidir. Kur’an-ı Kerim’de geçen her kelime ’Bu Kuran’da geçiyor isim olur” mantığıyla çocuklara verilmemelidir. Kur’an’da geçen kelimelerin anlamı iyi bilinmelidir. Kezban ismi Kur’an’da geçiyor diye veriliyor. Oysa Kezban yalancı demektir. Çocuğa bu ismi koyarsanız, ’yalancı, yalancı’ diye çağırmak zorunda kalırsınız. Aleyna ’üstümüze bela sıkıntı aksın’, Bekir, ’deve yavrusu’ demektir. Hz. Ebubekir’in ismi Abdullah’tır Ebubekir lakabıdır. Bu husus karıştırılmamalıdır. Rumeysa ’gözü çapaklı kadın’ demektir. Hüreyre, ’kedicik’ demektir. Kayra eski Türk mitolojisinde ’tanrı’ demektir, Allah’tan başka ilah mı olur? Çocuğa tanrı ismi konulmamalıdır. Melis, Yunan mitolojisinde ’tanrıça’ demektir, şişman ve tembel anlamlarına da gelir. Erçin ’ücret’ anlamına gelir. Bir insanın ücreti olamaz.” -
Mekruh isimler
Aileler çocuklarına Kuran’dan isim koymak isterken ismin anlamına çok dikkat etmeliler. Mesela Sanem ismi çocuğa verilmemeli, Sanem, put demektir, Aleyna sıkça duyduğumuz bir isim ama anlamı üstümüze bela, sıkıntı aksın demektir. Kuran’da geçen her kelimenin isim olmayacağı bilinmelidir. Kur’an-ı Kerim’de geçen her kelime ’Bu Kuran’da geçiyor isim olur” mantığıyla çocuklara verilmemelidir. Kur’an’da geçen kelimelerin anlamı iyi bilinmelidir. Kezban ismi Kur’an’da geçiyor diye veriliyor. Oysa Kezban yalancı demektir. Çocuğa bu ismi koyarsanız, ’yalancı, yalancı’ diye çağırmak zorunda kalırsınız. Aleyna ’üstümüze bela sıkıntı aksın’, Bekir, ’deve yavrusu’ demektir. Hz. Ebubekir’in ismi Abdullah’tır Ebubekir lakabıdır. Bu husus karıştırılmamalıdır. Rumeysa ’gözü çapaklı kadın’ demektir. Hüreyre, ’kedicik’ demektir. Kayra eski Türk mitolojisinde ’tanrı’ demektir, Allah’tan başka ilah mı olur? Çocuğa tanrı ismi konulmamalıdır. Melis, Yunan mitolojisinde ’tanrıça’ demektir, şişman ve tembel anlamlarına da gelir. Erçin ’ücret’ anlamına gelir. Bir insanın ücreti olamaz.” -
Mekruh isimler
Dinen mekruh sayılan isimlerin de olduğu unutulmamalıdır ”Resul, Nebi, Cebrail, Azrail, Mikail, İsrafil isimleri konulmamalı, hoş değil. Samet ismi, hiç kimseye muhtaç olmayan demektir. Bu sadece Allah’a mahsus bir durumdur, isim olarak kullanılamaz. Gülsüm gariban, zavallı kimsesiz anlamındadır. Julide Farsça’da dağınık, perişan demektir. Cennet bahçesi olarak bilinen İrem ise Allah’ın gazabına uğrayan sahte cennettir. Bade ismi içki demektir. Hannas ismi şeytanın ismi. Alara, Rosa, İleyda bunlar İslam isimleri değil gayrimüslim isimleridir ve çocuklara konulmamalıdır. Anlamı kötü olan, anlamsız şeyler de çocuklara isim olarak konulmamalıdır.
İsim her dilden olabilir”
İsim her dilden olabilir. Yeter ki anlamı güzel olsun, yaşadığı toplum ve kültüre yabancı olmasın. Barış, Mert, Özgür, Sevgi gibi isimlerin kullanabileceğiniz gibi, aynı şekilde Kerim, Macit, Zeynep, Hasan, Abdullah, Kevser, Abdurrahman gibi isimlerin çocuklara verilmesinde bir sakınca yoktur ve bu isimlerde Allah’a kulluğun ifade edilmesi gerektiğini vurgulanmaktadır. Bununla birlikte halk arasında yaygın olan Fatma, Ayşe, Ahmet, Mehmet, Muhammet, Mustafa, Zeynep gibi isimlerin de çokca benimsendiğini hatırlatmak isteriz.
İsim her dilden olabilir”
İsim her dilden olabilir. Yeter ki anlamı güzel olsun, yaşadığı toplum ve kültüre yabancı olmasın. Barış, Mert, Özgür, Sevgi gibi isimlerin kullanabileceğiniz gibi, aynı şekilde Kerim, Macit, Zeynep, Hasan, Abdullah, Kevser, Abdurrahman gibi isimlerin çocuklara verilmesinde bir sakınca yoktur ve bu isimlerde Allah’a kulluğun ifade edilmesi gerektiğini vurgulanmaktadır. Bununla birlikte halk arasında yaygın olan Fatma, Ayşe, Ahmet, Mehmet, Muhammet, Mustafa, Zeynep gibi isimlerin de çokca benimsendiğini hatırlatmak isteriz.
Aile Büyüklerinin İsimlerini Vermek
Çoğu ailede eşler arasında isim tartışması olabileceği gibi anneanne, babaanne ve dedeler de kendi isimlerinin ya da aile büyüklerinin isimlerinin konulması için çocuklarına baskı yaptıklarını duyuyoruz.
Çoğu ailede eşler arasında isim tartışması olabileceği gibi anneanne, babaanne ve dedeler de kendi isimlerinin ya da aile büyüklerinin isimlerinin konulması için çocuklarına baskı yaptıklarını duyuyoruz.
Tabi ki ne kayınvalidenizin ne de kayınpederinizin ismini bebeğinize vermek zorunda değilsiniz, eşinizin bebeğinize vereceği ismi de beğenmiyorsanız yine kabul etmeye mecbur değilsiniz. Yani ne erkek ne de kadın ne de aile büyükleri tek başlarına çocuğa isim koyma hakkına sahip değildir. Çocuğa ismi anne baba birlikte alacağı kararla koyarlar. Hiçbir konuda olmaması gerektiği gibi evlilikte özellikle müşterek karar alma kabiliyeti burada da önemlidir. Çocuğa isim konulması da velayet hakkı kapsamındadır. Bu nedenle velayet hakkı anne ve babaya ait ortak bir haktır ve birlikte kullanılır
Son Söz
Son olarak şunu belirtelim ki, çocuğunuza isim koyacağınız zaman anlamını iyi bilmenizi, çocuğun ileride bundan utanmaması, bula bula bana bu ismi mi buldunuz diyecek duruma gelmemenizi tavsiye ederiz.
Derleme @erolkaranet - 29.06.2018 - Güncelleme : 12.06.2021
