Ayrıca kanunumuzda yer alan ve yukarıda da belirttiğimiz 83. maddede borçlunun maaş ve ücretlerinden hangilerinin kısmen haczedilebileceği sıralanmıştır.
Buna göre maaşlar, Ödenekler ( İcra ve İflâs Kanunu'nun 82. maddesinin 9. bendi bunun istisnasını oluşturmaktadır ) , intifa haklan ve hasılatı, her çeşit ücretler, ilama bağlı olmayan nafakalar ( Buna karşın ilâma bağlı nafakalar hiç haczedilememektedir.
Zira mahkeme nafakayı, nafaka alacaklısının geçinmesi için zarurî olan miktarı dikkate alarak takdir ve tayin etmektedir.), emekli aylıklan (Sosyal Sigortalar Kanunu'na ve Bağ-Kur Kanunu'na göre bağlanan "yaşlılık aylıkları" ise bütünüyle haciz dışındadır. Yani hiç haczedilmemektedir. Ordu ve zabıta hizmetlerinde malûl olanlara, Emekli Sandığı Kanunu'na göre bağlanan aylıklar için de aynı durum geçerlidir (ÜK. 82/9).
Ancak sivil memurlardan malûl olanlara Emekli Sandığı Kanunu'na göre bağlanan emekli maaşlarının, asker-sivil ayrımı olmaksızın adiyen bağlanan bütün emekli aylıklarında olduğu gibi 83. maddeye göre kısmen haczi mümkündür.), kısmen haczedilebilmektedir.
Sayılanlardan başka müşterinin işçiye Verdiği bahşişler, yüzde olarak ödenen ücretler işçinin seyahat yevmiyesi gibi her çeşit ücretler ve mecburî hizmet vaadi karşılığı öğrencilere verilen burslar 83. madde kapsamına girmektedirler.
İhbar ve kıdem tazminatlarının durumu konusunda ise tartışmalar bulunmaktadır. Nitekim bu konu aşağıda "ücret haczi" kısmında daha etraflı olarak incelenecektir. Maaş ve ücret haczinin kapsamına, hem bedeni hem de fikrî çalışma sonucu elde edilen ücretler dahil olmaktadır. Bir istisna akünden veya bir vekâlet akünden doğan alacakların ise bu anlamda ücret sayılıp sayılmayacağı tartışmalıdır.
İcra ve İflâs Kanunu'nda maaş ve ücretten bahsedilirken, bunun devamlı olması gerektiğine ilişkin herhangi bir açıklamaya yer verilmeyip, her nevî ücretten söz edilmiştir. O halde, ister bedenî ister fikrî çalışma sonucu olsun, istisna akünden doğacak alacağı 83. madde kapsamı dışında bırakmanın yersiz olacağı kanısındayız. Nihayet buradaki kişi de bir eser oluşturmakta ve karşılığında ücret almaktadır. Haczedilecek maaş ve ücretler, borçlunun kendi isteği ile çalışması karşılığında almaya hak kazandığı maaş ve ücretlerdir. Yoksa borçlunun emeği, yani işgücü haczedilemez. İşsiz olan borçlu zorla çalıştırılarak, alacağı ücretin 83. maddeye göre haczi de mümkün değildir
HACZEDİLECEK MİKTAR
İcra ve İflas Kanunu'na göre maaş ve ücret haczinde söz konusu miktarın dörtte birlik kısmı herhalde haczedilmek zorundadır (İİK. 83/11). Bu miktar, hükmün ifadesinden de anlaşılacağı gibi, asgarî sınırı ifade etmekte olduğundan, onun üzerindeki miktarlardaki haciz de şartlan sağlandığında mümkün olacaktır. Diğer bir deyişle borçlunun ücretinin tamamı borçlu ve ailesinin geçimi için yeterli olmasa bile, icra müdürü, borçlunun ücretinin dörtte birini herhalde haczedecek; fakat haczedeceği ücretin azamî sınırını belirlerken borçlu ve ailesinin ihtiyacını göz önünde bulunduracaktır. Ancak, uygulamada, bu gibi titiz incelemeler yapılmaksızın borçlunun ücretinin dörtte birinin haczi ile yetinilmektedir
Derleme @erolkaranet - 04.10.2017
