1 Kasım 2010 tarihinden itibaren SSK nın hizmet dökümü gibi bilgileri kişiye özel hale getirmesinden sonra rağbet gören e-devlet şifresi için postanelerin yolunu tutan vatandaşlar elde ettikleri şifreleri önemsiz bir bilgi gibi olur olmaz yerlerde paylaşmaya başladı. Özellikle SGK sorgulamaları için internet kullanmasını bilemeyenler, interneti olmayanlar edindikleri e-devlet şifrelerini bu bilgiyi temin edebilecek kişilere vermekte, basit bir bilgi için farkında olmadan geleceğini riske atmaktadırlar.
İnsanların henüz ilgili makama nasıl dilekçe yazacağını bilmediği bir zamanda onların şifre almasını sonra da internetten e-devlet uygulaması kullanmasını beklemenin yanlışlığı mahkemelerdeki dolandırıcılık dosyalarının daha fazla açılacağını da göstermektedir. Bugüne kadar “kimliği çaldırınca hayatı karardı” haberleri yerine “e-devlet şifresini kaptırdı hayatı karardı” haberlerini duyar olacağız
Kimlik fotokopilerinin verilmesinden daha fazla tehlike teşkil eden e-devlet şifresinin verilmesi demek ve bunun art niyetli insanların eline geçmesi kişinin hayatının kayması demektir.
Şifresi çalınan kişi adına Cumhurbaşkanlığı makamına ya da Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne veya daha farklı resmi kurumlara e-dilekçe bölümünden her türlü şekilde lehte ya da aleyhte dilekçe yazılabilmektedir
SGK dan emekli maaşı alan kişinin banka ve adres değişikliğini yaparak maaşların yanlış hesaplara geçmesini sağlayabilirler.
Her ne kadar e-devlet sitesinde şifreler bölümünde “şifrenizi asla kimseyle paylaşmayın” şeklinde bir uyarı olsa da milyonlarca insanın bu ekranı ve uyarıyı görmeden en basitinden SGK dökümünü alabilmek için e-devlet şifresini önüne gelene verecek kadar bilgisiz olması ileri ki yıllarda büyük olaylara sebep olacağı şimdiden belli olmaktadır.
E-devlet şifresi ile neler yapılabilmektedir
E-devlet şifresi ile bir kişinin tüm kimlik bilgisine, menkul ya da gayrimenkullerinin olup olmadığına, trafik, vergi bilgilerine, reşit olmamış çocuklarının eğitim durumlarına, araç sorgulama, sürücü belgesi, Ceza Puanı Sorgulama, Ticari Araç Sorgulama, hakkında açılan davaların olup olmadığını görebilmektedir. Bunların dışında en önemlisi birçok sorgulama işlemi ile birlikte kişi adına devlete dilekçe vermeye kadar her türlü işlem e-Türkiye üzerinden yapılmaktadır.
E-devlet şifresi ile vatandaşlar kamu hizmetlerinden sıra beklemeksizin haftanın 7 günü 24 saat boyunca kesintisiz faydalanabiliyor. SGK'dan bankalara, eğitimden kültüre, vergi dairelerinden e-satın alma uygulamalarına kadar varan birçok alanda kamu hizmetine elektronik ortamda ulaşılabiliyor.
E-devlet şifresine sahip olan vatandaş, şifresiyle beraber www.turkiye.gov.tr adresinden Cumhurbaşkanlığı makamına ya da Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne e-dilekçe yazıp her türlü istek ve şikâyetini iletebiliyor. SGK'ya bağlı 4A, 4B, 4C hizmetine giren, hizmet dökümü, sigortalı sicil kaydı, iş göremezlik ödemesi görme, emekli aylığı kesintileri banka ve adres değişikliği, emeklilik kaydı, emekli ödeme bilgileri, hak sahipliği, emekli basamak bilgisi, isteğe bağlı ödeme döküm bilgilerini kapsayan tüm işlemler e-devlet şifresiyle yapılabiliyor.
İşkur'a bağlı kriterlere, profile göre açık iş sorgulama ve iş başvurusu sonucu sorgulama İşkur'a olan borcu sorgulama, işsizlik ödeneği başvurusu, işsizlik ödeneği ödemesi ve meslek kursu sorgulama işlemleri öğreniliyor.
Askerlik sorgulaması 'askerlik e-sorgulama' linkinden yapılabiliyor.
Mahkemede davası olan bir vatandaş, e-devlet şifresini kullanarak Adalet Bakanlığı mahkeme dosyası dava sorgulama bölümünden davasına ait tarihleri, kararları, sonuçları görebiliyor.
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı adres değişiklik bildirimini nüfus müdürlüklerine gitmeden internet üzerinden yapmak mümkün.
Vatandaş, vergi levhasıyla ilgili bilgi alma, sorgulama yapma ve genel değişiklikleri e-devlet şifresiyle internet üzerinden öğrenebiliyor.
Sağlık Bakanlığı'na bağlı yeşil kart durum ve aile hekim bilgisi sorgulama işlemleri yine aynı şifre ve internet adresi üzerinden gerçekleştiriliyor.
Emniyet'in verdiği pasaport işlemleri de e-pasaport gönderisi ile takip edilebiliyor, ancak yine 1 liralık şifreyi bir kere almak gerekli.
Milli Eğitim Bakanlığı'na ait öğrenci bilgi sisteminden öğrenciler kendi bilgilerine ulaşabiliyor, sınav yerlerini ve sonuçlarını sorgulayabiliyor.
Şifre konusunda hatırlatmalar
Sizin için önemli olan hesapların şifrelerini sevdiklerinizle ve tanımadığınız kişilerle paylaşmayın Şifrenizi asla kimseye söylemeyin (buna sevgiliniz, oda arkadaşınız, papağanlar vs. de dâhildir).
Önemli hesaplarınız ve e-devlet için kullanacağınız şifreleriniz aynı olmasın. Her hesabınız için farklı şifreler kullanınız
Şifrenizde sayıları, sembolleri ve büyük/küçük harfleri karışık bir şekilde kullanmanız, şifrenizin tahmin edilmesini veya kırılmasını zorlaştırır. En az sekiz karakterli olmak üzere şifreler elde etmeye çalışın.
Kişisel bilgilerinizle alakası olmayan, benzersiz bir şifre oluşturmak için bir harf, rakam veya simge kombinasyonu seçin. Veya rastgele bir kelime ya da kelime öbeği seçin ve tahmin edilmesini daha da zorlaştırmak için başına, ortasına ve sonuna harfler ve rakamlar ekleyin
Çeşitli yerlere üzerinde şifrelerinizin bulunduğu notlar bırakmayın. Parolanızı anımsamak için bir yere yazmanız gerektiğini düşünüyorsanız, üzerinde şifre olduğuna dair herhangi bir ibare bulundurmayın ve güvenli bir yerde sakladığınızdan emin olun
Güçlü bir şifre oluşturmak istiyorsanız, öncelikle şifrenizin yeteri kadar uzun olup olmadığına dikkat etmelisiniz Şöyle ki, 5 ya da 6 karakterli bir şifre oluşturmak, şifrenizin güvenliği için büyük bir zafiyettir ve hacker olmayan herhangi bir kullanıcı bile (lamer gibi) bu tür şifreleri kolayca çalabilmektedir
İnternet cafe gibi mekânlarda ya da birden fazla kullanıcının kullanabildiği bilgisayarlarda ( işyeri gibi ) hesabınıza giriş yaptıktan sonra en kısa sürede şifrenizi değiştirin
Her hesaba yeni bir şifre kullanmak zor geliyorsa hesap sayınıza göre 3-10 adet arasında şifre ezberleyip bunları kullanın. Burada dikkat etmeniz gereken nokta birbiriyle bağlantılı veya benzer servislerde farklı şifre kullanmanız gerektiğidir. Bunun yanında aynı kullanıcı adı veya e-posta adresiyle üye olduğunuz forum ve benzeri yerlerde farklı şifreler kullanmaya özen gösterin.
Belirli aralıklarla şifrelerinizi değiştirin.
Mecbur kalmadığınız sürece şifresiz ağlara girmeyin. Bu ağlara bağlanmış kötü niyetli kişiler çok kolay bir şekilde şifrelerinizi ele geçirebilir.
Şifre seçmede yapmayacağınız tercihler
Kişisel bilgiler içeren bir şifre kullanmayın (isim, doğum tarihi, vb.)
Bir sözlükte bulunabilecek kelimeler ve kısaltmalar kullanmayın.
Klavyede yan yana duran harfler veya ardışık sayılar kullanmayın.
Şifrenizi tamamen sayılardan, küçük veya büyük kelimelerden oluşturmayın.
Tekrar eden karakterler kullanmayın
SON SÖZ : Verip pişman olmaktansa, vermeyip düşman olmak yeğdir
EROL KARA - @erolkaranet
