İstanbul'un kapılarından ne kadar haberdarsınız

Bir zamanlar İstanbul'a ancak kapılardan girilebiliyordu

Ziyaretçiler şehri çevreleyen surlardaki kapılarda bekletilip izinleri kontrol edildikten sonra kente alınıyordu. Sabah açılan kapılar, akşam kapanıyordu. Kentte uzun yıllar hizmet veren 60 kapının birçoğu günümüze kadar ayakta kalamasa da bulunduğu bölgeye verdiği isimle yaşamaya devam ediyor

KARA TARAFINDAKİLER

Kara surları 7,5 kilometre uzunluğunda. Surlardaki kapılar dikkat çeker. Bu kapıların önemlilerinin altısı (Altın Kapı –diğer adıyla Yaldızlı Kapı-, Yedikule Kapısı, Belgrad Kapısı, Silivri Kapısı, Mevlana Kapı-bir diğer deyişle Mevlevîhane Kapısı- ve Topkapı) Zeytinburnu ilçesinde yer alır.

Altın Kapı: Yedikule sınırları içerisinde kalan Altın Kapı en görkemli kapıdır. Antik çağda inşa edilen bu kapı iki mermer kaplama kule arasında üç gözlü bir zafer takı şeklindedir. Kapı, adını, tunç kapı kanatlarının altın gibi parlamasından alır. Bizans döneminde seferden dönen imparatorun şehre büyük bir törenle giriş yaptığı kapı olarak biliniyor. Osmanlı döneminde önemini kaybeden bu kapının yerine Edirnekapı önem kazanmıştır.  

01.YALDIZLI KAPI

02 . KÜÇÜK YALDIZLI KAPI

03 . Yedikule Kapısı: Bugün ayakta olan ve yoğun trafik geçişine hizmet veren kapılardan biridir. Kapının iç tarafında kemerin üzerindeki çift başlı kartal kabartması dikkat çeker. Yedikule Kapısı'ndan Belgrad Kapısı'na kadar 11 burç sıralanır.

04 . Belgrad Kapısı: Surlar üzerindeki ikinci büyük kapı. Yedikule'dedir. 5. yüzyılda yaptırılmıştır. Bizans dönemindeki adı Porta Ksilokerkos'tur. Fetihten sonra buraya Belgrad Kapısı denmesinin sebebi olarak, Kanuni Sultan Süleyman'ın Belgrad'ı fethettikten sonra yanında getirdiği esnafı buraya yerleştirmesi gösterilir. Belgrad Kapısı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin kara surlarının büyük bölümünü onardığı 1984-1989 yılları arasında restore edildi.

05 . Silivri Kapısı: Silivri Kapısı, İstanbul'un kara surlarının güney kesiminde Mevlevihane Kapısı ile Belgrad Kapısı arasında bulunuyor. Bugün trafiğin aktığı kapılardan biridir. Bizans döneminde, kapının hemen dışında yer alan ve önemli kültür merkezlerinden biri olan Balıklı Ayazması'ndaki "can veren kaynak" dolayısıyla Pighi Kapısı diye adlandırılıyordu. Silivri yolunun başlangıç noktası olduğu için Osmanlı döneminde bu adla anılmaya başlandı. Silivri Kapısı'ndan şehre giren yolun hemen sağında Mimar Sinan'ın önemli bir eseri olan İbrahim Paşa Camii yer alır.

06 . MEVLEVİ HANE KAPISI Mevlevihane Kapısı bugünkü kullanımıyla Mevlanakapı, Roma-Bizans döneminde "Resiotu", bazen de Rhegion Kapısı diye anılmıştır. Bugünkü adını 16. yüzyılda Merkez Efendi tarafından kapının yakınında kurulan Mevlevi dervişlerinin tekkesinden almıştır. 1988 yılı restorasyonunda Mevlanakapı da büyük ölçüde onarım görmüştür.

07 . TATETARTOS KAPISI

08 . Topkapı: Mevlevihane Kapısı ile Sulukule arasında yer alır. Topkapı adını Fatih Sultan Mehmet'in fetih sırasında buraya yerleştirdiği en büyük topundan almıştır. Günümüzde bu kapının olduğu yerden Millet Caddesi geçmektedir. Topkapı bu caddenin açılması sonucu yıktırılmıştır. Caddenin yan duvarları üzerindeki küçük bir tali kapı kalmıştır.

09 . Sulukule Kapısı: Bayrampaşa Deresi üzerinde olduğundan Sulukule adını almıştır. Burası surların beşinci askerî kapısıdır. Bugün surun içinde kapının adıyla anılan Roman vatandaşların yaşadığı bir mahalle de var.

10 . Edirnekapı: Kara surlarının en önemli yapılarından biri. Fatih Sultan Mehmet'in 29 Mayıs 1453'te törenle şehre girdiği Edirnekapı, İstanbul'un kurulduğu "yedi tepe"nin en yüksek olanıdır (yaklaşık 76 metre). Fatih'ten sonra Avrupa'ya sefere çıkan padişahlar bu kapıdan çıktıkları gibi, tahta çıkan padişahların da Eyüp Sultan Camii'nde kılıç kuşandıktan sonra şehre bu kapıdan girmeleri geleneksel bir anlayış olmuştur. Osmanlı döneminde Edirne'ye giden yolun başlangıcı olan kapının içinde ve dışında surların Osmanlı döneminde geçirdiği onarımlarla ilgili çeşitli kitabeler yer alır. 1999 depreminde güney kulesi yıkılmıştır.

11 . CANBAZHANE KAPISI

12 . KOSTANTİNOS KAPISI 

13 . Eğrikapı: Eğrikapı, tarihî yarımadanın kuzeybatısında yer alır. Kara surları güzergâhının son kapısıdır. Eğrikapı, sur kapısının etrafında şekillenen semte de adını vermişti. Semtin bir kısmı Fatih, bir kısmı Eyüp sınırları içerisindedir. Bizans döneminde adı Kaligaria, yani Ayakkabı Kapısı'ydı. Burada askerlere ayakkabı üretildiği için bu adı almıştır. Osmanlı döneminde bu kapıya Eğri denmesinin nedeni, yolun keskince bir dönüş yapmamasıdır. Bunun nedeni olarak İslam ordularının İstanbul kuşatmasında yer almış bir sahabi olan Hz. Hafir'in türbesinin burada bulunmasından kaynaklanmaktadır. Eğrikapı'daki sahabe mezarları 19. yüzyılda keşfedilmiştir.

14 . AYVANSARAY KAPISI

15 . GÜMÜŞ KAPI

16 . KİLİYOMENİ KAPISI

17 . AYAS KOLİNİKOS KAPISI

HALİÇ TARAFINDAKİLER

01 . AHŞAP KAPI

02 . AVCILAR KAPISI

03 . BALAT KAPISI

04 . FENER KAPISI

05 . PETRİ KAPI

06 . AYA KAPISI

07 . YENİ AĞA KAPISI

08 . CİBALİ KAPISI - Haliç surlarının günümüze gelen tek kapısı. İsmini, fetihte şehre buradan giren Fatih'in komutanlarından Cebe Ali'den almıştır. Sur kapısının üstünde kapının adını ve önemini anlatan bir kitabe bulunur. Kapı, mahalleye de adını vermiştir.

09 . UNKAPANI KAPISI

10 . AYAZMA KAPISI

11 . ODUN KAPISI

12 . ZİNDAN KAPISI

13 . BALIKPAZARI KAPISI

14 . ÇIFIT KAPISI

15 . BAHÇE KAPISI

16 . HİKANTANİSA KAPISI

17 . SİRKECİ KAPISI

MARMARA TARAFI

Marmara Deniz Surları, Mermerkule'den başlıyor. Surların yüksekliği 12 ila 15 metre arasında değişiyor. Marmara surlarının bir kısmı 1871-1873 yılları arasında demiryolunun yapımı sırasında yıkılmış. Yine 1950'li yıllarda sahil yolunun yapımı sırasında bazı bölümleri yıkıldı. Bu surlardaki kapıların çoğu yıkılmıştır.


01. YALI KÖŞKÜ KAPISI

02 . TOPKAPI SARAY KAPISI

03 . DEĞİRMEN KAPISI

04 . DEMİR KAPISI

05 . GÜLHANE KAPISI

06 . Ahırkapı: Marmara surlarının en sağlam kalmış yapılarından biridir. Adını Topkapı Sarayı'nın ahırlarının bu çevrede bulunmasından almıştır.

07 . JÜSTİNYANOS KAPISI

08 . ÇATLADI KAPISI

09 . KUM KAPISI

10 . LANGA KAPISI

11 . YENİ KAPI

12 . İKİ KAPI

13 . DAVUD PAŞA KAPISI

14 . Samatya Kapısı: Eski Samatya kapısı bugüne ulaşmayan yapılardan. Geçmişte tren istasyonunun altındaki geçitte olduğu varsayılıyor. Narlı Kapı: Mermerkule'den sonraki ilk kapı Narlı Kapı. Samatya Kapısı'yla Yedikule arasında ayakta kalmış tek büyük yapı. Geçmişte burada nar ağaçları varmış.

15 . NARLI KAPISI

16 . DEBBAĞHANE KAPISI  (Mermerkule Kapısı) Yedikule'de sahil yolunun üstünde bulunan zamanında denizin içinde olan Mermer Kule Kapısı İstanbul'un ilk kapılarından biri. Debbag Kapı da deniyormuş buraya.

BUNLARIN DIŞINDA ADLARI BİLİNMEYEN TAHMİNEN YERLERİ BİLİNEN BİR ÇOK KAPI DAHA BULUNMAKTADIR.